ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ Α' ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ / ΕΠΑΛ 2020-2021
Αρ.Πρωτ.Φ3/137463/Δ4/09-10-2020/ΥΠΑΙΘ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Π/ΘΜΙΑΣ, Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ Α
E-mail: depek_spoudon(ΣΤΟ)minedu.gov.gr
Πληροφορίες: Ι. Καπουτσής
Θ. Προπατορίδης
Τηλέφωνο: 210 344 22 29, 33 06
Fax: 210 344 23 65
ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των μαθημάτων Γενικής Παιδείας «Νέα Ελληνικά», «Ιστορία», «Φυσική» και «Χημεία» της Α΄ τάξης Ημερήσιων και Εσπερινών ΕΠΑ.Λ. και της Α’ τάξης των Λυκείων των ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ-Λ. σχ. έτους 2020-2021
Σε συνέχεια της υπ΄ αριθμ. πρωτ. Φ3/125811/Δ4/21.09.2020 εγκυκλίου με την οποία διαβιβάστηκαν η διδακτέα ύλη και οδηγίες για τη διδασκαλία των μαθημάτων Γενικής Παιδείας των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων Ημερήσιου και Εσπερινού ΕΠΑ.Λ. σχ. έτους 2020-2021 και σύμφωνα με τις σχετικές εισηγήσεις του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Πράξεις 46/24-09-2020 και 47/01-10-2020 Δ.Σ. του Ι.Ε.Π.), σας αποστέλλουμε οδηγίες διδασκαλίας για τα ακόλουθα μαθήματα Γενικής Παιδείας της Α΄ τάξης Ημερήσιων και Εσπερινών ΕΠΑ.Λ. και της Α΄ τάξης των Λυκείων των ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ-Λ. σχ. έτους 2020-21:
- Νέα Ελληνικά
- Ιστορία
- Φυσική (Φυσικές Επιστήμες)
- Χημεία (Φυσικές Επιστήμες)
(...)
ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ: ΧΗΜΕΙΑ
ΒΙΒΛΙΟ:
«Χημεία, Α΄ Λυκείου», των Σ. Λιοδάκη, Δ. Γάκη, Δ. Θεοδωρόπουλου. Π. Θεοδωρόπουλου, Α. Κάλλη, Έκδοση 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o: Βασικές έννοιες
1.1 Με τι ασχολείται η Χημεία. Ποια η σημασία της Χημείας στη ζωή μας.
1.3 Δομικά σωματίδια της ύλης – Δομή ατόμου- Ατομικός αριθμός – Μαζικός αριθμός – Ισότοπα
1.5 Ταξινόμηση της ύλης – Διαλύματα- Περιεκτικότητα διαλυμάτων – Διαλυτότητα
Συμπεριλαμβάνεται μόνο η υποενότητα «Διαλύματα – Περιεκτικότητες Διαλυμάτων» (Γενικά για τα διαλύματα – Περιεκτικότητες Διαλυμάτων – Εκφράσεις περιεκτικότητας- Διαλυτότητα).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2o: Περιοδικός Πίνακας – Δεσμοί
2.1 Ηλεκτρονική δομή των ατόμων.
2.2 Κατάταξη των στοιχείων (Περιοδικός Πίνακας). Χρησιμότητα του Περιοδικού Πίνακα
2.3 Γενικά για το χημικό δεσμό. – Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του ατόμου. Είδη χημικών δεσμών (ιοντικός – ομοιοπολικός).
