ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΖΕΠ ΑΠΟ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
Αρ.Πρωτ.2397/25-03-2014/ΕΥΕ/ΥΠΑΙΘ
ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ
ΜΟΝΑΔΑ Β3
Πληροφορίες : Γεώργιος Μαράντης
gmarantis(ΑΤ)minedu.gov.gr
Τηλέφωνο 210 3443338
Fax : 210 344 2153
ΘΕΜΑ : «Υποστήριξη Σχολικών Μονάδων ΖΕΠ από Σχολικούς Ψυχολόγους και Επιστημονικούς Συνεργάτες»
Για την επιστημονική υποστήριξη της Πράξης «Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας - Άξονας Προτεραιότητας 2» του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ έχουν συναφθεί συμβάσεις έργου με οκτώ (8) Σχολικούς Ψυχολόγους και εννέα (9) Επιστημονικούς Συνεργάτες στους τομείς:
α. Οργάνωσης και διοίκησης σχολικών μονάδων ως οργανισμών μάθησης (ένας (1) επιστημονικός συνεργάτης)
β. Δυσκολίες μάθησης στον τομέα της Γλώσσας και η εκπαιδευτική αντιμετώπισή τους (τρεις (3) επιστημονικοί συνεργάτες)
γ. Εκπαιδευτικής έρευνας (τέσσερις (4) επιστημονικοί συνεργάτες) και
δ. Διάχυσης των διδακτικών και εκπαιδευτικών αρχών (ένας (1) επιστημονικός συνεργάτης), προκειμένου να υποστηρίξουν τις σχολικές μονάδες ΖΕΠ στο έργο τους.
Το αντικείμενό τους κατά περίπτωση είναι το εξής:
Ι. Σχολικοί ψυχολόγοι:
1. Ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και η αξιολόγηση μέχρι 30 δειγματικών παρεμβάσεων, 10ωρης διάρκειας η κάθε μία, σε επίπεδο σχολικής μονάδας ή τμήματος ή/και ομάδας μαθητών παρουσία και σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς της τάξης, σε θέματα κοινωνικο-συναισθηματικής αγωγής, μαθησιακής υποστήριξης, διαχείρισης κρίσεων και διαπροσωπικών προβλημάτων σε επίπεδο πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης και αντιμετώπιση τυχόν δυσκολιών που ανακύπτουν στις σχολικές μονάδες ΖΕΠ που θα τους ανατεθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους.
Το ανωτέρω έργο αναλύεται σε επί μέρους παραδοτέα και κάθε παραδοτέο περιλαμβάνει:
α. Σχεδιασμό των δειγματικών δράσεων/προγραμμάτων κοινωνικο-συναισθηματικής παρέμβασης (στόχοι, δομή και περιεχόμενο παρέμβασης, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, υποστηρικτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς).
β. Αναφορά εφαρμογής δειγματικών δράσεων/προγραμμάτων παρέμβασης (Πορεία υλοποίησης: αναλυτική περιγραφή των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων, χρόνος υλοποίησης του κάθε βήματος, συμμετέχοντες, ρόλος του καθενός, τρόπος εφαρμογής σε περίπτωση διαφοροποίησης, χώρος υλοποίησης).
γ. Αξιολόγηση των δειγματικών δράσεων/προγραμμάτων παρέμβασης (προβλήματα, δυσκολίες και εναλλακτικές προτάσεις για την καλύτερη υλοποίηση των δράσεων/παρεμβάσεων, κοινωνική εγκυρότητα της δράσης/παρέμβασης). Η ολοκλήρωση μίας δειγματικής παρέμβασης σε μία τάξη θα εκκινεί μια νέα δειγματική παρέμβαση στην τάξη αυτή. Ωστόσο σε διαφορετικές τάξεις μπορεί να υλοποιούνται / εφαρμόζονται παράλληλα πολλές δειγματικές παρεμβάσεις.
Ο Διευθυντής της Σχολικής Μονάδας ΖΕΠ στην οποία θα υλοποιούνται οι δειγματικές παρεμβάσεις θα βεβαιώνει πόσες δειγματικές παρεμβάσεις υλοποιήθηκαν, πόσες ώρες η κάθε μία, σε ποιες τάξεις και τις ημερομηνίες που διεξήχθησαν.
2. Η παροχή υπηρεσιών επιμόρφωσης εκπαιδευτικών ή/και γονέων συνολικής διάρκειας μέχρι 90 ωρών, καθ΄όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους.
Το περιεχόμενο της επιμόρφωσης θα σχετίζεται με τις θεματικές που παρουσιάζονται παρακάτω: Συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών, σχέση συμπεριφοράς και μάθησης, διαχείριση προβλημάτων συμπεριφοράς, κινητοποίηση και στοχοθεσία, διαχείριση των συναισθημάτων και των μαθησιακών προβλημάτων, διαχείριση των περιπτώσεων διαφοροποιημένης πρόληψης και αντιμετώπισης προβλημάτων που προκύπτουν κατά την ένταξη/συνύπαρξη ατόμων που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή ΑΜΕΑ ή με άλλα στοιχεία που τους κάνουν να διαφέρουν από τους συμμαθητές τους, και πρόληψη και αντιμετώπιση των συγκρούσεων και των φαινομένων σχολικής βίας. Είναι δυνατό να ενταχθούν και άλλες θεματικές ενότητες στην επιμόρφωση οι οποίες θα προκύψουν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου ανάλογα με τις κατά τόπους ανάγκες.
