ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ : Οδηγίες Διδασκαλίας - Διαχείριση Ύλης

Κεφάλαιο 1 Άνθρωπος και Υγεία (17 ώρες)

1.1   Παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου

1

1.2

Μικροοργανισμοί

Να δοθεί έμφαση στη δομή των βακτηριακών κυττάρων.

Προτείνεται το εκπαιδευτικό υλικό:
«Βακτήριο Vibrio.cholerae»  http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3144
«Βακτήριο Salmonella»  http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3143

Προτείνεται διερεύνηση γνωστικών κενών σχετικά με την δομή ευκαρυωτικού και προκαρυωτικού κυττάρου.

Προτείνεται το εκπαιδευτικό υλικό
«Πρωτόζωο Plasmodium»  http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3104
«Ευκαρυωτικό και προκαρυωτικό κύτταρο- παζλ»  http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3081

Να δοθεί έμφαση στη χρησιμότητα των μικροοργανισμών για τον άνθρωπο.

Προτείνονται να αξιοποιηθεί το μαθησιακό αντικείμενο
«Τα είδη των βακτηρίων»
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3107

2

1.2.1 Κατηγορίες παθογόνων μικροοργανισμών εκτός ο «Πολλαπλασιασμός των ιών»).

Να δοθεί έμφαση στην ποικιλομορφία των μικροοργανισμών και να συσχετισθούν με τις ασθένειες που προκαλούν.

Συνθετική εργασία Οι μαθητές μπορούν να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικά με την εμφάνιση ασθενειών όπως η ελονοσία, η πανώλη κ.ά. στο παρελθόν και στις μέρες μας. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

1.2.2 Μετάδοση και αντιμετώπιση των παθογόνων μικροοργανισμών.

Να δοθεί έμφαση στην ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών.

Συνθετικήεργασία:
Οι μαθητές μπορούν να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με τα αντιβιοτικά, την κατάχρηση και αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών, την εξειδικευμένη δράση αντιβιοτικών και την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

2

1.3 Μηχανισμοί άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού – Βασικές αρχές ανοσίας

2

1.3.1 Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας

Να δοθεί έμφαση στην ποικιλία των μηχανισμών που διαθέτει ο ανθρώπινος οργανισμός για τη διατήρηση της ομοιόστασης.

1.3.2 Μηχανισμοί ειδικής άμυνας – Ανοσία

Προτείνεται το μαθησιακό αντικείμενο «Εμβόλια»
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3106

Συνθετική εργασία
Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με τον ρόλο των εμβολίων στην πρόληψη ασθενειών, την ύπαρξη εμβολίων για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τις δυσκολίες στην παραγωγή εμβολίου για το A.I.D.S. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

2

1.3.3 Προβλήματα στη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος

2

1.3.4 Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (AIDS)

Προτείνεται η χρήση επιδημιολογικών δεδομένων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

2

1.4 Καρκίνος

Να δοθεί έμφαση στην υιοθέτηση στάσεων και συμπεριφορών ως μέτρα πρόληψης εμφάνισης της νόσου του καρκίνου.

Συνθετική εργασία
Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με την πρόληψη του καρκίνου και την συμβολή του Νομπελίστα ιατρού Γεωργίου Παπανικολάου στην πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

2

1.5 Ουσίες που προκαλούν εθισμό

Προτείνεται η χρήση υλικού από τον ΟΚΑΝΑ.

2

Κεφάλαιο 2 - Άνθρωπος και Περιβάλλον (15 ώρες)

2.1 Η έννοια του οικοσυστήματος

Μελέτη διαφορετικών τύπων οικοσυστημάτων συνδυαστικά με την ενότητα 2.4.2 «Μείωση της βιοποικιλότητας» η οποία είναι εκτός διδακτέας ύλης.

3

2.1.1 Χαρακτηριστικά οικοσυστημάτων

2.2 Ροή Ενέργειας

Να δοθούν παραδείγματα τροφικών πλεγμάτων διαφορετικών τύπων οικοσυστημάτων.

