ΚΛΑΔΟΣ ΠΕ02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ
ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008
Εξεταζόμενα Γνωστικά Αντικείμενα
1. Τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία εξετάζονται οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κατατάσσονται σε δύο θεματικές ενότητες (πρώτη και δεύτερη θεματική ενότητα), όπως αυτές ορίζονται από τα άρθρα 4 και 5, αντίστοιχα, αυτής της απόφασης και η εξέταση κάθε ενότητας διαρκεί τουλάχιστον τέσσερις (4) ώρες.
2. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων μπορεί, κατά τα ισχύοντα στη νομοθεσία ΑΣΕΠ, να ζητήσει τον ορισμό συντελεστή κατά γνωστικό αντικείμενο.
Οι υποψήφιοι του κλάδου ΠΕ02 εξετάζονται υποχρεωτικά, εκτός της δεύτερης θεματικής ενότητας, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί για όλους τους κλάδους εκπαιδευτικού προσωπικού, σε τρία (3) γνωστικά αντικείμενα:
α) Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία,
β) Νεοελληνική Γλώσσα και Νεοελληνική Λογοτεχνία και
γ) Ιστορία.
Επισημαίνεται ότι η εξέταση της ειδικής διδακτικής για τους υποψηφίους του κλάδου αυτού θα γίνει σε ένα κατ’ επιλογήν, από τα ως άνω γνωστικά αντικείμενα.
Πρώτη θεματική ενότητα
Η πρώτη θεματική ενότητα έχει ως σκοπό να διαγνώσει τον βαθμό κατοχής των γνωστικών αντικειμένων, τα οποία θα κληθεί να διδάξει ο υποψήφιος, εφόσον και όταν διοριστεί στην εκπαίδευση. Ειδικότερα τα γνωστικά αντικείμενα και η εξεταστέα ύλη της ενότητας αυτής ορίζονται κατά βαθμίδα εκπαίδευσης, κλάδο και ειδικότητα ως ακολούθως:
Α. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Ι. Οι υποψήφιοι πρέπει:
α. Να γνωρίζουν:
1. Τους σκοπούς και τους στόχους διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, σύμφωνα με το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου (ΔΕΠΠΣ /ΑΠΣ ΦΕΚ 303β/2003 και 304β/2003) και Ενιαίου Λυκείου (ΕΠΠΣ /ΠΣ, ΦΕΚ 131β/2002).
2. Τα βασικά στοιχεία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας:
₋ Περίοδοι ανάπτυξης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
₋ Είδη λόγου (ποιητικού και πεζού).
₋ Εκπρόσωποι: Όμηρος, Σοφοκλής, Θουκυδίδης, Πλάτων, Αριστοτέλης (έργα και βίος).
3. Την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα στο γραμματικό, συντακτικό και σημασιολογι-κό επίπεδο.
4. Να μεταφράζουν στα Νέα Ελληνικά τα αναφερόμενα κατωτέρω στην εξεταστέα ύλη κείμενα από το πρωτότυπο, της Αττικής Πεζογραφίας ή ποιητικά.
β. Να κατανοούν, να ερμηνεύουν και να αναλύουν κείμενα της Αρχαίας Ελληνι-κής Γραμματείας από το πρωτότυπο και από μετάφραση.
ΙΙ. Στην εξεταστέα ύλη περιλαμβάνονται τα ακόλουθα κείμενα:
Α. Κείμενα από μετάφραση:
1. Ομήρου Οδύσσεια: ραψωδία ε (ολόκληρη).
2. Ομήρου Ιλιάδα: ραψωδία Ζ (ολόκληρη).
Β. Κείμενα από πρωτότυπο:
1. Σοφοκλέους Αντιγόνη : Ολόκληρη η τραγωδία
2. Θουκυδίδου «Περικλέους Επιτάφιος», Ολόκληρη η δημηγορία
3.Πλάτωνος Πολιτεία, 514 a-520e (Αλληγορία σπηλαίου)
4. Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια, Βιβλίο Β, κεφ. 1 (1103a 11-1103b 25), κεφ. 3 (1104b 3–1105 a 16), κεφ. 5 (1105b 19–1106a 13), κεφ. 6 (1106a 14 – 1107a 27).
Γ. Άγνωστο αρχαιοελληνικό πεζό κείμενο της Αττικής διαλέκτου.
Β. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Οι υποψήφιοι πρέπει:
Ι. Να γνωρίζουν:
1. Τους σκοπούς και τους διδακτικούς στόχους του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σύμφωνα με το ισχύον πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου (ΔΕΠΠΣ/ΑΠΣ, ΦΕΚ 303β/2003 και 304β/2003) και Ενιαίου Λυκείου (ΕΠΠΣ /ΠΣ, ΦΕΚ 131β /2002).