Τα παραπάνω παραδοτέα θα τεκμηριώνονται με διμηνιαίες εκθέσεις όπου θα αναφέρεται το πρόγραμμα επιμόρφωσης που εκτελέστηκε στο δίμηνο αναφοράς, το οποίο θα φέρει υπογραφή από τον/ους Διευθυντή/ές/Προϊστάμενο/ους της/ων Σχολικής/ών Μονάδας/ων ΖΕΠ, και παρουσιολόγια επιμορφούμενων για όλες τις ώρες επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών ή/και των γονέων.
3. Η παροχή υπηρεσιών καθοδηγητικής και συμβουλευτικής εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων συνολικής διάρκειας 160 ωρών
Στο πλαίσιο αυτού του πακέτου εργασίας κάθε σχολικός ψυχολόγος:
Θα παρέχει ατομικές και ομαδικές καθοδηγητικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες στο σχολείο (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς) μέσω:
- της άμεσης βοήθειας των εκπαιδευτικών ή των γονέων που βιώνουν κάποια δυσκολία (πχ. διαχείριση τάξης ή αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς στο σπίτι)
- της ενασχόλησης με την εξέλιξη και προσαρμογή του παιδιού στο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
- της άμεσης ψυχοσυναισθηματικής αντιμετώπισης και άλλων δυσκολιών μαθητών που ζητούν υποστήριξη.
- της καθοδήγησης των εκπαιδευτικών να εργαστούν πιο αποτελεσματικά σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο (πχ. επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν από τη συνδιδασκαλία)
- της υποστήριξης των εκπαιδευτικών σε θέματα που τους προβληματίζουν σχετικά με τους μαθητές
Τα παραδοτέα θα τεκμηριώνονται με διμηνιαίες εκθέσεις με αναφορά των δράσεων καθοδηγητικής συμβουλευτικής και με βεβαίωση ωρών καθοδηγητικής και συμβουλευτικής από τον Διευθυντή/Προϊστάμενο της Σχολικής Μονάδας ΖΕΠ.
Επισημαίνεται ότι:
Στις αναφορές καθοδηγητικής και συμβουλευτικής δεν θα πρέπει να υπάρχουν στοιχεία για τα προσωπικά δεδομένα και το περιεχόμενο των συναντήσεων. Θα αναφέρονται οι στόχοι της καθοδηγητικής και συμβουλευτικής, στοιχεία για τον αριθμό των μαθητών ή/και εκπαιδευτικών ή/και γονέων που ζητούν αυτές τις υπηρεσίες, οι ημερομηνίες των συναντήσεων , ο συνολικός τους αριθμός και άλλα στοιχεία που δεν αποτελούν προσωπικά δεδομένα κλπ.
4. Η διοργάνωση και η συμμετοχή σε 30 συναντήσεις εποπτείας και παιδαγωγικής συνεργασίας με τους εκπαιδευτικούς, διάρκειας τουλάχιστον 2 ωρών έκαστη, σε κάθε ένα ή περισσότερα σχολεία ΖΕΠ αρμοδιότητάς του, καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους.
Οι εκπαιδευτικοί με βάση την επιμόρφωση που έχουν λάβει και την παρακολούθηση της εφαρμογής των δειγματικών παρεμβάσεων στις τάξεις τους από το σχολικό ψυχολόγο, θα εφαρμόζουν στις ώρες διδασκαλίας τους τις διαδικασίες και τα αποτελέσματα των δράσεων / προγραμμάτων παρέμβασης. Για την υποστήριξή τους προβλέπεται εποπτεία και παιδαγωγική συνεργασία με τους σχολικούς ψυχολόγους ως ανατροφοδότηση της εφαρμογής του προγράμματος, η οποία μπορεί να υλοποιείται στην τάξη και στη συνέχεια με συναντήσεις (οι συναντήσεις δύνανται να πραγματοποιούνται και με ομάδες εκπαιδευτικών εφόσον υπάρχει κοινό θέμα συζήτησης).
Τα παραδοτέα θα τεκμηριώνονται με διμηνιαίες εκθέσεις, ενυπόγραφες και από τον Διευθυντή/Προϊστάμενο της Σχολικής Μονάδας ΖΕΠ, με συνοπτική αναφορά για τις συναντήσεις που έχουν υλοποιηθεί για τα θέματα της αρμοδιότητάς του με αναφορά στην εποπτεία και στο θέμα της συνάντησης καθώς και στην ανταπόκριση και τη συμμετοχή των διδασκόντων, οι ημερομηνίες που διεξήχθησαν καθώς και τα παρουσιολόγια των συμμετεχόντων.
