ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
ΠΕ10-ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΩΝ
«Πιθανές δυσλειτουργικές συνέπειες από εσφαλμένη διαχείριση του όρου «Νεκροί του Πολυτεχνείου» κατά τον σχολικό εορτασμό της Επετείου του Πολυτεχνείου- συμβουλευτικές προτάσεις»
(...)
Ο,τι σπέρνει στα παιδιά το σχολείο (και ασφαλώς γονείς και ΜΜΕ επίσης) σήμερα, θα το θερίσει η κοινωνία μας αύριο αναλόγως. Οι σχολικές εορτές Εθνικών Επετείων αφήνουν,
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ο σχολικός εορτασμός της Επετείου του Πολυτεχνείου απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή συγκριτικά με τις άλλες Επετείους ώστε να αποφευχθούν οι τυχόν υπερβολές, η παραπληροφόρηση, η εκμετάλλευση, είτε από σκοπιμότητα είτε από πνευματική αδράνεια και αμέλεια που οδηγεί στην ημιμάθεια. Το σχολείο έχει υποχρέωση να προσφέρει στους μαθητές επιστημονικά ελεγμένες πληροφορίες, κοινώς την Αλήθεια. Εάν δεν το πράξει, το κόστος για το ίδιο, τους μαθητές, την Πολιτεία και την Κοινωνία μας είναι ανυπολόγιστο.
Δεν γνωρίζω κάποια συστηματική έρευνα επί του πως εορτάζεται η Επέτειος του Πολυτεχνείου στα σχολεία μας. Δέστε όμως απόσπασμα από την παρουσίαση σχετικού προγράμματος εορτασμού όπως αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο στην ιστοσελίδα στο sch.gr της καθ’ όλα καλοπροαίρετης φιλολόγου Κ. Σάιτ:
“Κανείς δεν ξέρει πόσοι πραγματικά σκοτώθηκαν στο Πολυτεχνείο. Ένας ομαδικός τάφος ανοίγεται πρόχειρα στο Γουδί και θάβονται ξημερώματα Σαββάτου οι πρώτοι νεκροί. Επίσημα ανακοινώνεται ότι τραυματίστηκαν 1103 άτομα και ότι δολοφονήθηκαν 18 άνθρωποι, 18 ψυχές σε έναν άνισο μα δίκαιο αγώνα.
ΗΧΗΤΙΚΟ: Επέσατε θύματα
ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ: Οι νεκροί του Πολυτεχνείου…”
Εμμέσως λοιπόν υπάρχουν ενδείξεις ότι σε αρκετά έως πολλά σχολεία γίνεται εσφαλμένη διαχείριση του όρου «Νεκροί του Πολυτεχνείου». Στην κυριολεξία του ο όρος σημαίνει «Νεκροί στο Πολυτεχνείο», οπότε εάν δεν διευκρινισθεί ότι αφορά νεκρούς στο ευρύτερο χώρο εκτός του Πολυτεχνείου και όχι εντός του Πολυτεχνείου οι μαθητές φυσιολογικά αλλά λανθασμένα συμπεραίνουν ότι αφορά νεκρούς στο Πολυτεχνείο (όπως διεπίστωσα κατ’ επανάληψιν ρωτώντας τους μαθητές σχετικά την επαύριο του εορτασμού). Η σημασία της διαφοράς για τους μαθητές είναι τεράστια και θα καταδειχθεί παρακάτω.
Συγκεκριμένα λοιπόν συχνά είτε λέγεται είτε αφήνεται να εννοηθεί αφού δεν διευκρινίζεται ότι:
α) όταν το τανκ έσπασε την πύλη του Πολυτεχνείου ‘συνέθλιψε’, ‘έλιωσε κάτω από τις ερπύστριες’ αρκετούς φοιτητές,
β) η μετά την παραπάνω ενέργεια εισβολή στρατού και αστυνομίας στο Ιδρυμα επέφερε φόνους φοιτητών, στους οποίους και αναφέρονται οι όροι «Νεκροί του Πολυτεχνείου» και «Σφαγή του Πολυτεχνείου»,
γ) ο αριθμός των νεκρών είναι αρκετά μεγαλύτερος από τον ‘επίσημο’ και έως και σήμερα ύποπτα ‘άγνωστος’.
