ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΕΚΠΑ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
«ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ»
ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ
Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών (ΤΜΣ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) έχει οργανώσει και θέσει σε λειτουργία από το ακαδημαϊκό έτος 2015-6 Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) με τίτλο «Μουσικολογία», το οποίο λειτουργεί σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1 έως 9 του Ν. 3685/2008 (ΦΕΚ Α 148, 16 Ιουλίου 2008), τις αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης Ειδικής Σύνθεσης (ΓΣΕΣ) του ΤΜΣ (συνεδρίαση της 17ης Μαρτίου 2015) και της Πανεπιστημιακής Συγκλήτου Ειδικής Σύνθεσης (συνεδρίαση της 30ης Απριλίου 2015) και την Πρυτανική Απόφαση 177/14-12-2015 (Φ.Ε.Κ. 2994/Β/31-12-2015).
Το ΠΜΣ στοχεύει στην παροχή Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (ΜΔΕ). Η κατοχή μεταπτυχιακού διπλώματος εξειδίκευσης επιτρέπει τη συνέχιση των μεταπτυχιακών σπουδών που οδηγούν στην απόκτηση Διδακτορικού Διπλώματος.
Το ΠΜΣ προβλέπει και χορηγεί ΜΔΕ στις εξής τέσσερις κατευθύνσεις:
i. Ιστορική και Συστηματική Μουσικολογία (Μουσική Θεωρία και Ανάλυση)
ii. Εθνομουσικολογία και Πολιτισμική Ανθρωπολογία
iii. Μουσική Τεχνολογία
iv. Βυζαντινή Μουσικολογία
Η χρονική διάρκεια για το ΠΜΣ ορίζεται σε τρία (3) διδακτικά εξάμηνα. Η παρακολούθηση του ΠΜΣ προϋποθέτει την καταβολή τέλους εγγραφής ύψους πεντακοσίων πενήντα (550,00) ευρώ για κάθε εξάμηνο φοίτησης.
Στο ΠΜΣ του ΤΜΣ γίνονται δεκτοί:
i. Πτυχιούχοι των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών της ημεδαπής ή ισοτίμων και αντιστοίχων της αλλοδαπής (με αναγνώριση ΔΟΑΤΑΠ).
ii. Πτυχιούχοι οποιουδήποτε άλλου Τμήματος ή Σχολής Ανώτατης Παιδείας (σύμφωνα με το Ν. 4009/2011 ή ισοτίμων βάσει της κείμενης νομοθεσίας) μπορούν να γίνουν δεκτοί ύστερα από σχετική απόφαση της Συντονιστικής Επιτροπής (ΣΕ), εφόσον διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις ή εμπειρία στα γνωστικά αντικείμενα του ΠΜΣ.
iii. Γίνονται επίσης δεκτοί οι κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος ΑΕΙ της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, συναφούς με το ΠΜΣ αντικειμένου.
Η παρούσα προκήρυξη αφορά την εισαγωγή κατ’ ανώτατο όριο 44 φοιτητών του ΠΜΣ για το ακαδημαϊκό έτος 2016-7, οι οποίοι κατανέμονται στις ακόλουθες τέσσερις κατευθύνσεις ως εξής:
i. Ιστορική και Συστηματική Μουσικολογία (Μουσική Θεωρία και Ανάλυση): έως 12 φοιτητές
ii. Εθνομουσικολογία και Πολιτισμική Ανθρωπολογία: έως 12 φοιτητές
iii. Μουσική Τεχνολογία: έως 10 φοιτητές
iv. Βυζαντινή Μουσικολογία: έως 10 φοιτητές
Γίνονται δεκτές αιτήσεις πτυχιούχων που ο βαθμός του πτυχίου (ή του πιστοποιητικού) είναι τουλάχιστον 7,5 (με τα αναγκαία πιστοποιητικά ισοτιμίας από τον ΔΟΑΤΑΠ, όταν πρόκειται για πτυχίο ΑΕΙ της αλλοδαπής). Η ΓΣΕΣ, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της, μπορεί κατά την κρίση της να κάνει δεκτές αιτήσεις υποψηφίων που δεν έχουν λάβει στο πτυχίο τους τον βαθμό 7,5, εφόσον διαθέτουν δεύτερο πανεπιστημιακό πτυχίο, μεταπτυχιακό τίτλο ή αξιόλογο συγγραφικό ή ερευνητικό έργο ή σημαντική επαγγελματική εμπειρία σε τομείς συναφείς με τα γνωστικά αντικείμενα του ΠΜΣ. Οι πρόσθετες τυπικές προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται κατά το χρόνο κατάθεσης της αίτησης του υποψηφίου.