ΙΙ. Επιστημονικός συνεργάτης στον τομέα Οργάνωσης και διοίκησης σχολικών μονάδων ως οργανισμών μάθησης
- Η εκπόνηση μελέτης-οδηγού, θεωρητικής προσέγγισης, προς τα στελέχη της εκπαίδευσης και τους εκπαιδευτικούς σύμφωνα με έξι θεματικές ενότητες που αφορούν:
α) στα σύγχρονα οργανωσιακά μοντέλα, τα οποία αντιλαμβάνονται τις σχολικές μονάδες ως οργανισμούς που μαθαίνουν σε διαρκή βάση,
β) στα προβλήματα οργανωσιακής υγείας του σχολικού περιβάλλοντος και ευεξίας των εκπαιδευτικών (π.χ. εργασιακό στρες , επαγγελματική εξουθένωση , ηθική παρενόχληση κ.α.),
γ) στους τρόπους και τις εξειδικευμένες τακτικές αναίρεσης των δυσλειτουργικών καταστάσεων, για την πρόληψη και αντιμετώπιση, μεταξύ άλλων, των κοινωνικών φαινομένων της σχολικής αποτυχίας, της σχολικής βίας και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου,
δ) τις σύγχρονες μορφές στήριξης και καθοδήγησης των εκπαιδευτικών καινοτομιών και παρεμβάσεων από την πλευρά της εκπαιδευτικής ηγεσίας και
ε) στη βελτίωση της ενδοοργανωσιακής επικοινωνίας των σχολικών μονάδων εντός και μεταξύ των ΖΕΠ (μεταξύ Νηπιαγωγείων και Δημοτικών και Δημοτικών μεταξύ τους), με εστίαση σε δεξιότητες επικοινωνίας μεταξύ του διευθυντή και των δασκάλων αλλά και των δασκάλων μεταξύ τους, και σε δεξιότητες λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων και
στ) στην ενίσχυση της συνεργασίας του σχολείου με τις οικογένειες αλλά και τη συνεργασία του σχολείου με τους φορείς της τοπικής κοινωνίας.
Στον οδηγό θα περιλαμβάνονται παραδείγματα πρωτοκόλλων ή οργανογραμμάτων αξιολόγησης, όπου τούτο κρίνεται αναγκαίο.
- Η παρακολούθηση και υποστήριξη, εκ του σύνεγγυς, των πιλοτικών-πειραματικών ΖΕΠ, σύμφωνα με τις ανακύπτουσες ανάγκες, σχετικά με θέματα αρμοδιότητάς του, διάρκειας έως 120 ωρών ανά δίμηνο και συνολικής διάρκειας έως 360 ωρών, καθ’ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους, καθώς και η υποβολή τριών διμηνιαίων εκθέσεων πεπραγμένων. Στις εκθέσεις θα υπάρχει αναφορά των συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν, στα άτομα που συμμετείχαν, συνοπτική περιγραφή των στόχων των συναντήσεων, των θεμάτων που αναπτύχθηκαν και των τυχόν αποτελεσμάτων τους. Αυτό το πακέτο εργασίας προϋποθέτει εκτός των άλλων και συνεχείς επισκέψεις στις σχολικές μονάδες κατά τη διάρκεια λειτουργίας τους καθώς και συνεργασίες με στελέχη της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου καθ΄ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους.
- Η εκπόνηση επιμορφωτικού προγράμματος (καθορισμός ενοτήτων και προγραμματισμός χρόνου) και η παροχή επιμορφωτικού έργου σε εκπαιδευτικούς και στελέχη της εκπαίδευσης κατά την πιλοτική φάση, σε θέματα Οργάνωσης και διοίκησης Σχολικών Μονάδων, διάρκειας μέχρι 35 διδακτικών ωρών και η υποβολή συνοπτικής εισήγησης για κάθε επιμορφωτική ενότητα. Το πρόγραμμα επιμόρφωσης που θα εφαρμόζει θα εγκρίνεται από την ΕΥΕ ΕΔ. Η επιμόρφωση θα υλοποιείται είτε ως διάλεξη, είτε ως βιωματικό εργαστήριο εντός ή εκτός σχολικού ωραρίου καθ΄ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους. Η επιμόρφωση πιστοποιείται με παρουσιολόγια των συμμετεχόντων για κάθε ώρα επιμόρφωσης και υπογράφεται και από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας που έχει υλοποιηθεί η επιμόρφωση.