Η μελέτη όμως των βιβλιογραφικών πηγών και μαρτυριών οδηγεί στο συμπέρασμα ότι:
α) το τανκ δεν ‘συνέθλιψε/ εφόνευσε κανένα (τραυματίσθηκε στο πόδι η τότε φοιτήτρια και σήμερα καθηγήτρια του ΕΜΠ Πέπη Ρηγοπούλου),
β) ουδείς εκ των εγκλείστων στο Πολυτεχνείο εφονεύθη κατά την εισβολή-επιχείρηση εκκένωσης του. Η στρατιωτική δύναμη, κυρίως εκ καταδρομέων, και μάλιστα βαθμοφόροι της, εν πολλοίς προστάτευσε τους φοιτητές από το εκδικητικό μένος των αστυνομικών (και λόγω των 61 τραυματιών συναδέλφων τους) και τους διευκόλυνε να διαφύγουν από τα πλάγια. Κατά την προσωπική μου ερμηνεία το δικτατορικό καθεστώς, λόγω του υψηλού τότε κοινωνικού κύρους της ιδιότητας του φοιτητή (τους οποίους είχε ονομάσει ‘χρυσή ελληνική νεολαία’), ήθελε πάση θυσία να αποφύγει θανάτους φοιτητών και μάλιστα εντός του χώρου του Πανεπιστημίου για να αποφύγει βεβαίως την πτώση του. Πάντως ουδείς φοιτητής εφονεύθη κατά τα Γεγονότα του Πολυτεχνείου, είτε σκοπίμως είτε εκ τύχης, είτε εντός είτε εκτός του Πολυτεχνείου (βλ. σχετικά την Αναφορά της Συγκλήτου του ΕΜΠ 33437/11-10-1974 και το Πόρισμα Τσεβά της 22-10-1974).
γ) Οι νεκροί των Γεγονότων του Πολυτεχνείου σύμφωνα με εισαγγελικές( Τσεβάς,Φαφούτης, Ζαγκίνης), αστυνομικές (Πόρισμα Σαμπάνη), και επιστημονικές (Καλλιβρετάκης) έρευνες είναι κατά πάσα πιθανότητα 23 (με υπό αίρεσιν άλλους 16 αγνώστου ταυτότητος), όχι εκατοντάδες που ‘θάφτηκαν ομαδικά κρυφά τα ξημερώματα’ όπως κάποιοι μεταδίδουν ακόμη και σήμερα στα σχολεία. Ορισμένοι έπεσαν θύματα του εγκληματικού ζήλου οργάνων της χούντας, περισσότεροι από τους μισούς από αδέσποτα εκφοβιστικά πυρά και δακρυγόνα. Υπήρξαν τουλάχιστον 1100 τραυματίες, οι 83 από σφαίρες. Οι αριθμοί δεν είναι αμελητέοι και μιλούν για τον αγώνα που δόθηκε τότε, συχνά σώμα προς σώμα. Όμως θα μπορούσαν να ήσαν πολύ μεγαλύτεροι αν ληφθεί υπ’όψιν η κλίμακα των συγκρούσεων. Συγκριτικά ήσαν περισσότεροι οι νεκροί φοιτητές από πυρά του στρατού στο Μεξικό το 1968, απεργοί εργάτες στο Γκντάνσκ της Πολωνίας το 1971, αριστεροί υπό τα δικτατορικά καθεστώτα της Χιλής, της Αργεντινής κλπ, ακόμη πρόσφατα διαδηλωτές στην Τεχεράνη. Όμως ο χαροκαμένος λαός μας που έχει υποστεί την ξενική και την εμφύλια βία δεν στέργει στο άδικο πολιτικό αίμα, δεν συγχωρεί και αποσείει τους οιουσδήποτε αυτουργούς του. Ακόμη θυμάται τον Νικηφορίδη, τον Μπελογιάννη, τον Πέτρουλα, τον Λαμπράκη, και ξεσπάθωσε με τον άδικο φόνο του μαθητή Γρηγορόπουλου πριν ένα χρόνο. Και έτσι μπορεί να μιλάει και για «Σφαγή του Πολυτεχνείου».
