ΠΕ0403 ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008 2009

ΚΛΑΔΟΣ ΠΕ 04.03 ΒΙΟΛΟΓΟΙ
ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ 2008

Εξεταζόμενα Γνωστικά Αντικείμενα
1. Τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία εξετάζονται οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κατατάσσονται σε δύο θεματικές ενότητες (πρώτη και δεύτερη θεματική ενότητα), όπως αυτές ορίζονται από τα άρθρα 4 και 5, αντίστοιχα, αυτής της απόφασης και η εξέταση κάθε ενότητας διαρκεί τουλάχιστον τέσσερις (4) ώρες.

2. Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων μπορεί, κατά τα ισχύοντα στη νομοθεσία ΑΣΕΠ, να ζητήσει τον ορισμό συντελεστή κατά γνωστικό αντικείμενο.

Οι υποψήφιοι για τον κλάδο ΠΕ04 εξετάζονται, υποχρεωτικά, εκτός της δεύτερης θεματικής ενότητας, σε τέσσερα γνωστικά αντικείμενα ως ακολούθως:
Οι πτυχιούχοι των φυσικών, χημικών, βιολογικών και γεωλογικών τμημάτων εξετάζονται στην ύλη του κύριου αντικειμένου τους (Φυσική, Χημεία, Βιολογία και Γεωλογία-Γεωγραφία αντίστοιχα), όπως αυτή ορίζεται με την ένδειξη «κύριο μάθημα ειδικότητας», καθώς και στην ύλη τριών άλλων γνωστικών αντικειμένων, όπως αυτή ορίζεται με την ένδειξη «συνεξεταζόμενο μάθημα βασικών γνώσεων».
Ειδικότερα οι υποψήφιοι του κλάδου ΠΕ04 θα κληθούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις, κατ΄ αναλογία 70% προς 30%. Δηλαδή, από τις ερωτήσεις που θα δοθούν, οι 70% θα είναι από την εξεταστέα ύλη του κύριου μαθήματος της ειδικότητάς τους (Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Γεωλογία-Γεωγραφία) και οι υπόλοιπες 30%, ισοκατανεμημένες, από την ύλη των υπολοίπων τριών μαθημάτων σε επίπεδο βασικών γνώσεων.
Επισημαίνεται ότι η εξέταση της ειδικής διδακτικής θα γίνει στο κύριο μάθημα της ειδικότητας του υποψηφίου.

Πρώτη θεματική ενότητα

Η πρώτη θεματική ενότητα έχει ως σκοπό να διαγνώσει τον βαθμό κατοχής των γνωστικών αντικειμένων, τα οποία θα κληθεί να διδάξει ο υποψήφιος, εφόσον και όταν διοριστεί στην εκπαίδευση. Ειδικότερα τα γνωστικά αντικείμενα και η εξεταστέα ύλη της ενότητας αυτής ορίζονται κατά βαθμίδα εκπαίδευσης, κλάδο και ειδικότητα ως ακολούθως:

Οι υποψήφιοι καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που αναφέρονται στα ακόλουθα κεφάλαια της Βιολογίας:

α. Κυτταρική Βιολογία
1. Χημική σύσταση του κυττάρου
2. Δομή και λειτουργία του κυττάρου
3. Μεταβολισμός: βασικές αρχές, ένζυμα, ΑΤΡ, φωτοσύνθεση, κυτταρική αναπνοή (αερόβια, αναερόβια).

β. Μοριακή Βιολογία - Γενετική - Κληρονομικότητα
1. Γενετικό υλικό, οργάνωσή του στους προκαρυωτικούς και ευκαρυωτικούς οργανισμούς
2. Κυτταρική διαίρεση (μίτωση, μείωση)
3. Αντιγραφή, γονιδιακή έκφραση (μεταγραφή, μετάφραση), ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης σε προκαρυωτικούς και ευκαρυωτικούς οργανισμούς.
4. Γονιδιακές μεταλλάξεις, χρωμοσωμικές ανωμαλίες
5. Κληρονομικότητα - Νόμοι του Μέντελ
6. Φυλοσύνδετη κληρονομικότητα (φυλοκαθορισμός, αυτοσωμικά και φυλοσύνδετα γονίδια)
7. Γενετική ανθρώπου - Κληρονομικά νοσήματα - Ανευπλοειδίες
8. Τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA, βιοτεχνολογία, εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην υγεία, γεωργία, κτηνοτροφία, βιομηχανία, προστασία περιβάλλοντος