2. Τα στοιχεία δομής και λειτουργίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας σε όλα τα επίπεδα της χρήσης της, όπως ορίζεται από το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα του μαθήματος «Νεοελληνική Γλώσσα» για το Γυμνάσιο (ΔΕΠΠΣ /ΑΠΣ, ΦΕΚ 303β /2003 και 304β/2003) και «Έκφραση-Έκθεση» για το Ενιαίο Λύκειο (ΕΠΠΣ /ΠΣ, ΦΕΚ 131β /2002).
3. Τα βασικά στοιχεία από την Ιστορία της Νεοελληνικής Γραμματολογίας (περίοδοι και φάσεις ανάπτυξης, Σχολές, χαρακτηριστικά τους, τάσεις και κύριοι εκπρόσωποι κάθε Σχολής).
ΙΙ. Να προβαίνουν στην ερμηνευτική ανάλυση ενός λογοτεχνικού νεοελληνικού κειμένου (πεζού ή ποιητικού) που περιλαμβάνεται στα έργα των παρακάτω λογοτεχνών:
1. Ποίηση:
- Δ. Σολωμός: Ελεύθεροι Πολιορκημένοι - Ο Κρητικός - Ο Πόρφυρας.
- Κ. Παλαμάς: Δωδεκάλογος του γύφτου (Λόγος ΙΒ: Κόσμος).
- Κ. Καβάφης: Δέησις – Τείχη - Περιμένοντας τους βαρβάρους - Ο βασιλεύς Δημή-τριος - Απολείπειν ο θεός Αντώνιον – Ιθάκη - Αλεξανδρινοί βασιλείς - Όσο μπορείς – Καισαρίων - Νέοι της Σιδώνος 400 μ.Χ. – Θερμοπύλες - Τα παράθυρα - Η σατραπεία - Ο Δαρείος - Μελαγχολία Ιάσωνος Κλεάνδρου ποιητού εν Κομμαγηνή∙ 595 μ.Χ. - Ούκ έγνως - Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης – Φωνές - Άγε, ω βασιλεύ - Στα 200 π.Χ.
- Γ. Σεφέρης: Ημερολόγιο καταστρώματος Α: Ο γυρισμός του ξενιτεμένου- Ο βασιλιάς της Ασίνης. Ημερολόγιο καταστρώματος Β: Ένας γέροντας στην ακροποταμιά - Ο τελευταίος σταθμός.
- Ο. Ελύτης: Το Άξιον εστί (Η Γένεσις).
- Α. Σικελιανός: Ιερά οδός.
2. Πεζογραφία
Γ. Βιζυηνός: Το αμάρτημα της μητρός μου.
Α. Παπαδιαμάντης: Όνειρο στο κύμα.
Δ. Βικέλας : Λουκής Λάρας
Γ. ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι υποψήφιοι πρέπει να γνωρίζουν:
I. Τους σκοπούς και τους διδακτικούς στόχους του μαθήματος της Ιστορίας σύμφω-να με το ισχύον πρόγραμμα Σπουδών του Γυμνασίου (ΔΕΠΠΣ/ΑΠΣ, ΦΕΚ 303β/2003 και 304β/2003) και Ενιαίου Λυκείου Υ.Α. 101609/Γ2/30-09-2002 ΦΕΚ 1313/ τ. Β΄09-10-2002 και Υ.Α. 47341/Γ2/13-05-2005 ΦΕΚ 696/ τ. Β΄/24-05-2005.
II. Οι θεματικές ενότητες στις οποίες θα εξεταστούν οι υποψήφιοι είναι οι εξής:
1. Ο ελληνικός κόσμος από το τέλος των Περσικών Πολέμων (479 π.Χ.) έως τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ.).
2. Οι σχέσεις Βυζαντίου και Δύσης από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204) έως και την Άλωσή της από τους Οθωμανούς Τούρ-κους (1453).
3. Οι εξωτερικές σχέσεις της Ελλάδας από το 1830 έως το τέλος του 20ου αιώνα.
Δεύτερη θεματική ενότητα
1. Η δεύτερη θεματική ενότητα αφορά:
1) τη Γενική Διδακτική Μεθοδολογία - Παιδαγωγικά Θέματα και
2) την Ειδική Διδακτική και έχει ως σκοπό την αξιολόγηση των βασικών γνώσεων των υποψηφίων για να μπορούν:
α) να επιτελούν το διδακτικό και το οργανωτικό τους έργο, σύμφωνα με:
(i) τις γενικές αρχές της διδασκαλίας και
(ii)τις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις των μαθημάτων της ειδικότητάς τους.
β)να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν κριτικά τη γνώση.
γ)να αντιμετωπίζουν στην πράξη προβλήματα της καθημερινής σχολικής ζωής.