2.4 Η γλώσσα της Χημείας-Αριθμός οξείδωσης-Γραφή χημικών τύπων και εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3o: Οξέα-Βάσεις-Άλατα-Οξείδια
3.5 Χημικές Αντιδράσεις
Συμπεριλαμβάνονται μόνο τα ακόλουθα:
- η υποενότητα «Πως συμβολίζονται οι χημικές αντιδράσεις»
- η παράγραφος «α. Πότε πραγματοποιείται μία χημική αντίδραση;» της υποενότητας «Χαρακτηριστικά των χημικών αντιδράσεων»
- η υποενότητα «Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων», με τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
- δεν αποτελεί μέρος της εξεταστέας ύλης η εύρεση των προϊόντων μιας αντίδρασης, παρά μόνο η αναγνώριση και ο χαρακτηρισμός δεδομένης χημικής αντίδρασης ως οξειδοαναγωγικής ή μεταθετικής και η συμπλήρωση συντελεστών
- από την υποπαράγραφο «2. Εξουδετέρωση» εξαιρούνται οι αντιδράσεις: Όξινο οξείδιο + βάση, Βασικό οξείδιο + οξύ , Όξινο οξείδιο + βασικό οξείδιο.
Διαχείριση διδακτέας-εξεταστέας ύλης και ενδεικτικός προγραμματισμός
Σύνολο ελάχιστων προβλεπόμενων διδακτικών ωρών: είκοσι πέντε (25)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο: Βασικές έννοιες
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων:
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να συνδέουν τη Χημεία με τις άλλες Επιστήμες, την Τεχνολογία, την Κοινωνία και το Περιβάλλον.
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να αναγνωρίζουν τη Χημεία ως την επιστήμη που μελετά τα φυσικά υλικά με σκοπό, είτε να αναπτύξει τεχνητά/συνθετικά, είτε να τα αξιοποιήσει για την παραγωγή ενέργειας μέσω χημικών αντιδράσεων.
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να εμπλουτίσουν και να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους από τη Χημεία Γυμνασίου, ώστε να μπορούν να:
- περιγράφουν επιγραμματικά τις θεωρίες που συνέβαλαν στη σημερινή γνώση μας για τη συγκρότηση του ατόμου
- περιγράφουν τα στοιχειώδη σωματίδια που συγκροτούν το άτομο (πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια)
- διατυπώνουν τους ορισμούς του ατομικού και του μαζικού αριθμού, καθώς και των ισοτόπων
- εξηγούν τη διαδικασία σχηματισμού ιόντων από άτομα
- διακρίνουν τα μονοατομικά από τα διατομικά και τα πολυατομικά στοιχεία
- διακρίνουν τα υδατικά διαλύματα σε μοριακά και ιοντικά και να μπορούν να προσδιορίζουν ποσοτικά τη χημική τους σύσταση, κάνοντας απλούς υπολογισμούς με τις εκφράσεις περιεκτικότητας
- ορίζουν τη διαλυτότητα και τα κορεσμένα διαλύματα
- να συμπεραίνουν για τη διαλυτότητα ουσιών σε συγκεκριμένο διαλύτη, κρίνοντας από τους παράγοντες που την επηρεάζουν.
Ενότητες που θα διδαχθούν (8 διδακτικές ώρες):
1.1 Με τι ασχολείται η Χημεία. Ποια η σημασία της Χημείας στη ζωή μας.
1.3 Δομικά σωματίδια της ύλης – Δομή ατόμου- Ατομικός αριθμός – Μαζικός αριθμός – Ισότοπα
1.5 Ταξινόμηση της ύλης – Διαλύματα- Περιεκτικότητα διαλυμάτων – Διαλυτότητα
Παρατήρηση: Να διδαχθεί μόνο η υποενότητα «Διαλύματα – Περιεκτικότητες Διαλυμάτων» (Γενικά για τα διαλύματα – Περιεκτικότητες Διαλυμάτων – Εκφράσεις περιεκτικότητας- Διαλυτότητα).
Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και ενδεικτικές δραστηριότητες:
1η και 2η διδακτική ώρα
Με τι ασχολείται η Χημεία. Ποια η σημασία της Χημείας στη ζωή μας.
Προτείνεται οι μαθητές και οι μαθήτριες σε ομάδες να εμπλακούν με μία μελέτη περίπτωσης, διαφορετική για κάθε ομάδα, η οποία να αναδεικνύει τη χρησιμότητα και τη μεθοδολογία της Χημείας. Ενδεικτικά παραδείγματα θεμάτων:
- Ιστορία της Χημείας
- Ανάπτυξη νέων υλικών
- Χημικές αντιδράσεις και παραγωγή ενέργειας.