Η επιλογή των φοιτητών θα βασιστεί στη συνεκτίμηση:
i. Της επίδοσής τους σε γραπτές εξετάσεις σχετικές με το περιεχόμενο του ΠΜΣ, με βάση τα γνωστικά αντικείμενα που υπηρετούνται σ’ αυτό. Στο στάδιο αυτό απαιτείται η πιστοποίηση της γνώσης της αγγλικής γλώσσας. Συνεκτιμάται θετικά η επιπλέον γνώση μιας βασικής των ευρωπαϊκών γλωσσών. Το επίπεδο των γνώσεων θα διαπιστώνεται είτε από την κατοχή αντίστοιχου διπλώματος (επιπέδου C 1) ή έπειτα από εξέταση. Oι αλλοδαποί υποψήφιοι φοιτητές θα πρέπει να προσκομίζουν πιστοποιητικό επάρκειας στην ελληνική γλώσσα.
ii. Των αποτελεσμάτων προσωπικής συνέντευξής τους, όπου κρίνεται η γενική ικανότητά τους να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ΠΜΣ. Ειδικότερα, η απόδοση των υποψηφίων στην προφορική συνέντευξη αξιολογείται με κριτήριο (α) την αναλυτική σκέψη και την ικανότητά τους για προσέγγιση, με τρόπο επιστημονικά τεκμηριωμένο και μεθοδολογικά συνεπή, θεμάτων συναφών με το γνωστικό αντικείμενο του ΠΜΣ, καθώς και την ανάπτυξη σχετικής επιχειρηματολογίας, (β) τον εκ μέρους τους βαθμό γνώσης της σχετικής προβληματικής και της συναφούς βιβλιογραφίας και (γ) την εγγύτητα των επιστημονικών ενδιαφερόντων τους προς το αντικείμενο του ΠΜΣ.
iii. Η τελική κατάταξη των επιτυχόντων στο ΠΜΣ βασίζεται κατά 50% στην επίδοση των υποψηφίων στις γραπτές εξετάσεις και κατά 50% στην επίδοσή τους κατά την προσωπική συνέντευξη.
ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ
Οι ενδιαφερόμενοι/νες, καλούνται να υποβάλουν φάκελο υποψηφιότητας από 15ης Ιουνίου έως 31ης Αυγούστου 2016 στη Γραμματεία του Τμήματος ή ταχυδρομικά με συστημένη αποστολή και με ημερομηνία ταχυδρομικής σφραγίδας έως και την 31η Αυγούστου 2016 στη Διεύθυνση: Πανεπιστήμιο Αθηνών-Γραμματεία Τμήματος Μουσικών Σπουδών, Φιλοσοφική Σχολή, 3ος όροφος, Πανεπιστημιόπολη Ζωγράφου (υπόψη κου Νικολάου Φλεριανού) Τ.Κ. 157 84, Αθήνα. Δικαίωμα υποβολής αίτησης έχουν όσοι έλαβαν το πτυχίο τους ή αποδεδειγμένα περάτωσαν τις σπουδές τους μέχρι τον Αύγουστο του 2016. Οι υποψήφιοι που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο σπουδών και εκκρεμεί μόνο η ορκωμοσία για τη λήψη του πτυχίου πρέπει να καταθέσουν σχετική βεβαίωση του Τμήματος συνοδευόμενη από αναλυτική βαθμολογία και βαθμό πτυχίου.
ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΑΣ
• Έντυπο αίτησης (επισυνάπτεται στην παρούσα προκήρυξη· χορηγείται και από τη Γραμματεία του ΠΜΣ: Φιλοσοφική Σχολή - Τμήμα Μουσικών Σπουδών, 3ος όροφος, Γραμματεία Τμήματος, τηλ. 2107277772, είναι δε διαθέσιμο και στην ιστοσελίδα του ΠΜΣ [: http://mastermusicology.music.uoa.gr/]).
• Αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα (με φωτογραφία μεγέθους ταυτότητας) το οποίο θα περιλαμβάνει στοιχεία για τις σπουδές, τη διδακτική, την επαγγελματική και την ερευνητική εμπειρία, τη γνώση της χρήσης Η/Υ και την επιστημονική και καλλιτεχνική δραστηριότητα.