Όμως ποιες είναι οι συνέπειες για τους μαθητές όταν κατά τον σχολικό εορτασμό της Επετείου είτε ακούν είτε αφήνονται να πιστέψουν λανθασμένα ότι «το τανκ έλιωσε τα παιδιά με τη σημαία», ότι στη συνέχεια αστυνομία και στρατός δολοφόνησε εν ψυχρώ άοπλους και ειρηνικούς φοιτητές στο χώρο του ΕΜΠ; Δεν είναι το ίδιο με τους θανάτους από εγκληματικά στοιχεία του καθεστώτος, ούτε από αδέσποτες σφαίρες. Είναι η απόλυτη φρίκη, την οποία οι μαθητές δεν πρόκειται να χρεώσουν ποτέ πραγματικά στο τότε καθεστώς, αλλά -και ορθά, αν ήταν έτσι- σε ολόκληρη, και μάλιστα στην ‘χθεσινή, τωρινή και παντοτινή’ ελληνική κοινωνία. Διότι όλες οι συμπεριφορές, ακόμα και οι δικτατορίες, αντανακλούν τον ψυχισμό και τον πολιτισμό του κάθε λαού.
Και διότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών (νηπιαγωγείο μέχρι και Λύκειο) είναι ‘απολίτικοι’: αυτό που κυρίως τους ενδιαφέρει δεν είναι ποιο πολίτευμα ή κόμμα είναι ‘καλύτερο’, αλλά, καθώς συγκροτούν την ατομική και εθνική τους ταυτότητα, ‘πόσο αξίζουν οι γεννήτορες τους’, οι φυσικοί αλλά και η κοινωνία που τους ‘γέννησε’. Όταν αφήνονται να πιστεύουν από τα ‘γεννοφάσκια’ τους ότι το τανκ που πλήρωσε ο λαός για να φυλάει τα σύνορα συνθλίβει φοιτητές (ρίχνοντας και δύο σημαίες παράλληλα όπως όλοι κάθε χρόνο βλέπουμε στο σχετικό ντοκυμανταίρ) κλπ, τραυματίζονται ψυχικά, δημιουργούν μια αρνητική αυτό-εικόνα για τον λαό μας, και σε μερικούς πιο ‘ευαίσθητους’ γεννιέται κι ένα μίσος. Ενώ οι πολλοί αρκούνται σε μια υποσυνείδητη αντιπάθεια προς στρατό και αστυνομία, μια μειοψηφία δεν διακρίνει αυτούς τους θεσμούς σήμερα από το χθες και κάποιοι από αυτούς φτάνουν στην εκδικητική ‘για τότε και για σήμερα’ βία, με την συνέργεια βεβαίως και άλλων επιβαρυντικών παραγόντων. Όμως το εναρκτήριο λάκτισμα μιας τέτοιας συνειδησιακής εξέλιξης μπορεί να δόθηκε πολύ νωρίς, ίσως σε κάποιο εορτασμό στο δημοτικό…
Παράλληλα όταν κάποιοι μαθητές ανακαλύπτουν ‘την αλήθεια για το Πολυτεχνείο’, νιώθουν προδομένοι και δεν εμπιστεύονται πιά το σχολείο ‘και τους δασκάλους που τους έκαναν με ψέματα να ντρέπονται που είναι Ελληνες’ και ένα μέρος από αντίδραση καταλήγουν να αρνούνται τον ίδιο τον Αγώνα του Πολυτεχνείου και ακόμα να προσκολλώνται στην εξωκοινοβουλευτική Ακρα Δεξιά.