- Η εκπόνηση Οδηγού Καλών Πρακτικών, ο οποίος αποτελεί τη συλλογή καλών στρατηγικών, στον τομέα της οργάνωσης και διοίκησης σχολικών μονάδων ως οργανισμών μάθησης, με την εμπειρία που έχει αποκτηθεί από την υλοποίηση των πιλοτικών – πειραματικών ΖΕΠ της Πράξης. ΙΙΙ. Επιστημονικοί συνεργάτες στον Τομέα Δυσκολίες μάθησης στον τομέα της Γλώσσας και η εκπαιδευτική αντιμετώπισή τους
- Η εκπόνηση αναλυτικής πρότασης θεωρητικής προσέγγισης:
α) για τους τρόπους άτυπης ανίχνευσης των δυσκολιών μάθησης για τις ανάγκες διεξαγωγής της διδασκαλίας σε τομείς Γλώσσας στα Νηπιαγωγεία και στα Δημοτικά Σχολεία των ΖΕΠ, ανάλογα με τις αιτίες που τις προκαλούν και τον βαθμό σοβαρότητάς τους και
β) για τη διδακτική αντιμετώπιση των γλωσσικών δυσκολιών μάθησης στα δημοτικά σχολεία και στα Νηπιαγωγεία των ΖΕΠ. Θα συμπεριλαμβάνει συνοπτική εισαγωγή, αλλά περιεκτική, για τις γλωσσικές δυσκολίες, τις αιτίες που τις προκαλούν και τον βαθμό σοβαρότητάς τους, με αναφορές σε σχετική βιβλιογραφία. Η πρόταση θα συνοδεύεται από συγκεκριμένα και αναλυτικά παραδείγματα σχεδίων μαθημάτων, εκπαιδευτικών παρεμβάσεων ή/και δομημένα πρωτόκολλα καταγραφής, τα οποία θα παρουσιάζονται δειγματικά μέσα σε πραγματικές συνθήκες διδακτικής πράξης. Για την εκπόνηση αυτού του πακέτου εργασίας κάθε επιστημονικός συνεργάτης θα πρέπει να επισκέπτεται συχνά τις σχολικές μονάδες ΖΕΠ ευθύνης του κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου προκειμένου να λάβει γνώση των υφιστάμενων δυσκολιών μάθησης που έχουν διαπιστωθεί σε ευρύτερες κατηγορίες μαθητών ώστε να προσαρμόσει την αναλυτική του πρόταση στις ανάγκες τους και στις δυνατότητές τους.
- Η εκπόνηση ή η προσαρμογή τριών εκπαιδευτικών προγραμμάτων ευρύτερης έκτασης για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων δυσκολιών, όπως για παράδειγμα είναι οι δυσκολίες στην παραγωγή γραπτού λόγου, στην κατανόηση του μηχανισμού της ανάγνωσης και στην κατανόηση σχολικών κειμένων αυξημένων απαιτήσεων εντός της γενικής τάξης, τα οποία θα εφαρμοστούν για τουλάχιστον 30 ώρες το καθένα από τους εκπαιδευτικούς των σχολείων ΖΕΠ με την καθοδήγηση και τη στήριξη των επιστημονικών συνεργατών των δυσκολιών μάθησης στον τομέα της γλώσσας. Η εκπόνηση αναφέρεται στη δημιουργία προγραμμάτων που συμβάλουν στην ενίσχυση των προαναφερθέντων δεξιοτήτων και βασίζονται στη σχετική βιβλιογραφία, ενώ η προσαρμογή στην τροποποίηση των προγραμμάτων αυτών ανάλογα με το επίπεδο της κάθε τάξης και τις ανάγκες της. Τα προγράμματα αυτά, προσαρμοσμένα αντίστοιχα, θα εφαρμόζονται ταυτόχρονα σε περισσότερες τάξεις, ενώ θα έχουν τέτοια δομή (οδηγίες, βήματα υλοποίησης, υποδείγματα υλικών κλπ) που θα συμβάλει στην αξιοποίησή τους και μετά τη λήξη της σύμβασης του επιστημονικού συνεργάτη.
- Η εφαρμογή τριών εκπαιδευτικών προγραμμάτων τουλάχιστον 30 ωρών το καθένα, τα οποία εκπονήθηκαν βάσει του προηγούμενου παραδοτέου, σε διαφορετικές τάξεις και σχολικές μονάδες. Βασικό έργο του επιστημονικού συνεργάτη θα είναι η καθοδήγηση των εκπαιδευτικών στην υλοποίηση των προαναφερθέντων προγραμμάτων (μέσω δειγματικών διδασκαλιών, ενημερωτικών συναντήσεων ή παρατήρησης των προγραμμάτων στην εφαρμογή τους και ανατροφοδότηση) και η εποπτεία τους κατά τη διάρκεια υλοποίησής τους. Με το τέλος της εφαρμογής συντάσσεται έκθεση αξιολόγησης για την πρόοδο των μαθητών και διατυπώνονται προτάσεις για περαιτέρω δράσεις. Αυτό το πακέτο εργασίας προϋποθέτει τη συχνή συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς των σχολικών μονάδων ΖΕΠ ευθύνης του και κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου. Ο Διευθυντής της Σχολικής Μονάδας ΖΕΠ στην οποία θα υλοποιούνται τα εκπαιδευτικά προγράμματα θα βεβαιώνει πόσα προγράμματα υλοποιήθηκαν, πόσες ώρες το κάθε ένα, σε ποιες τάξεις και τις ημερομηνίες που διεξήχθησαν.