• Αντίγραφο/-α πτυχίου/-ων και πιστοποιητικό αναλυτικής βαθμολογίας όλων των ετών στην οποία πρέπει να αναγράφεται ο τελικός βαθμός πτυχίου αριθμητικά και με ακρίβεια.
• Επικυρωμένη βεβαίωση ισοτιμίας πτυχίου από τον αρμόδιο φορέα αναγνώρισης τίτλων (ΔΟΑΤΑΠ) για όσους/όσες προέρχονται από Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
• Πιστοποιητικό γνώσης ξένης γλώσσας (επιπέδου C 1).
• Αποδεικτικά περαιτέρω μουσικών σπουδών και καλλιτεχνικών δεξιοτήτων.
• Δημοσιεύσεις και βεβαιώσεις διδακτικής, ερευνητικής, καλλιτεχνικής ή επαγγελματικής εμπειρίας (εφόσον υπάρχουν).
• Υπεύθυνη δήλωση του/της υποψήφιου/ας ότι μπορεί να ανταποκριθεί πλήρως στις απαιτήσεις της υποχρεωτικής φοίτησης σύμφωνα με την προκήρυξη και με τον Κανονισμό Σπουδών.
• Δύο συστατικές επιστολές από Καθηγητές Ελληνικών ή Ξένων Πανεπιστημίων.
• Σύντομο δακτυλογραφημένο κείμενο (έως μια σελίδα), όπου ο/η υποψήφιος/α αναπτύσσει τους λόγους και τα κίνητρα για υποψηφιότητα και φοίτηση στο πρόγραμμα.
Τα δικαιολογητικά που καταθέτουν οι υποψήφιοι/-ες πρέπει να είναι ευκρινή φωτοαντίγραφα πρωτότυπων εγγράφων και δεν επιστρέφονται.
ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ (ΜΟΥΣΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
α) Οι υποψήφιοι καλούνται να έχουν μελετήσει υποχρεωτικά τους ακόλουθους τίτλους:
• Claude V. Palisca & Ian D. Bent, λήμμα «Theory, theorists», § 7-14 («14th century» έως «20th century»), στο: Stanley Sadie και John Tyrrell (επιμ.), The New Grove Dictionary of Music and Musicians (second edition), Oxford University Press, New York 2001, vol. 25, σ. 368-381.
• Μάρκος Τσέτσος, «Εισαγωγή: Φιλοσοφία και μουσική στη νεωτερικότητα. Μια κριτική σύνοψη», Η μουσική στη νεότερη φιλοσοφία. Από τον Καντ στον Αντόρνο, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια (σειρά «Αισθητικά θέματα – Μουσική»), Αθήνα 2012, σ. 12-33.
• Γιώργος Φιτσιώρης, Εισαγωγή στη θεωρία και ανάλυση της τονικής μουσικής, Νεφέλη, Αθήνα 2004.
• Γιώργος Φιτσιώρης, «Κεφάλαιο όγδοο: Τα συστήματα των 8 και των 12 τρόπων» & «Κεφάλαιο ένατο: Πόσο “πραγματικοί” είναι οι τρόποι;», Τα χορικά του Μπαχ, ενταγμένα σε μία ευρύτερη ιστορική περίοδο συνθετικών και θεωρητικών αναζητήσεων (15ος – 18ος αιώνας), Παπαγρηγορίου – Νάκας, Αθήνα 2010, σ. 127-139 & 141-159.
• Ιωάννης Φούλιας, «Οι μορφές σονάτας και η θεωρητική τους εξέλιξη: Συμπερασματικές επισημάνσεις επί των τριών πρώτων τύπων σονάτας – Η συμβολή της θεωρίας των Hepokoski και Darcy στην τρέχουσα επιστημονική συζήτηση», Πολυφωνία 16, Κουλτούρα, Αθήνα 2010, σ. 112-154.
β) και προαιρετικά κάποιους από τους ακόλουθους προτεινόμενους τίτλους:
• William E. Caplin, Classical form: A theory of formal functions for the instrumental music of Haydn, Mozart, and Beethoven, Oxford University Press, New York – Oxford 1998.
• Thomas Christensen (επιμ.), The Cambridge History of Western Music Theory, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Diether de la Motte, Musikalische Analyse, mit kritischen Anmerkungen von Carl Dahlhaus (Textteil & Notenteil), Bärenreiter, Kassel 1968· ελληνική έκδοση: Μουσική ανάλυση, μτφρ. Κ. Νάσος, Νάσος, Αθήνα 2000.