Καταλήγοντας, δεν επιτρέπεται παράλειψη ή απόκρυψη της ύπαρξης και του αριθμού των νεκρών των Γεγονότων του Πολυτεχνείου, αλλά και να δίνονται είτε εσκεμμένα είτε εμμέσως λανθασμένες εντυπώσεις στους μαθητές ότι αυτοί ‘πατήθηκαν’ από το τανκ ή δολοφονήθηκαν από στρατό και αστυνομία εντός του ΕΜΠ κατά την εκκένωση του. Τέτοιες εντυπώσεις στον βαθμό που δημιουργούνται, επαναλαμβανόμενες στο σχολείο κάθε χρόνο επί 12 χρόνια, επιβαρύνουν τον ψυχικό κόσμο των μαθητών (ηλικίες 6-18) και οδηγούν την πλειοψηφία σε μια βαθειά κυνική και υποτιμητική εικόνα για την κοινωνία μας, ιδιαίτερα για τους θεσμούς της σημερινής δημοκρατικής Πολιτείας μας, Αστυνομία και Ενοπλες Δυνάμεις αλλά και ευρύτερα, ενώ πλάθουν βίαιες μειοψηφίες (‘Αντι-εξουσιαστές, τρομοκράτες κλπ) και σπρώχνουν άλλους από αντίδραση σε αυτές τις ψευδείς εντυπώσεις στην
Κατά την γνώμη μου τα υπερβολικά φοβικά λογοτεχνήματα της εποχής, αποσπάσματα των οποίων συχνά απαγγέλλονται, και γενικότερα το σύνηθες μονόπλευρα μελοδραματικό ‘φιλολογικό’ ύφος του εορτασμού ‘φορτώνουν’ σχεδόν εκβιαστικά τους μαθητές με ισχυρά τραυματικά συναισθήματα που λόγω του νεαρού της ηλικίας τους δεν μπορούν να διαχειριστούν και απωθούν ‘αχώνευτα’ μέσα τους. Τέτοιες ‘αρρωστημένες’ ψυχολογικές καταστάσεις σε μαζική κλίμακα, ακόμα και στο όνομα του Εθνους ή της Δημοκρατίας, εγκυμονούν κινδύνους και για το Εθνος και για την Δημοκρατία μας.
Γι’ αυτό προτείνω να παρουσιάζονται με απόλυτη ειλικρίνεια τα πραγματικά γεγονότα, όπως τα εξέθεσα εν ολίγοις παραπάνω και χωρίς τα τραυματικά μυθεύματα που κατήγγειλα, και να αιτιολογούνται, με ένα ύφος καθαρά ιστορικό και κοινωνιολογικό. Μια τέτοια προσέγγιση λειτουργεί θεραπευτικά ως προς τις ψυχολογικά προβληματικές πλευρές ενός επώδυνου εσωτερικού τραύματος. Εάν μια τέτοια προσέγγιση ακολουθούνταν θαρραλέα και από τις δύο πλευρές μετά τον Εμφύλιο δεν θα υπήρχε το παθολογικό έδαφος για την Επταετή Τυραννία.
Επί σχεδόν ένα χρόνο έχω συζητήσει το θέμα αυτής της συμβουλευτικής παρέμβασης μου με συναδέλφους εκπαιδευτικούς. Αλλοι ήσαν συναισθηματικά κολλημένοι στις φήμες της εποχής –μέρος του ψυχολογικού προβλήματος που επισήμανα και οι ίδιοι- και άλλοι που αποδέχονται τα πραγματικά γεγονότα με μια φωνή με έχουν αποτρέψει μέχρι την τελευταία στιγμή να ασχοληθώ με το θέμα από την θέση μου του Σχολικού Συμβούλου επισείοντας κινδύνους για την θέση μου, ότι θα κατηγορηθώ ως φιλοχουντικός κλπ. Πολλοί λοιπόν Εκπαιδευτικοί συμμερίζονται την ανάλυση μου αλλά αποφεύγουν να μιλήσουν ‘για να μην εκτεθούν’.
Θεωρώντας καθήκον μου ως Κοινωνιολόγος Σχολικός Σύμβουλος να παρέμβω συμβουλευτικά έστω και αν υποστώ προσωπικό κόστος, παίρνω δύναμη από Εκείνους που αψήφησαν τις σφαίρες τότε, και είμαι έτοιμος να αντιμετωπίσω κάθε κακόβουλη συκοφαντική επίθεση κατά του προσώπου μου. Καλή δύναμη και σε σας!
Βασίλειος Βασιλειάδης
Σχολικός Σύμβουλος Κοινωνιολόγων
(σ.σ. Το άρθρο βρίσκεται αναρτημένο από τη 13η Νοεμβρίου 2012 και είναι πιθανό κάποια στοιχεία του να θεωρούνται πεπαλαιωμένα)