- Χημικοί βραβευμένοι με Nobel.
- Συμβολή της Χημείας σε άλλες επιστήμες.
Προτεινόμενες πηγές:
Τι είναι η Χημεία; http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/2448?locale=el
Θέματα Ιστορίας της Χημείας http://molwave.chem.auth.gr/chemhistory/index.html
Επίσημη σελίδα Nobel Χημείας https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/
3η διδακτική ώρα
Άτομα – Μόρια – Ιόντα. Προτεινόμενο διδακτικό υλικό:
- Κατασκεύασε ένα άτομο http://phet.colorado.edu/el/simulation/build-an-atom
- Σχηματισμός κρυστάλλων χλωριούχου νατρίου http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3434
4η διδακτική ώρα
Δομή του ατόμου. Προτεινόμενο διδακτικό υλικό:
- Σκέδαση Rutherford http://phet.colorado.edu/el/simulation/legacy/rutherford-scattering
- Επιστήμονες και ατομική θεωρία http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2585
5η διδακτική ώρα
Ατομικός αριθμός- Μαζικός αριθμός- Ισότοπα.
6η και 7η διδακτική ώρα
Διαλύματα – Περιεκτικότητες διαλυμάτων. Προτεινόμενο διδακτικό υλικό:
-Περιεκτικότητα διαλυμάτων στα εκατό βάρος προς όγκο (% w/v)
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/10495
-Περιεκτικότητα διαλυμάτων στα εκατό βάρος προς βάρος (% w/w)
http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/10497
-Παρασκευή διαλυμάτων με περιεκτικότητα στα εκατό όγκο προς όγκο (% v/v)
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-7516
8η διδακτική ώρα
Διαλυτότητα. Προτεινόμενο διδακτικό υλικό:
- Προσδιορισμός της διαλυτότητας στερεών ουσιών στο νερό
http://photodentro.edu.gr/lor/handle/8521/7515
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: Περιοδικός Πίνακας - Δεσμοί
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων:
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να συνδέουν τη θέση των στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα με τις ιδιότητες και την ηλεκτρονιακή τους δομή.
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να εξηγούν τι είναι ο χημικός δεσμός, να διακρίνουν τα κυριότερα είδη χημικών δεσμών και να συνδέουν τις ιδιότητες των χημικών ουσιών (χημικών στοιχείων και ενώσεων) με το είδος του δεσμού.
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να χρησιμοποιούν σε ένα πολύ βασικό επίπεδο τον καθιερωμένο συμβολισμό και την ονοματολογία των χημικών ουσιών.
Ενότητες που θα διδαχθούν (12 διδακτικές ώρες):
2.1 Ηλεκτρονική δομή των ατόμων.
Παρατήρηση: Ο Πίνακας 2.1 «Κατανομή ηλεκτρονίων σε στιβάδες, στα στοιχεία με ατομικό αριθμό Ζ=1-20» να διδαχθεί και να απομνημονευθεί μόνο η στήλη «στοιχείο».
2.2 Κατάταξη των στοιχείων (Περιοδικός Πίνακας). Χρησιμότητα του Περιοδικού Πίνακα
2.3 Γενικά για το χημικό δεσμό – Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά του ατόμου. Είδη χημικών δεσμών (ιοντικός – ομοιοπολικός).
2.4 Η γλώσσα της Χημείας-Αριθμός οξείδωσης-Γραφή χημικών τύπων και εισαγωγή στην ονοματολογία των ενώσεων.
Παρατηρήσεις:
- Ο Πίνακας 2.3 «Ονοματολογία των κυριότερων μονοατομικών ιόντων» να διδαχθεί και να απομνημονευθεί.