- Η επιτόπια υποστήριξη των εκπαιδευτικών, σύμφωνα με τις ανακύπτουσες ανάγκες, στην ανίχνευση των δυσκολιών μάθησης σε τομείς της Γλώσσας, στη διδακτική αντιμετώπισή τους και στη διαμόρφωση παρεμβάσεων για το σύνολο της τάξης στις σχολικές μονάδες των ΖΕΠ αρμοδιότητάς τους, όπως θα οριστούν από την ΕΥΕ ΕΔ. Η επιτόπια υποστήριξη των εκπαιδευτικών θα είναι διάρκειας έως 120 ωρών ανά δίμηνο και συνολικής διάρκειας έως 360 ωρών, καθ’ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους, καθώς και η υποβολή τριών διμηνιαίων εκθέσεων πεπραγμένων. Το συγκεκριμένο πακέτο εργασίας προϋποθέτει τη συχνή φυσική παρουσία κάθε επιστημονικού συνεργάτη στη σχολική μονάδα κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου καθ΄ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους. Κατά την επιτόπια υποστήριξη, οι επιστημονικοί συνεργάτες θα καταγράψουν στις εκθέσεις που θα υποβάλλουν στην ΕΥΕ ΕΔ, τις αδυναμίες και τις δυνατότητες που διαπιστώθηκαν, τις προσεγγίσεις για την ομαδοποίηση των μαθητών και τη διαφοροποίηση της (συν) διδασκαλίας που ακολουθήθηκαν (ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες). Οι εκθέσεις θα συμπεριλαμβάνουν και βιβλιογραφικές αναφορές που στηρίζουν θεωρητικά και ερευνητικά ανάλογες παρεμβάσεις. Ακόμα, η τελευταία έκθεση θα περιλαμβάνει πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων και των μαθησιακών επιδόσεων. Η επιτόπια υποστήριξη θα βεβαιώνεται από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας με αναφορά της ημερομηνίας που υλοποιήθηκε και την τάξη που εφαρμόστηκε κάθε φορά καθώς και τις ώρες που πραγματοποιήθηκαν.
- Η εκπόνηση επιμορφωτικού προγράμματος (καθορισμός ενοτήτων και προγραμματισμός χρόνου) και η παροχή επιμορφωτικού έργου σε εκπαιδευτικούς και στελέχη εκπαίδευσης, διάρκειας έως 40 διδακτικών ωρών, σε θέματα ανίχνευσης και διδακτικής αντιμετώπισης των δυσκολιών μάθησης σε τομείς της Γλώσσας κατά την πιλοτική φάση και η υποβολή συνοπτικής εισήγησης κάθε επιμορφωτικής ενότητας. Το πρόγραμμα ενδο-σχολικής επιμόρφωσης, που θα παρέχει, θα έχει τη σύμφωνη γνώμη του ειδικού επιστήμονα για τη διδακτική πράξη και τη διαφοροποιημένη διδασκαλία και θα εγκρίνεται από την ΕΥΕ ΕΔ, θα παρέχεται είτε εντός είτε εκτός σχολικού ωραρίου καθ΄ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους και θα υλοποιείται είτε με τη μορφή συνδιδασκαλίας με τους επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς, είτε ως ενδο-σχολικό βιωματικό εργαστήριο, ανά τομέα προβλήματος ή/και ανά τάξη. Η επιμόρφωση θα πιστοποιείται με παρουσιολόγιο των συμμετεχόντων για κάθε ώρα επιμόρφωσης το οποίο θα υπογράφεται και από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας.
- Η εκπόνηση Οδηγού Καλών Πρακτικών, η οποία θα βασίζεται επίσης στα αποτελέσματα της εφαρμογής πρώτης ανίχνευσης και θα περιλαμβάνει τις διδακτικές παρεμβάσεις για την εφαρμογή τους στη γενική τάξη, οι οποίες υλοποιήθηκαν με στόχο την αντιμετώπιση των δυσκολιών των παιδιών που αξιολογήθηκαν. Θα παρουσιάζονται υποδειγματικά τα βήματα εφαρμογής κάθε παρέμβασης (θα παρουσιάζονται δηλαδή η διδακτική προσέγγιση και η μαθησιακή δραστηριότητα). Ο Οδηγός Καλών Πρακτικών αποτελεί τη συλλογή περιγραφών καλών στρατηγικών διδασκαλίας, καθώς και υλικού που συμβάλει στην αντιμετώπιση δυσκολιών μάθησης και δειγμάτων εργασίας όπως πραγματοποιήθηκαν μέσα στις τάξεις.
ΙV. Επιστημονικός συνεργάτης στον Τομέα Διάχυσης των διδακτικών και εκπαιδευτικών αρχών
- Η εκπόνηση αναλυτικής μελέτης-οδηγού, θεωρητικής προσέγγισης, στην οποία θα εκτίθενται οι θεωρητικές παραδοχές που διέπουν τη διδακτική προσέγγιση κειμένων των σχολικών εγχειριδίων με σκοπό τη διασφάλιση της κατανόησής τους.