δ)να βοηθούν τον μαθητή στην προσαρμογή του στο σχολείο και να συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
ε)να κατανοούν τον ρόλο του σχολικού θεσμού μέσα στην κοινωνία και την επίδραση που η τελευταία ασκεί σ’ αυτόν.
2. Η εξεταστέα ύλη της δεύτερης θεματικής ενότητας περιλαμβάνει δύο επί μέρους θέματα για όλους τους κλάδους:
α) Γενική διδακτική μεθοδολογία και γενικά ψυχοπαιδαγωγικά θέματα που η εξεταστέα ύλη ορίζεται η ίδια για όλους τους κλάδους.
β) Ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου κατά κλάδο και ειδικότητα.
Ειδικότερα:
Α. Η εξεταστέα ύλη του πρώτου θέματος αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης, με μία γενική παιδαγωγική αντίληψη, ζητημάτων αγωγής και μάθησης, καθώς και βασικά γνωστικά στοιχεία ψυχοπαιδαγωγικής (που υπάρχουν σε όλα τα αντίστοιχα ψυχοπαιδαγωγικά βιβλία).
Ειδικότερα:
α1. Με τη Γενική διδακτική μεθοδολογία επιδιώκεται να ελεγχθεί αν οι υποψήφιοι κατέχουν βασικές γνώσεις γύρω από τη μεθοδολογία της διδασκαλίας (προγραμματισμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση).
α2. Τα γενικά ψυχοπαιδαγωγικά θέματα αναφέρονται:
1) στην πρακτική αντιμετώπιση ποικίλων ζητημάτων της καθημερινής σχολικής ζωής, όπως προβλήματα προσαρμογής και συμπεριφοράς στο σχολείο, προβλήματα μετάβασης από τη μια βαθμίδα στην άλλη, προβλήματα συμπεριφοράς στη σχολική τάξη και το σχολικό χώρο, αμοιβές-ποινές μαθητών, κίνητρα, διαπροσωπικές σχέσεις, επικοινωνία και ψυχολογικό κλίμα στο σχολικό περιβάλλον, σχέσεις μεταξύ μαθητών- εκπαιδευτικών- γονέων, προβλήματα σχετικά με την παιδική ή την εφηβική ηλικία (ανάλογα με τη βαθμίδα), απλά μαθησιακά προβλήματα, κρούσματα νεανικής παραβατικότητας στο πλαίσιο του σχολείου, οικογενειακά ή προσωπικά προβλήματα των μαθητών, και
2) σε γενικά παιδαγωγικά θέματα που αφορούν τη σχέση σχολείου και κοινωνίας, τον ρόλο του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο, τις επιδράσεις του σχολείου στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου, τους εξωσχολικούς παράγοντες αγωγής και τα βασικά στοιχεία της δομής και λειτουργίας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.
Οι υποψήφιοι καλούνται να αναπτύξουν τα ζητούμενα είτε υπό τη μορφή σύντομου δοκιμίου είτε υπό τη μορφή απαντήσεων σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών σε συγκεκριμένα διδακτικά και παιδαγωγικά προβλήματα στην τάξη ή στο σχολείο τους.
Β. Με την ειδική διδακτική επιδιώκεται να ελεγχθεί εάν οι υποψήφιοι είναι σε θέση να εφαρμόζουν κατά το σχεδιασμό μιας διδασκαλίας «επί χάρτου» εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας, πέραν της δασκαλοκεντρικής.
Η εξέταση της ειδικής διδακτικής αναφέρεται ειδικότερα σε ζητήματα των αντίστοιχων προς την ειδικότητα των υποψηφίων γνωστικό/ά αντικείμενο/α [γενικοί σκοποί και ειδικοί στόχοι του μαθήματος (με βάση τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών και τις Οδηγίες διδασκαλίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου), μέθοδοι, πορεία και μορφές διδασκαλίας, διδακτικές ενέργειες, χρήση εποπτικών και άλλων διδακτικών μέσων, τρόποι και τεχνικές αξιολόγησης των μαθητών].
Στους υποψηφίους μπορεί να δοθεί μία διδακτική δραστηριότητα σχετική με το μάθημα (ή τα μαθήματα) της ειδικότητάς τους και τους ζητείται: να παρουσιάσουν ένα αναλυτικό σχέδιο στο οποίο να εκθέτουν τη μέθοδο και τον τρόπο διδασκαλίας και αξιολόγησής της και να αιτιολογήσουν με βάση τις παιδαγωγικές τους γνώσεις την άποψή τους. Μπορεί ακόμη να τους δίδεται ένα συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος και να τους ζητείται να το σχολιάσουν ή να απαντήσουν σε ερωτήσεις που τυχόν αναφέρονται σ’ αυτό.