- O Πίνακας 2.4 «Ονοματολογία των κυριότερων πολυατομικών ιόντων» να διδαχθεί και να απομνημονευθούν: α) ολόκληρη η 1η στήλη, και β) οι ονομασίες και οι συμβολισμοί των πολυατομικών ιόντων: κυάνιο, όξινο ανθρακικό, υπερμαγγανικό και διχρωμικό.
- Ο Πίνακας 2.5 «Συνήθεις τιμές Α.Ο. στοιχείων σε ενώσεις τους»να διδαχθεί και να απομνημονευθούν οι Α.Ο. των K, Na, Ag, Ba, Ca, Mg, Zn, Al, Fe, F, από το Η ο (+1), από το Ο ο (-2) και από τα Cl, Br, I ο (-1).
Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και ενδεικτικές δραστηριότητες:
1η διδακτική ώρα:
Περιοδικός Πίνακας του Mendeleev και ταξινόμηση των χημικών στοιχείων με βάση τις ιδιότητές τους. Προτείνεται η παρακολούθηση των παρακάτω βιντεοσκοπημένων πειραμάτων:
α) Φυσικές ιδιότητες αλκαλίων
http://www.rsc.org/learn-chemistry/resource/res00000731/alkali-metals#!cmpid=CMP00000879
β) Αντιδράσεις αλκαλίων με το νερό
http://www.rsc.org/learn-chemistry/resource/res00000732/heating-group-1-metals-in-air-and-in-chlorine#!cmpid=CMP00000939
2η και 3η διδακτική ώρα:
Κατανομή ηλεκτρονίων σε στιβάδες.
Δραστηριότητα
Εξάσκηση σε ομάδες σχετικά με τον τρόπο κατανομής των ηλεκτρονίων σε στιβάδες για τα άτομα των στοιχείων με ατομικό αριθμό 1-20.
4η διδακτική ώρα:
Σύγχρονος Περιοδικός Πίνακας. Σύνδεση της θέσης των στοιχείων με την ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων τους.
Δραστηριότητα
Δόμηση τμήματος του Περιοδικού Πίνακα με βάση κάρτες των ατόμων των στοιχείων με ατομικό αριθμό 1- 20. Η δραστηριότητα αυτή περιγράφεται στο: ΙΕΠ (2015). ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ, Χημεία Α΄, Β΄ και Γ΄, Γενικό Λύκειο. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1763
Δραστηριότητα
Μελέτη του Περιοδικού Πίνακα και των ιδιοτήτων διαφόρων στοιχείων (π.χ. πυκνότητα ή σημείο τήξης) με χρήση λογισμικού.
Ενδεικτικά προτείνονται οι διαθέσιμοι διαδικτυακά διαδραστικοί περιοδικοί πίνακες:
α) http://www.rsc.org/periodic-table και
β) http://www.ptable.com/?lang=el
Δραστηριότητα
Για εξάσκηση οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να εμπλακούν σε δραστηριότητες – παιχνίδια τοποθέτησης στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα με βάση το διδακτικό υλικό:
α) Παιχνίδι τοποθέτησης στοιχείων του περιοδικού πίνακα
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2610
β) Τοποθέτηση στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2444
5η διδακτική ώρα:
Παράγοντες που επηρεάζουν τη χημική συμπεριφορά (Ηλεκτρόνια σθένους και ατομική ακτίνα).
Δραστηριότητα:
Προτείνεται οι μαθητές και οι μαθήτριες σε ομάδες να μελετήσουν πως μεταβάλλονται ιδιότητες όπως η ατομική ακτίνα και η ηλεκτραρνητικότητα αξιοποιώντας το διαδραστικό διαδικτυακό Περιοδικό Πίνακα.
6η διδακτική ώρα:
Αγωγιμότητα υδατικών διαλυμάτων και ερμηνεία της αγωγιμότητας: Ιόντα, ιοντικές ενώσεις, ηλεκτρόνια σθένους και εσωτερικά ηλεκτρόνια. Διαφορές μεταξύ ομοιοπολικών και ιοντικών ενώσεων.