γ. Βιολογία του ανθρώπου
1. Δομή και λειτουργία των οργανικών συστημάτων (νευρικό, αισθητηρίων οργάνων, ερειστικό, πεπτικό κτλ.).
2. Λεμφικό σύστημα - Άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού (ειδική και μη ειδική).
3. Ομοιόσταση, παράγοντες που επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία των οργανικών συστημάτων.
δ. Οικολογία
1. Η έννοια του οικοσυστήματος
2. Δομή και λειτουργίες οικοσυστημάτων, είσοδος και χρησιμοποίηση ενέργειας (τροφικές αλυσίδες, πλέγματα, πυραμίδες ενέργειας - βιομάζας - πληθυσμού)
3. Βιογεωχημικοί κύκλοι, (περιγραφή, παρέμβαση του ανθρώπου σε αυτούς, συνέπειες).
4. Ρύπανση (ατμοσφαιρική, εδάφους, νερού,)
5. Οικολογική κρίση (πληθυσμιακή αύξηση, μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα, πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης)
6. Περιβάλλον και Ποιότητα ζωής
7. Βιώσιμη ανάπτυξη
8. Ήπιες και ανακυκλώσιμες μορφές ενέργειας.

Οι υποψήφιοι καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που αναφέρονται στην παραπάνω ύλη (ως κύριου μαθήματος ειδικότητας για τους Φυσικούς), εκτός των παρακάτω (που δεν αποτελούν εξεταστέα ύλη):
α . Μηχανική:
- Στοιχεία ελαστικότητας των στερεών.
β. Μηχανική ρευστών:
- Εξίσωση Bernoulli -Πραγματικά ρευστά (Εσωτερική τριβή-Νόμος Poiseille).
ε. Ηλεκτρισμός και Μαγνητισμός:
- Ρεύματα Eddy -Ορμή και Πίεση ακτινοβολίας.
ζ. Στοιχεία από την θεωρία της σχετικότητας:
- Μετασχηματισμοί Γαλιλαίου - Πείραμα Michelson-Morley - Αρχές της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας - Η έννοια του ταυτοχρόνου - Συστολή μήκους - Διαστολή χρόνου - Μετασχηματισμοί Lorenz - Σχετικιστική ορμή - Σχετικιστική ενέργεια - Σχετικιστικό φαινόμενο Doppler - Αρχή της ισοδυναμίας - Πειράματα ελέγχου της γενικής θεωρίας της σχετικότητας.
η. Στοιχεία Κβαντικής Φυσικής:
- Σωματίδιο σε πηγάδι δυναμικού πεπερασμένου βάθους - Φαινόμενο σήραγγας - Απλός αρμονικός ταλαντωτής.
ι. Υπεραγωγιμότητα:
- Υπεραγωγοί τύπου Ι και τύπου ΙΙ - Εδική θερμότητα στους υπεραγωγούς - Η θεωρία BCS(Bardeen,Cooper και Schrieffer) - Μετρήσεις ενεργειακού χάσματος - Κβάντωση ροής - Φαινόμενο σήραγγας Josephon - Υπεραγωγιμότητα σε υψηλές θερμοκρασίες -
ιβ. Στοιχεία Φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων και Κοσμολογίας:
- Στοιχειώδη σωματίδια - Επιταχυντές και ανιχνευτές - Θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις - Ταξινόμηση των σωματιδίων - Νόμοι διατήρησης -Το καθιερωμένο (Standard) πρότυπο - Το διαστελλόμενο σύμπαν.