- Η εφαρμογή των προτεινόμενων εκπαιδευτικών αρχών και διδακτικών στρατηγικών και υποστήριξη στο πεδίο βάσει του προηγούμενου παραδοτέου, στις ανώτερες τάξεις του δημοτικού σχολείου, ήτοι Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξη, σε διαφορετικές σχολικές μονάδες. Οι εν λόγω εφαρμογές πρέπει να έχουν συνολική διάρκεια μέχρι 40 ώρες. Οι ώρες που εφαρμόζονται οι εκπαιδευτικές και διδακτικές στρατηγικές πιστοποιούνται από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας με πλήρη αναφορά για τις ημερομηνίες, τις ώρες και τις τάξεις που πραγματοποιήθηκαν.
- Βασικό έργο του επιστημονικού συνεργάτη θα είναι η καθοδήγηση των εκπαιδευτικών στην υλοποίηση των προαναφερθέντων εκπαιδευτικών αρχών και διδακτικών στρατηγικών στη Δ΄, Ε΄και Στ΄τάξη (μέσω δειγματικών συνδιδασκαλιών, ενημερωτικών συναντήσεων ή παρατήρησης του προγράμματος στην εφαρμογή του και ανατροφοδότηση) και η εποπτεία τους τόσο κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Με το τέλος της εφαρμογής συντάσσεται έκθεση αξιολόγησης για την πρόοδο των μαθητών και διατυπώνονται προτάσεις για περαιτέρω δράσεις. Αυτό το πακέτο εργασίας προϋποθέτει τη συχνή συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς των σχολικών μονάδων ΖΕΠ ευθύνης του και κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου.
- Η εκπόνηση επιμορφωτικού προγράμματος (καθορισμός ενοτήτων και προγραμματισμός χρόνου) και η παροχή επιμορφωτικού έργου σε εκπαιδευτικούς, διάρκειας έως 20 διδακτικών ωρών, σε θέματα διάχυσης εκπαιδευτικών αρχών και διδακτικών. Το επιμορφωτικό έργο πιστοποιείται με παρουσιολόγιο των συμμετεχόντων για κάθε ώρα επιμόρφωσης, αναφορά ημερομηνίας διεξαγωγής το οποίο θα συνυπογράφεται από τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας.
- Το επιμορφωτικό έργο παρέχεται είτε ως συνδιδασκαλία με τους επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς, είτε ως ενδο-σχολικό βιωματικό εργαστήριο επιμόρφωσης ανά αντικείμενο ή/και ανά τάξη. Το πρόγραμμα επιμόρφωσης θα έχει τη σύμφωνη γνώμη του ειδικού επιστήμονα για τη διδακτική πράξη με έμφαση στη διαφοροποιούμενη διδασκαλία και εκπαίδευση, ως προς τις θεματικές ενότητες και θα εγκρίνεται από την ΕΥΕ ΕΔ, ενώ θα παρέχεται είτε εντός είτε εκτός σχολικού ωραρίου καθ΄ όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους.
V. Επιστημονικοί συνεργάτες στον τομέα εκπαιδευτικής έρευνας
Το έργο των τεσσάρων επιστημονικών συνεργατών του τομέα εκπαιδευτικής έρευνας υλοποιείται σε δύο φάσεις, που κάθε φάση αποτελεί ξεχωριστό παραδοτέο.
Ειδικότερα:
1. 1η φάση: Η υλοποίηση της αρχικής έρευνας για την πιλοτική φάση των ΖΕΠ (συγκέντρωση, καταχώρηση και επεξεργασία στοιχείων και καταγραφή των αποτελεσμάτων της έρευνας). 2. 2η φάση: Η υλοποίηση της τελικής έρευνας για την πιλοτική φάση των ΖΕΠ (συγκέντρωση, καταχώρηση και επεξεργασία στοιχείων και καταγραφή των αποτελεσμάτων της έρευνας).
Οι επιστημονικοί συνεργάτες στον τομέα της εκπαιδευτικής έρευνας θα συμβάλουν με :
(α) την επίδοση ερωτηματολογίων σε εκπαιδευτικούς, διευθυντές και γονείς,
(β) τη λήψη συνεντεύξεων μαθητών, γονέων, διευθυντών και εκπαιδευτικών,
(γ) τη χορήγηση ομαδικών αξιολογικών εργαλείων σε όλους τους μαθητές των ΖΕΠ και ατομικών στους μαθητές που χρειάζονται περαιτέρω αξιολόγηση για την ανίχνευση των εκπαιδευτικών τους αναγκών,
(δ) τη διόρθωση των δοκιμασιών και την ποιοτική τους ανάλυση,
(ε) την καταχώρηση των δεδομένων που προκύπτουν από όλες τις αξιολογήσεις και από απομαγνητοφωνήσεις συνεντεύξεων με εκπαιδευτικούς και
(στ) τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων που θα ληφθούν από τις παραπάνω ενέργειες και λοιπών αναγκαίων διαδικασιών, στην υλοποίηση της αρχικής και της τελικής έρευνας για την πιλοτική φάση των ΖΕΠ, υπό την επίβλεψη και τη συντονιστική ευθύνη του ειδικού επιστήμονα στον τομέα των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών
Ο σχεδιασμός των παραπάνω ερευνών έχει πραγματοποιηθεί από τους ειδικούς επιστήμονες και θα υλοποιηθεί με τη συντονιστική ευθύνη της ειδικής επιστήμονος κας. Φ. Αντωνίου.