Δραστηριότητα:
Οι μαθητές σε ομάδες να ταξινομήσουν χημικές ενώσεις με βάση τη διάλυση τους στο νερό και τη μέτρηση της αγωγιμότητας των διαλυμάτων που προκύπτουν. Προτείνεται να χρησιμοποιηθούν τα υλικά: ζάχαρη, αλάτι, αποφρακτικό αποχετεύσεων, οινόπνευμα, νερό βρύσης, αποσταγμένο νερό.
Εναλλακτικά
Αξιοποίηση της προσομοίωσης «Διάλυμα ζάχαρης και αλατιού», η οποία συνοδεύεται και από τη σωματιδιακή ερμηνεία. http://phet.colorado.edu/el/simulation/legacy/sugar-and-salt-solutions
7η διδακτική ώρα:
Ο χημικός δεσμός. Περιγραφή του τρόπου δημιουργίας του ιοντικού δεσμού. Ιοντικές ενώσεις μεταξύ μετάλλων-αμέταλλων. Χημικοί Τύποι και αναλογία ιόντων στο κρυσταλλικό πλέγμα.
8η και 9η διδακτική ώρα:
Περιγραφή του τρόπου δημιουργίας του μη πολωμένου και του πολωμένου ομοιοπολικού δεσμού. Ηλεκτρονικοί Τύποι.
10η και 11η διδακτική ώρα:
Οι τύποι των ιόντων και οι ονομασίες τους. Ο αριθμός οξείδωσης. Εύρεση του αριθμού οξείδωσης. Γραφή μοριακών τύπων ανόργανων χημικών ενώσεων.
12η διδακτική ώρα:
Ονοματολογία ανόργανων χημικών ενώσεων.
Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό «Παιχνίδι ονοματολογίας ανόργανων ενώσεων»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2608
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο: Οξέα – Βάσεις- Άλατα- Οξείδια
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη των παρακάτω μαθησιακών αποτελεσμάτων:
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να διακρίνουν τα αντιδρώντα και τα προϊόντα στις χημικές αντιδράσεις ως σώματα με διαφορετικές ιδιότητες και διαφορετική σωματιδιακή δομή.
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να ισοσταθμίζουν χημικές εξισώσεις με κριτήριο την αρχή διατήρησης του είδους και του αριθμού των ατόμων.
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν συνδέουν και να ερμηνεύουν χημικές μεταβολές που συμβαίνουν γύρω τους με οντότητες και έννοιες του μικρόκοσμου (διάβρωση μετάλλων από οξέα, οξείδωση μετάλλων, ίζημα εκπνέοντας σε κορεσμένο διάλυμα Ca(OH)2, δράση αντιόξινων φαρμάκων, όξινη βροχή, κ.ά.).
- Οι μαθητές και οι μαθήτριες να μπορούν να εκτελούν στο εργαστήριο απλές χημικές αντιδράσεις.
Ενότητα που θα διδαχθεί (5 διδακτικές ώρες)
3.5 Χημικές αντιδράσεις
Παρατηρήσεις:
- Να διδαχθεί το σύνολο της ενότητας 3.5 «Χημικές αντιδράσεις» ΕΚΤΟΣ από τις υποπαραγράφους: «Πόσο γρήγορα γίνεται μια χημική αντίδραση» – «Ενεργειακές μεταβολές που συνοδεύουν τη χημική αντίδραση»- «Πόσο αποτελεσματική είναι μια χημική αντίδραση».
- Στην υποενότητα «Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων»: α) δεν απαιτείται να συμπληρώνουν οι μαθητές/-τριες τα προϊόντα μιας αντίδρασης, παρά μόνο να αναγνωρίζουν και να χαρακτηρίζουν δεδομένη αντίδραση ως οξειδοαναγωγική ή μεταθετική και να ισοσταθμίζουν τη χημική εξίσωση συμπληρώνοντας συντελεστές αντιδρώντων και προϊόντων και β) από την υποπαράγραφο «2. Εξουδετέρωση» εξαιρούνται οι αντιδράσεις όξινο οξείδιο + βάση, βασικό οξείδιο + οξύ, όξινο οξείδιο + βασικό οξείδιο.