Οι υποψήφιοι καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που αναφέρονται στην επόμενη ύλη:
α. Βασικές έννοιες
1. Γνωρίσματα, σύσταση και καταστάσεις της ύλης.
2. Ταξινόμηση υλικών σωμάτων.
3. Εκφράσεις περιεκτικότητας, διαλυτότητα.
4. Εκφράσεις συγκέντρωσης διαλυμάτων
5. Είδη δεσμών, χημική ονοματολογία
6. Χημικές μονάδες μάζας
7. Καταστατική εξίσωση των αερίων, νόμος μερικών πιέσεων
8. Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί
β. Ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων και περιοδικός πίνακας
1. Κβαντικοί αριθμοί, ατομικά τροχιακά και αρχές δόμησης.
2. Τομείς s,p,d,f περιοδικού πίνακα, μεταβολή περιοδικών ιδιοτήτων
3. Θεωρία Lewis
γ. Πυρηνική Χημεία - ραδιενέργεια
1. Χρόνος υποδιπλασιασμού
2. Επιπτώσεις και εφαρμογές της ραδιενέργειας
δ. Θερμοχημεία - Θερμοδυναμική
1. Μεταβολές ενθαλπίας κατά τις χημικές αντιδράσεις
2. Νόμοι της θερμοχημείας και θερμιδομετρία
3. Πρώτος και δεύτερος θερμοδυναμικός νόμος
4. Ελεύθερη ενέργεια, χημικές αντιδράσεις και ισορροπία
ε. Οξέα, Βάσεις, Οξείδια, Άλατα
1. Ορισμός οξέων, βάσεων κατά Arrhenius και κατά Brönsted - Lowry
2. Ορισμός οξειδίων και αλάτων
3. Ιδιότητες οξέων, βάσεων, εξουδετέρωση, αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης
4. Κατηγορίες οξέων, βάσεων, οξειδίων και αλάτων
στ. Χημική Κινητική
1. Ταχύτητα αντίδρασης και παράγοντες που την επηρεάζουν
2. Νόμος ταχύτητας και μηχανισμός αντίδρασης
3. Καταλύτες
ζ. Χημική Ισορροπία
1. Αμφίδρομες αντιδράσεις
2. Απόδοση αντίδρασης
3. Παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση της Χημικής Ισορροπίας, αρχή Le Chatelier
4. Σταθερά χημικής ισορροπίας και παράγοντες που την επηρεάζουν. Βαθμός ιοντισμού οξέων - βάσεων
5. Ιοντισμός νερού-Ph
6. Επίδραση κοινού ιόντος
7. Ρυθμιστικά διαλύματα
8. Δείκτες- ογκομέτρηση
9. Γινόμενο διαλυτότητας
η. Οξειδοαναγωγή- Ηλεκτροχημεία
1. Αριθμός οξείδωσης, οξείδωση- αναγωγή
2. Ηλεκτρόλυση
3. Γαλβανικά στοιχεία, δυναμικό οξειδοαναγωγής
4. Μπαταρίες
θ. Μέταλλα και Κράματα
1. Μεταλλουργία
2. Ιδιότητες μετάλλων
3. Βιομηχανικά μέταλλα και κράματα
4. Διάβρωση και ανακύκλωση μετάλλων
ι. Μελέτη ορισμένων υλικών και ενώσεων πρακτικού και βιομηχανικού ενδιαφέροντος
1. Νερό, αμμωνία, νιτρικό οξύ, θειικό οξύ
2. Χλωριούχο νάτριο και τα προϊόντα του (καυστικό νάτριο, όξινο ανθρακικό νάτριο, χλώριο, υδροχλωρικό οξύ)
3. Κεραμικά, γυαλί, τσιμέντο, σιλικόνες
ια. Οργανική Χημεία
1. Ταξινόμηση οργανικών ενώσεων-ομόλογες σειρές - ονοματολογία
2. Ισομέρεια (συντακτική και γεωμετρική και στερεοϊσομέρεια)
3. Ανάλυση οργανικών ενώσεων
4. Πετρέλαιο - Πετροχημικά
5. Υδρογονάνθρακές (αλκάνια, αλκένια, αλκίνια, βενζόλιο)
6. Αλκοόλες, φαινόλες
7. Αλκυλαλογονίδια, αιθέρες
8. Καρβονυλικές ενώσεις
9. Καρβοξυλικά οξέα και παράγωγά τους
10. Βιομόρια και άλλα μόρια (Πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη έλαια, σάπωνες)
11. Πολυμερή-πλαστικά, υφάνσιμες ίνες
12. Στοιχεία μηχανισμών οργανικών αντιδράσεων.

Οι υποψήφιοι καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήματα που αναφέρονται στην παραπάνω ύλη (ως κύριου μαθήματος για την ειδικότητα των Γεωλόγων), εκτός των παρακάτω (που δεν αποτελούν εξεταστέα ύλη):
1. Ηλιακό σύστημα.
2. Κινήσεις Ήλιου, Γης, Σελήνης, συνδεόμενα φαινόμενα.
12. Ορογενετικά συστήματα.
16. Παράκτια μορφολογία.
18. Απολιθώματα.

Δεύτερη θεματική ενότητα

1. Η δεύτερη θεματική ενότητα αφορά:

1) τη Γενική Διδακτική Μεθοδολογία - Παιδαγωγικά Θέματα και
2) την Ειδική Διδακτική και έχει ως σκοπό την αξιολόγηση των βασικών γνώσεων των υποψηφίων για να μπορούν:
α) να επιτελούν το διδακτικό και το οργανωτικό τους έργο, σύμφωνα με:
  (i) τις γενικές αρχές της διδασκαλίας και
  (ii)τις σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις των μαθημάτων της ειδικότητάς τους.
β)να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν κριτικά τη γνώση.
γ)να αντιμετωπίζουν στην πράξη προβλήματα της καθημερινής σχολικής ζωής.
δ)να βοηθούν τον μαθητή στην προσαρμογή του στο σχολείο και να συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
ε)να κατανοούν τον ρόλο του σχολικού θεσμού μέσα στην κοινωνία και την επίδραση που η τελευταία ασκεί σ' αυτόν.