• Charles Rosen, «Ternary and binary forms», Sonata Forms, W. W. Norton & Company, New York – London 1988 (revised edition), σ. 16-27.
• Arnold Schoenberg, Structural functions of harmony, Ernest Benn, London 1969 (revised edition)· ελληνική έκδοση: Δομικές λειτουργίες της αρμονίας, μτφρ. Κ. Νάσος, Νάσος, Αθήνα 1989.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΕΘΝΟΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ
Στις εξετάσεις οι υποψήφιοι θα εξεταστούν σε δοκίμιο (Essay) το οποίο θα αφορά τις εθνομουσικολογικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της μουσικής. Η ακόλουθη βιβλιογραφία είναι ενδεικτική και βοηθητική για τους υποψήφιους:
• Τ. Αντόρνο, Η Κοινωνιολογία της Μουσικής, εκδ. ΝΕΦΕΛΗ, Αθήνα 1997.
• Ζ. Ατταλί, Θόρυβοι. Δοκίμιο πολιτικής οικονομίας της μουσικής, εκδ. ΡΑΠΠΑ, Αθήνα 1991.
• C. Geertz, H Ερμηνεία των Πολιτισμών, εκδ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, Αθήνα 2003.
• Π. Κάβουρας (επιμ.), Φολκλόρ και παράδοση. Ζητήματα ανα-παράστασης και επιτέλεσης της μουσικής και του χορού, εκδ. ΝΗΣΟΣ, Αθήνα 2010.
• E. Καλλιμοπούλου, Α. Μπαλάντινα (επιμ.), Εισαγωγή στην εθνομουσικολογία, εκδ. ΑΣΙΝΗ, Αθήνα 2014.
• Β. Λαλιώτη & Μ. Παπαπαύλου, ...γιατί κυλά στο αίμα μας. Από το αρχαίο δράμα στο φλαμένκο. Επιστρέφοντας την ανθρωπολογία στο πεδίο της εμπειρίας, εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ, Αθήνα 2010.
• Λ. Λιάβας. Το ελληνικό τραγούδι από το 1821 έως τη δεκαετία του 1950, εκδ. Εμπορικής Τραπέζης, Αθήνα 2009.
• Π. Πανόπουλος (επιμ.), Από τη μουσική στον ήχο: Εθνογραφικές μελέτες των S. Feld, M. Roseman και Α. Seeger, εκδ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, Αθήνα 2005.
• Κρ. Σμωλ, Μουσικοτροπώντας. Τα νοήματα της μουσικής πράξης και της ακρόασης, εκδ. ΙΑΝΟΣ, Αθήνα 2010.
• Αν. Χαψούλας, Εθνομουσικολογία. Ιστοριογραφικές και εθνογραφικές διαστάσεις, εκδ. ΝΗΣΟΣ, Αθήνα 2010.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Θεματικές εξέτασης:
Μουσική Ακουστική και Ψυχοακουστική / Βασικές αρχές Μουσικής Τεχνολογίας (Audio-MIDI, υλισμικά/λογισμικά) / Περιβάλλοντα μουσικού προγραμματισμού ) / Εισαγωγή στις Γνωσιακές Επιστήμες / Μεθοδολογία Μουσικής Ανάλυσης 20ου και 21ου αιώνα με Η/Υ / Τεχνολογία και μουσική δημιουργία (Ηλεκτρακουστική/Αλγοριθμική Μουσική)/ Τεχνολογία και μουσική εκτέλεση (συστήματα διάδρασης)
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ
• Σπυρίδης, Χ. (2005) Φυσική και Μουσική Ακουστική. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Grapholine.
• Μoles, Α. (2005) Θεωρία της Πληροφορίας και αισθητική αντίληψη. Αθήνα: Μορφωτικό Ιδρυμα ΕΘνικής Τραπέζης.
• Rossing, T. D. - Moore, R. F. - Wheeler, P. A. - Huber, D. M. & Runstein, R. E. (2009) The Science of Sound/Edition 3. Addison Wesley.
• Εargle, J. (1999) Μουσική Ακουστική Τεχνολογία. Περιστέρι: Εκδ. Ιων.
• Γκρίφιθς, Π. (1993) Μοντέρνα Μουσική. Αθήνα: Εκδ. Ζαχαρόπουλος.
• Διαμαντόπουλος, Τ. (2014) Η μουσική των υπολογιστών. Αθήνα: Εκδ. Μ. Παρίκου.
• Μitcahm, C. (2005) Η τεχνολογική Σκέψη. Αθήνα: ΕΜΠ.