2

2.2.1 Τροφικές αλυσίδες και τροφικά πλέγματα

2.2.2 Τροφικές πυραμίδες και τροφικά επίπεδα

Να μελετηθεί η ροή της ενέργειας στα τροφικά επίπεδα.

Η ενότητα μπορεί να μελετηθεί συνδυαστικά με την εισαγωγή στην Ενότητα 2.4 «Ο Ανθρώπινος πληθυσμός» που είναι εκτός ύλης.

2

2.3 Βιογεωχημικοί κύκλοι

3

2.3.1 Ο κύκλος του άνθρακα

2.3.2 Ο κύκλος του αζώτου

2.3.3 Ο κύκλος του νερού

2.4.3 Ερημοποίηση

1

2.4.4 Ρύπανση (εκτός  Ρύπανση του εδάφους και Ηχορύπανση)

Να δοθεί έμφαση στις συνέπειες της ρύπανσης στους οργανισμούς, στην υγεία του ανθρώπου και στην ισορροπία των οικοσυστημάτων.

Προτείνονται οι Εργαστηριακές ασκήσεις:

1. Μελέτη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης (παρουσία σωματιδίων)- πρόκειται για την 3η άσκηση του εργαστηριακού οδηγού.

2. Επιπτώσεις ρυπαντών στη ζωή των κυττάρων – πρόκειται για την 6η άσκηση του εργαστηριακού οδηγού.

4

Κεφάλαιο 3 Εξέλιξη ( 18 ώρες)

3.1 Εισαγωγή

2

3.1.1 Ταξινόμηση των οργανισμών και εξέλιξη

Προτείνεται η χρήση του φυλογενετικού δέντρου στην απεικόνιση των εξελικτικών σχέσεων μεταξύ των οργανισμών.

3.1.2 Η θεωρία του Λαμάρκ

1

3.1.3 Η θεωρία της Φυσικής Επιλογής

Συνθετική εργασία:

Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με το ταξίδι του Δαρβίνου με το Beagle, την διαδρομή του Beagle, το κλίμα της εποχής, τις παρατηρήσεις του Δαρβίνου, την συλλογή οργανισμών και απολιθωμάτων, τις εργασίες άλλων επιστημόνων στις οποίες βασίστηκε ο Δαρβίνος και τελικά την έκδοση της «καταγωγής των ειδών». Οι εργασίες να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

2

3.1.4 Μερικές χρήσιμες αποσαφηνίσεις στη θεωρία της φυσικής επιλογής

Προτείνεται να χρησιμοποιηθεί το μαθησιακό αντικείμενο:
«Η θεωρία της εξέλιξης και 5 λανθασμένες αντιλήψεις»
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6687

1

3.1.5 Η φυσική επιλογή εν δράσει

Να χρησιμοποιηθούν παραδείγματα όπως: Αντιβιοτικά – ανθεκτικά βακτήρια

Πυρκαγιές – προσαρμογές φυτών στα μεσογειακά οικοσυστήματα (Το παράδειγμα προέρχεται από την ενότητα 2.4.3 Ερημοποίηση που είναι εκτός ύλης)

2

3.3 Τι είναι η φυλογένεση και από πού αντλούμε σχετικά στοιχεία

Προτείνεται η χρήση του εκπαιδευτικού υλικού:
«Τα στάδια της απολίθωσης»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3142

2

3.4 Η εξέλιξη του ανθρώπου

2

3.4.1 Το γενεαλογικό μας δέντρο

3.4.2 Η εμφάνιση των Θηλαστικών και των Πρωτευόντων

3.4.3 Τα χαρακτηριστικά των Πρωτευόντων

Να δοθεί έμφαση στα κοινά χαρακτηριστικά που εμφανίζουν τα Πρωτεύοντα.

2

3.4.5 Η εμφάνιση των Ανθρωπιδών

1

3.4.6 Οι πρώτοι άνθρωποι

Προτείνεται το ψηφιακό υλικό «Η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους»  
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6671

2

3.4.7 Μόνο το απόσπασμα «Όπως σε κάθε βιολογικό

1

είδος με μεγάλη εξάπλωση, … στη συχνότητα εμφάνισης των αλληλόμορφων».