Τα αντικείμενα του έργου των επιστημονικών συνεργατών του τομέα εκπαιδευτικής έρευνας για τα σχολεία των ΖΕΠ που θα κληθούν να αναλάβουν κατανέμονται στους παρακάτω τομείς διερεύνησης:
1. Τομείς διερεύνησης του κοινωνικού και εκπαιδευτικού πλαισίου, υπό την επίβλεψη και τη συντονιστική ευθύνη του ειδικού επιστήμονα στον τομέα των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. και την υποστήριξη των ειδικών επιστημόνων, στους τομείς (α) διδακτικής πράξης με έμφαση στη διαφοροποιημένη διδασκαλία και εκπαίδευση, (β) γλωσσολογίας και (γ) παιδαγωγικής και διδακτικών προσεγγίσεων για την αρχική και την τελική έρευνα της πιλοτικής φάσης των ΖΕΠ: 1)
Συγκέντρωση στοιχείων για τη δημογραφική σύνθεση τάξεων/σχολείων, πληροφοριών για τη συνεργασία μεταξύ σχολείου και οικογενειών, για αιτήματα αλλοδαπών γονέων οργάνωσης μαθημάτων γλώσσας, για τις επιμορφωτικές ανάγκες όλων των εκπαιδευτικών, των διευθυντών και υποδιευθυντών των Δημοτικών Σχολείων καθώς και των Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων κ.λ.π.
2) Συγκέντρωση πληροφοριών μέσω ερωτηματολογίων και σταθμισμένων εργαλείων για: το ψυχολογικό κλίμα της σχολικής μονάδας και της σχολικής τάξης, τις δυσκολίες επικοινωνίας και συνεργασίας των μαθητών, τις ανάγκες των μαθητών κατά τη μετάβαση στις επόμενες τάξεις/βαθμίδες κ.λ.π..
3) Εφαρμογή σταθμισμένων εργαλείων για τη διερεύνηση του επιπέδου γλωσσικών ικανοτήτων των μαθητών, τις πιθανές δυσκολίες στον προφορικό λόγο, στην κατάκτηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής, την αναγνωστική κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου, την ορθογραφία, προκειμένου να υιοθετηθούν στρατηγικές διαφοροποιημένης συνεκπαίδευσης και στοχευμένες παρεμβάσεις.
4) Συλλογή στοιχείων από εκπαιδευτικούς, διευθυντές, υποδιευθυντές δημοτικών σχολείων και προϊσταμένους νηπιαγωγείων για τις καλές πρακτικές που υιοθετήθηκαν στο σχολείο αλλά και προτείνονται για καινοτόμες δράσεις από εκπαιδευτικούς, διευθυντές υποδιευθυντές δημοτικών σχολείων και προϊσταμένους νηπιαγωγείων σε σχέση με τον προφορικό λόγο, την πρώτη γραφή και ανάγνωση, την κατανόηση και την παραγωγή γραπτού λόγου, τη συνδιδασκαλία, το ψυχολογικό κλίμα, τη μετάβαση.
5) (α) Ο σχεδιασμός βάσης καταχώρησης των δεδομένων, (β) Η καταγραφή των στοιχείων που προκύπτουν από τα ανωτέρω αναφερόμενα (1, 2, 3, 4), και (γ) Η καταχώρησή τους σε ειδικές βάσεις ανάλυσης δεδομένων (για την καταχώρηση απαιτείται η κωδικοποίηση των απαντήσεων και η καταχώρησή τους με αριθμούς).
6) Καταγραφή των αποτελεσμάτων όλων των σταδίων της έρευνας. Συγκεκριμένα οι ειδικοί συνεργάτες θα πρέπει: (α) να προβούν στις απαραίτητες στατιστικές αναλύσεις -υπό την καθοδήγηση του υπεύθυνου ειδικού επιστήμονα των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών για την ανάδειξη των αποτελεσμάτων της κάθε φάσης της έρευνας, (β) να καταγράψουν αυτά τα αποτελέσματα, και (γ) να περιγράψουν το περιεχόμενό τους. Για τα ανωτέρω θα χρησιμοποιηθούν τα κατάλληλα εργαλεία έρευνας ανά περίπτωση (ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις κλπ). Το συγκεκριμένο πακέτο εργασίας προϋποθέτει τη συχνή φυσική παρουσία κάθε επιστημονικού συνεργάτη στη σχολική μονάδα κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου ή και εκτός σχολικού ωραρίου καθ΄όλη τη διάρκεια του διδακτικού έτους.