• Thagard, P. (2009) Νους, Εκδόσεις Πολύτροπον.
• Cook, N. (1985) A Guide to Musical Analysis. Oxford University Press.
• Meyer, L. (1956) Emotion and Meaning in Music. University of Chicago Press.
ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ
• Χαδέλης, Λ. (2010) Τεχνολογία Ηχου. Θεσσαλονίκη: Εκδ. Δεμερτζής Παντ.
• Schaffer, Μ. (2011) Ηearsing –Ακουλαλείτε. Αθήνα: Εκδ. Μ. Νικολαϊδης.
• Ξενάκης, Ι. (2001) Κείμενα περί Μουσικής και Αρχιτεκτονικής. Επιμ. Μ. Σολωμός. Εκδ. Ψυχογιός.
• Everest (2011) Eγχειρίδιο Ακουστικής. Αθήνα: Εκδ. Τζιόλλα.
• Giannakopoulos, T. & Pikrakis, A. (2014) Introduction to Audio Analysis: a Matlab Approach. Academic Press.
• Levitin, D. J. (2006) This is your brain on music: The science of a human obsession. New York: N. Y. Dutton.
• Theodoridis, S. - Pikrakis, A. - Koutroumbas, K. – Cavouras, D. (2011) Εισαγωγή στην Αναγνώριση Προτύπων με MATLAB. Broken Hill Publishers Ltd.
• Monelle, R. (1992) “Linguistics and Semiotics in Music”, Contemporary Music Studies, Volume 5. Harwood Academic Publishers.
• Βοσνιάδου, Σ. (επιμ.) (2004) Γνωσιακή Επιστήμη–Η Νέα Επιστήμη του Νου. Εκδόσεις Gutenberg.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
α) Οι υποψήφιοι καλούνται να έχουν μελετήσει υποχρεωτικά τους ακόλουθους τίτλους:
• Θεωρητικόν Μέγα της Μουσικής, συνταχθέν μεν παρά Χρυσάνθου Αρχιεπισκόπου Διρραχίου του εκ Μαδύτων, εκδοθέν δε υπό Παναγιώτου Γ. Πελοπίδου Πελοποννησίου, δια φιλοτίμου συνδρομής των ομογενών, εν Τεργέστη [...] 1832.
• Στάθη Γρ. Θ., Οι αναγραμματισμοί και τα μαθήματα της βυζαντινής μελοποιίας και πανομοιότυπος έκδοσις του καλοφωνικού στιχηρού της Μεταμορφώσεως «Προτυπών την ανάστασιν» μεθ’ όλων των ποδών και αναγραμματισμών αυτού, εκ του Μαθηματαρίου του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος, Αθήναι 1979, σσ. 23-160.
• Στάθη Γρ. Θ., Μορφές και μορφές της Ψαλτικής Τέχνης, ήτοι Μελοποιία - Μορφολογία της Βυζαντινής Μουσικής, Αθήνα 2011.
• Χατζηγιακουμή Μανόλη Κ., Η εκκλησιαστική μουσική του ελληνισμού μετά την άλωση (1453-1820). Σχεδίασμα ιστορίας, • Αθήνα 1999, σσ. 17-110.
• Φουντούλη Ιωάν. Μ., Λειτουργική Α’. Εισαγωγή στη θεία λατρεία, Θεσσαλονίκη 1993.
β) και προαιρετικά κάποιους από τους ακόλουθους προτεινόμενους τίτλους:
• Αποστολόπουλου Θωμά Κ., Ο Απόστολος Κώνστας ο Χίος και η συμβολή του στη θεωρία της μουσικής τέχνης. Μουσικολογική θεώρηση από έποψη ιστορική, κωδικογραφική, μελοποιητική και θεωρητική, Αθήνα 2002, σσ. 33-244.
• Μπαλαγεώργου Δημ. Κ., Η ψαλτική παράδοση των ακολουθιών του βυζαντινού κοσμικού Τυπικού, Αθήνα 2001, σσ. 41-138.
Η εξέταση των υποψηφίων φοιτητών θα διεξαχθεί κατά το 2ο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου 2016 (ο ακριβής χώρος και χρόνος διεξαγωγής θα ανακοινωθούν έγκαιρα).
Έναρξη μαθημάτων ακαδημαϊκού έτους 2016-7: 15 Οκτωβρίου 2016
Ο Διευθυντής του ΠΜΣ
Αν. Καθ. Αχιλλεύς Γ. Χαλδαιάκης