- Στην υποπαράγραφο «Αντιδράσεις Απλής Αντικατάστασης» η «σειρά δραστικότητας ορισμένων μετάλλων και αμέταλλων» να διδαχθεί αλλά να μην απομνημονευθεί.
- Στην υποπαράγραφο «Αντιδράσεις Διπλής Αντικατάστασης» ο Πίνακας 3.1 «Κυριότερα αέρια και ιζήματα» να διδαχθεί αλλά να μην απομνημονευθεί.
Προτεινόμενη διδακτική ακολουθία και δραστηριότητες:
1η διδακτική ώρα:
Εργαστηριακή άσκηση: «Χαρακτηριστικές χημικές αντιδράσεις»
Προτείνονται αντιδράσεις όπως:
- Καύση σύρματος Mg και μελέτη του παραγόμενου MgO.
- Απλές αντικαταστάσεις π.χ. Μg ή Zn με HCl και Fe (καρφί) σε διάλυμα CuSO4.
- Διπλές αντικαταστάσεις π.χ. AgNO3+KI, AgNO3+K2Cr2O7 ή K2CrO4, CuSO4+NaOH, Na2CO3 + HCl (έκλυση CO2).
- Εξουδετερώσεις όπως ΗCl+ΝaOH (χωρίς ορατό αποτέλεσμα και με ορατό αποτέλεσμα με χρήση δείκτη).
Οι μαθητές/-τριες καταγράφουν σε φύλλο εργασίας τις παρατηρούμενες μεταβολές κάθε αντίδρασης και ο/η διδάσκων/-ουσα παρουσιάζει την αντίστοιχη χημική εξίσωση, την οποία οι μαθητές συμπληρώνουν στο φύλλο εργασίας.
2η διδακτική ώρα:
Πότε πραγματοποιείται μια χημική αντίδραση; Συμβολισμός χημικών αντιδράσεων. Διατήρηση μάζας, διατήρηση ατόμων. Ισοστάθμιση απλών χημικών εξισώσεων.
Με βάση τις παραστάσεις των μαθητών και μαθητριών από το προηγούμενο πείραμα και την καταγραφή των μεταβολών που παρατήρησαν και κατέγραψαν, προτείνεται να συζητηθεί το ερώτημα «Πότε πραγματοποιούνται οι χημικές αντιδράσεις;» (στη βάση των αποτελεσματικών συγκρούσεων) και να ακολουθήσει η διδασκαλία των υπόλοιπων θεμάτων.
Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό:
Εξισορροπώντας χημικές εξισώσεις http://phet.colorado.edu/el/simulation/balancing-chemical-equations
3η διδακτική ώρα:
Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων: Α. Οξειδοαναγωγικές (Αντιδράσεις σύνθεσης – Αντιδράσεις αποσύνθεσης και διάσπασης - Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης).
Σχετικό διδακτικό υλικό:
Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3438
4η διδακτική ώρα:
Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων: Β. Μεταθετικές αντιδράσεις (Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης).
Σχετικό διδακτικό υλικό: http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-10475
5η διδακτική ώρα:
Μερικά είδη χημικών αντιδράσεων: Β. Μεταθετικές αντιδράσεις (Αντιδράσεις εξουδετέρωσης).