2. Η εξεταστέα ύλη της δεύτερης θεματικής ενότητας περιλαμβάνει δύο επί μέρους θέματα για όλους τους κλάδους:

α) Γενική διδακτική μεθοδολογία και γενικά ψυχοπαιδαγωγικά θέματα που η εξεταστέα ύλη ορίζεται η ίδια για όλους τους κλάδους.
β) Ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου κατά κλάδο και ειδικότητα.

Ειδικότερα:

Α. Η εξεταστέα ύλη του πρώτου θέματος αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης, με μία γενική παιδαγωγική αντίληψη, ζητημάτων αγωγής και μάθησης, καθώς και βασικά γνωστικά στοιχεία ψυχοπαιδαγωγικής (που υπάρχουν σε όλα τα αντίστοιχα ψυχοπαιδαγωγικά βιβλία). Ειδικότερα:

α1. Με τη Γενική διδακτική μεθοδολογία επιδιώκεται να ελεγχθεί αν οι υποψήφιοι κατέχουν βασικές γνώσεις γύρω από τη μεθοδολογία της διδασκαλίας (προγραμματισμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση).

α2. Τα γενικά ψυχοπαιδαγωγικά θέματα αναφέρονται:

1) στην πρακτική αντιμετώπιση ποικίλων ζητημάτων της καθημερινής σχολικής ζωής, όπως προβλήματα προσαρμογής και συμπεριφοράς στο σχολείο, προβλήματα μετάβασης από τη μια βαθμίδα στην άλλη, προβλήματα συμπεριφοράς στη σχολική τάξη και το σχολικό χώρο, αμοιβές-ποινές μαθητών, κίνητρα, διαπροσωπικές σχέσεις, επικοινωνία και ψυχολογικό κλίμα στο σχολικό περιβάλλον, σχέσεις μεταξύ μαθητών- εκπαιδευτικών- γονέων, προβλήματα σχετικά με την παιδική ή την εφηβική ηλικία (ανάλογα με τη βαθμίδα), απλά μαθησιακά προβλήματα, κρούσματα νεανικής παραβατικότητας στο πλαίσιο του σχολείου, οικογενειακά ή προσωπικά προβλήματα των μαθητών, και

2) σε γενικά παιδαγωγικά θέματα που αφορούν τη σχέση σχολείου και κοινωνίας, τον ρόλο του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο, τις επιδράσεις του σχολείου στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου, τους εξωσχολικούς παράγοντες αγωγής και τα βασικά στοιχεία της δομής και λειτουργίας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Οι υποψήφιοι καλούνται να αναπτύξουν τα ζητούμενα είτε υπό τη μορφή σύντομου δοκιμίου είτε υπό τη μορφή απαντήσεων σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών σε συγκεκριμένα διδακτικά και παιδαγωγικά προβλήματα στην τάξη ή στο σχολείο τους.

Β. Με την ειδική διδακτική επιδιώκεται να ελεγχθεί εάν οι υποψήφιοι είναι σε θέση να εφαρμόζουν κατά το σχεδιασμό μιας διδασκαλίας «επί χάρτου» εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας, πέραν της δασκαλοκεντρικής.

Η εξέταση της ειδικής διδακτικής αναφέρεται ειδικότερα σε ζητήματα των αντίστοιχων προς την ειδικότητα των υποψηφίων γνωστικό/ά αντικείμενο/α [γενικοί σκοποί και ειδικοί στόχοι του μαθήματος (με βάση τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών και τις Οδηγίες διδασκαλίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου), μέθοδοι, πορεία και μορφές διδασκαλίας, διδακτικές ενέργειες, χρήση εποπτικών και άλλων διδακτικών μέσων, τρόποι και τεχνικές αξιολόγησης των μαθητών].

Στους υποψηφίους μπορεί να δοθεί μία διδακτική δραστηριότητα σχετική με το μάθημα (ή τα μαθήματα) της ειδικότητάς τους και τους ζητείται: να παρουσιάσουν ένα αναλυτικό σχέδιο στο οποίο να εκθέτουν τη μέθοδο και τον τρόπο διδασκαλίας και αξιολόγησής της και να αιτιολογήσουν με βάση τις παιδαγωγικές τους γνώσεις την άποψή τους. Μπορεί ακόμη να τους δίδεται ένα συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος και να τους ζητείται να το σχολιάσουν ή να απαντήσουν σε ερωτήσεις που τυχόν αναφέρονται σ' αυτό.