Σύνολο

50

Κεφάλαιο 1 Άνθρωπος και Υγεία (13 ώρες)

1.1 Παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου.

1

1.2

Μικροοργανισμοί

Να δοθεί έμφαση στη δομή των βακτηριακών κυττάρων.

Προτείνεται το εκπαιδευτικό υλικό:
«Βακτήριο Vibrio.cholerae»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3144

«Βακτήριο Salmonella»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodent  ro-lor-8521-3143

Προτείνεται διερεύνηση γνωστικών κενών σχετικά με την δομή ευκαρυωτικού και προκαρυωτικού κυττάρου.

Προτείνεται το εκπαιδευτικό υλικό

«Πρωτόζωο Plasmodium»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodent  ro-lor-8521-3104

«Ευκαρυωτικό και προκαρυωτικό κύτταρο- παζλ»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodent  ro-lor-8521-3081

Να δοθεί έμφαση στη χρησιμότητα των μικροοργανισμών για τον άνθρωπο.

Προτείνονται να αξιοποιηθεί το μαθησιακό αντικείμενο

«Τα είδη των βακτηρίων»
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3107

2

1.2.1 Κατηγορίες παθογόνων μικροοργανισμών (εκτός ο «Πολλαπλασιασμός των ιών»).

Να δοθεί έμφαση στην ποικιλομορφία των μικροοργανισμών και να συσχετισθούν με τις ασθένειες που προκαλούν.

Συνθετική εργασία:
Οι μαθητές μπορούν να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικά με την εμφάνιση ασθενειών όπως η ελονοσία, η πανώλη κ.ά. στο παρελθόν και στις μέρες μας. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

1.2.2     Μετάδοση και αντιμετώπιση των παθογόνων μικροοργανισμών.

Να δοθεί έμφαση στην ορθολογική χρήση αντιβιοτικών.

Συνθετική εργασία:
Οι μαθητές μπορούν να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με τα αντιβιοτικά, την κατάχρηση και αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών, την εξειδικευμένη δράση αντιβιοτικών και την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

1

1.3 Μηχανισμοί άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού – Βασικές αρχές ανοσίας

Προτείνεται να διδαχθεί περιληπτικά.

Να δοθεί έμφαση στην ποικιλία των μηχανισμών που διαθέτει ο ανθρώπινος οργανισμός για τη διατήρηση της ομοιόστασης.

1

1.3.1 Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας

1.3.2 Μηχανισμοί ειδικής άμυνας – Ανοσία

Προτείνεται το μαθησιακό αντικείμενο «Εμβόλια»
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3106

Συνθετική εργασία
Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με τον ρόλο των εμβολίων στην πρόληψη ασθενειών, την ύπαρξη εμβολίων για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τις δυσκολίες στην παραγωγή εμβολίου για το A.I.D.S. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

2

1.3.3 Προβλήματα στη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος

Προτείνεται να διδαχθεί περιληπτικά.

1

1.3.4 Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (AIDS)

Προτείνεται η χρήση επιδημιολογικών δεδομένων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

2

1.4 Καρκίνος

Προτείνεται να διδαχθεί περιληπτικά.

Να δοθεί έμφαση στην υιοθέτηση στάσεων και συμπεριφορών ως μέτρα πρόληψης εμφάνισης της νόσου του καρκίνου.

Συνθετική εργασία
Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε ομάδες και να συνθέσουν μικρές εργασίες σχετικές με την πρόληψη του καρκίνου και την συμβολή του Νομπελίστα ιατρού Γεωργίου Παπανικολάου στην πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Οι εργασίες τους να παρουσιαστούν στην ολομέλεια.

3

1.5 Ουσίες που προκαλούν εθισμό

Προτείνεται η χρήση υλικού από τον ΟΚΑΝΑ .

Κεφάλαιο 2 - Άνθρωπος και Περιβάλλον ( 11 ώρες)

2.1 Η έννοια του οικοσυστήματος

Προτείνεται να διδαχτεί περιληπτικά η μελέτη των διαφορετικών τύπων οικοσυστημάτων

2

211 Χαρακτηριστικά οικοσυστημάτων

2.2 Ροή Ενέργειας

Προτείνεται να διδαχτεί περιληπτικά.