Σχετικό διδακτικό υλικό: http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/4880
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
σχετικά με τις Οδηγίες Διδασκαλίας/Διαχείρισης της ύλης του μαθήματος της Χημείας στην Α΄ τάξη ΕΠΑΛ το σχολ. έτος 2020-2021
Κατά τη διδασκαλία της Χημείας της Α’ τάξης ΕΠΑΛ, πραγματοποιείται μια σημαντική αλλαγή στη στρατηγική διδασκαλίας του μαθήματος, καθώς γίνεται η μετάβαση από την ποιοτική μελέτη των χημικών φαινομένων (Γυμνάσιο) στην ποσοτική τους μελέτη (Λύκειο). Συνάμα προκύπτει η ανάγκη για εμβάθυνση και ερμηνεία των χημικών φαινομένων με βάση τον μικρόκοσμο - μια αρκετά αφαιρετική διδακτική διαδικασία.
Με αυτά τα δεδομένα, κρίθηκε ότι για την ομαλή προσαρμογή των μαθητών στις απαιτήσεις του Λυκείου, η διδασκαλία του μαθήματος θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει εμβάθυνση σε γνώσεις από την ύλη του Γυμνασίου. Μια νέα φετινή ιδιαιτερότητα είναι ότι το σύνολο της διδακτέας ύλης του μαθήματος θα είναι και εξεταστέα ύλη, λόγω της εισαγωγής της τράπεζας θεμάτων στον τρόπο αξιολόγησης του μαθήματος. Το γεγονός αυτό δημιουργεί την ανάγκη να εισαχθούν στην ύλη ενότητες του βιβλίου που κατά τις περσινές οδηγίες προτείνονταν η διαχείρισή τους ως προαπαιτούμενες γνώσεις.
Με το ανωτέρω σκεπτικό και σε σχέση με την περσινή ύλη και τις αντίστοιχες οδηγίες διδασκαλίας:
- Εισήχθησαν στην ύλη του μαθήματος και στις Οδηγίες διδασκαλίας, οι ενότητες του σχολικού βιβλίου 1.3 και εν μέρει η 1.5 (Δομικά σωματίδια της ύλης – Δομή ατόμου- Ατομικός αριθμός – Μαζικός αριθμός – Ισότοπα- Γενικά για τα διαλύματα – Περιεκτικότητες Διαλυμάτων – Εκφράσεις περιεκτικότητας- Διαλυτότητα), για να εξυπηρετηθούν στόχοι ανάκλησης και εμβάθυνσης γνώσεων που διδάχτηκαν οι μαθητές στη Β’ Γυμνασίου. Η στοχοθεσία του 1ου Κεφαλαίου «Βασικές γνώσεις», που περιλαμβάνει τις παραπάνω ενότητες, προσαρμόστηκε αναλόγως.
- Ως προς την ανάκληση των απαραίτητων γνώσεων της Γ’ Γυμνασίου, θεωρήθηκε ότι οι οδηγίες που δόθηκαν προσφάτως για την κάλυψη των βασικών κενών κατά το α’ δεκαήμερο του νέου διδακτικού έτους (αντιστοιχούν σε 4 διδακτικές ώρες) είναι επαρκείς γι’ αυτό το σκοπό, ενώ περαιτέρω εμβάθυνση γνώσεων δεν απαιτείται.
- Για την οικονομία του διδακτικού χρόνου, αφαιρέθηκαν τρεις (3) παράγραφοι της υποενότητας «Χαρακτηριστικά των χημικών αντιδράσεων» (ενότητα 3.5), διότι επιπλέον θεωρήθηκε ότι τα συγκεκριμένα θέματα παρουσιάζονται συνοπτικά στο σχολικό βιβλίο και δεν προκύπτει σημαντικό μαθησιακό όφελος από τη διδασκαλία τους, σε σχέση με τις προϋπάρχουσες γνώσεις του Γυμνασίου.
Κατά τον ίδιο τρόπο αφαιρέθηκε η διδασκαλία των εννοιών της σχετικής ατομικής και μοριακής μάζας (ενότητα 4.1) προκειμένου να διδαχθούν στη Β’ τάξη.
Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.
Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ
ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ Δ/ΝΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ
Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΧΑΛΑΣ
Αντικαταστάθηκε η Αρ.Πρωτ.Φ3/200641/Δ4/09-12-2015/ΥΠΠΕΘ