Να δοθούν παραδείγματα τροφικών πλεγμάτων διαφορετικών τύπων οικοσυστημάτων.

1

2.2.1 Τροφικές αλυσίδες και τροφικά πλέγματα

2.2.2 Τροφικές πυραμίδες και τροφικά επίπεδα

Να μελετηθεί η ροή της ενέργειας στα τροφικά επίπεδα.

Η ενότητα μπορεί να μελετηθεί συνδυαστικά με την εισαγωγή στην Ενότητα 2.4 , «Ο Ανθρώπινος πληθυσμός», που είναι εκτός ύλης.

2

2.3 Βιογεωχημικοί κύκλοι

3

2.3.1 Ο κύκλος του άνθρακα

2.3.2 Ο κύκλος του αζώτου

2.3.3 Ο κύκλος του νερού

2.4.3 Ερημοποίηση

1

2.4.4 Ρύπανση (εκτός  Ρύπανση του εδάφους και Ηχορύπανση)

Να δοθεί έμφαση στις συνέπειες της ρύπανσης στους οργανισμούς, στην υγεία του ανθρώπου και στην ισορροπία των οικοσυστημάτων.

Προτείνεται η εργαστηριακή άσκηση: Επιπτώσεις ρυπαντών στη ζωή των κυττάρων – πρόκειται για την 6η άσκηση του εργαστηριακού οδηγού.

2

Κεφάλαιο 3 Εξέλιξη ( 11 ώρες)

3.1 Εισαγωγή

2

3.1.1 Ταξινόμηση των οργανισμών και εξέλιξη

Προτείνεται η χρήση του φυλογενετικού δέντρου στην απεικόνιση των εξελικτικών σχέσεων μεταξύ των οργανισμών.

3.1.2 Η θεωρία του Λαμάρκ

1

3.1.3 Η θεωρία της Φυσικής Επιλογής

3.1.4 Μερικές χρήσιμες αποσαφηνίσεις στη θεωρία της φυσικής επιλογής

Προτείνεται να χρησιμοποιηθεί το μαθησιακό αντικείμενο: «Η θεωρία της εξέλιξης και 5 λανθασμένες αντιλήψεις»
http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6687

1

3.1.5 Η φυσική επιλογή εν δράσει

Προτείνεται να διδαχτεί περιληπτικά.

Να χρησιμοποιηθούν παραδείγματα όπως Αντιβιοτικά – ανθεκτικά βακτήρια

Πυρκαγιές – προσαρμογές φυτών στα μεσογειακά οικοσυστήματα (Το παράδειγμα προέρχεται από την ενότητα 2.4.3 Ερημοποίηση που είναι εκτός ύλης)

1

3.3 Τι είναι η φυλογένεση και από πού αντλούμε σχετικά στοιχεία

Προτείνεται να διδαχτεί περιληπτικά. Προτείνεται η χρήση του εκπαιδευτικού υλικού:
«Τα στάδια της απολίθωσης»
http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-3142

1

3.4 Η εξέλιξη του ανθρώπου

Προτείνεται να διδαχτεί περιληπτικά.

1

3.4.1 Το γενεαλογικό μας δέντρο

3.4.2 Η εμφάνιση των Θηλαστικών και των Πρωτευόντων

3.4.3 Τα χαρακτηριστικά των Πρωτευόντων

Να δοθεί έμφαση στα κοινά  χαρακτηριστικά που εμφανίζουν τα Πρωτεύοντα.

1

3.4.5 Η εμφάνιση των Ανθρωπιδών

1

3.4.6 Οι πρώτοι άνθρωποι

Προτείνεται το ψηφιακό υλικό: «Η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους» http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6671

2

3.4.7 Μόνο το απόσπασμα «Όπως σε κάθε βιολογικό είδος με μεγάλη εξάπλωση, … στη συχνότητα εμφάνισης των αλληλόμορφων».

Προτείνεται να διδαχτεί περιληπτικά.

Σύνολο

35