2. Τομείς διερεύνησης ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών, υπό την επίβλεψη και τη συντονιστική ευθύνη του ειδικού επιστήμονα στον τομέα των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και την υποστήριξη του ειδικού επιστήμονα στον τομέα (α) εκπαιδευτικής ψυχολογίας και μαθησιακές δυσκολίες, για την αρχική και την τελική έρευνα της πιλοτικής φάσης των ΖΕΠ:
1) (α) η συλλογή πληροφοριών από τους εκπαιδευτικούς για τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών των τάξεών τους μέσω συνεντεύξεων και ερωτηματολογίων. Τα ερωτηματολόγια των γονέων και των εκπαιδευτικών θα δοθούν σε ένα μέρος παιδιών για τα οποία υπάρχει υποψία για την ύπαρξη ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών (περίπου 15% του συνολικού πληθυσμού) ή άλλων δυσκολιών που εμπίπτουν στο αντικείμενο των ειδικών επιστημόνων των αντικειμένων (στους τομείς εκπαιδευτικής ψυχολογίας και μαθησιακές δυσκολίες, παιδαγωγικής και διδακτικές προσεγγίσεις και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες),
(β) η χορήγηση τυπικών και άτυπων αξιολογικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται από το Υ.ΠΑΙ.Θ και άλλους φορείς (τα οποία έχουν λάβει σχετική έγκριση από το Π.Ι.) στους μαθητές ώστε να αναδειχθούν οι μαθησιακές και ψυχοκοινωνικές τους ανάγκες αλλά και οι δυνατότητές τους. Οι δοκιμασίες αυτές θα είναι ομαδικές και κυρίως σταθμισμένες στον ελληνικό πληθυσμό (πχ. ανάγνωση, ορθογραφία, μαθηματικά, λεξιλόγιο, κτλ) και ατομικές για τους μαθητές για τους οποίους υπάρχει υποψία για την ύπαρξη ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών (περίπου 15% του συνολικού πληθυσμού) ή άλλων δυσκολιών μάθησης,
(γ) η συλλογή πληροφοριών στο αντικείμενο των δυσκολιών μάθησης στη γλώσσα, κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των παρεμβάσεων που θα έχουν σχεδιάσει οι ειδικοί επιστήμονες, μέσω της παρατήρησης και της καταγραφής των απαντήσεών τους σε δομημένα πρωτόκολλα εφόσον υπάρχουν, και
(δ) η συλλογή πληροφοριών που περιγράφουν τη δημογραφική σύνθεση των σχολείων με βάση τα στοιχεία εγγραφής των μαθητών και τις πληροφορίες από τους Δ/ντές ή/και Υποδιευθυντές των σχολείων.
2) (α) ο σχεδιασμός της βάσης καταχώρησης των δεδομένων, και
(β) η καταγραφή των δεδομένων εντός του σχολικού πλαισίου (καταγραφή των απαντήσεων των εκπαιδευτικών και γονέων, καταγραφή των απαντήσεων μαθητών που δεν μπορούν να συμπληρώσουν μόνοι τους τα εργαλεία αξιολόγησης, σημείωση των παρατηρήσεων για συγκεκριμένες παραμέτρους του μαθήματος μέσα από δομημένα πρωτόκολλα, περιγραφή των συνθηκών χορήγησης των τεστ κα.) και
(γ) η συνακόλουθη καταχώρησή τους σε ειδικές βάσεις ανάλυσης δεδομένων (για την καταχώρηση απαιτείται η κωδικοποίηση των απαντήσεων και η καταχώρησή τους με αριθμούς).
3) Καταγραφή των αποτελεσμάτων όλων των σταδίων της έρευνας. Συγκεκριμένα οι ειδικοί συνεργάτες θα πρέπει:
(α) να προβούν στις απαραίτητες στατιστικές αναλύσεις – υπό την καθοδήγηση του υπεύθυνου ειδικού επιστήμονα – για την ανάδειξη των αποτελεσμάτων της κάθε φάσης της έρευνας,
(β) να καταγράψουν αυτά τα αποτελέσματα, και
(γ) να περιγράψουν το περιεχόμενό τους.
Για τα ανωτέρω θα χρησιμοποιηθούν τα κατάλληλα εργαλεία έρευνας ανά περίπτωση (ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις κλπ). Τα αξιολογικά εργαλεία και τα εργαλεία έρευνας (ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις κλπ) θα καθοριστούν ή/και επιλεγούν από τους ειδικούς επιστήμονες που ήδη παρέχουν έργο στις ΖΕΠ, οι οποίοι θα ενημερώσουν τους επιστημονικούς συνεργάτες σχετικά με τη χρήση τους.
Διευκρινίζεται ότι βασικός στόχος των συνεργατών της εκπαιδευτικής έρευνας είναι η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού πεδίου. Παρόλ’ αυτά θα επιδοθούν ερωτηματολόγια και στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς με στόχο την εκτίμηση της επίδρασης των ΖΕΠ στο ακαδημαϊκό και εκπαιδευτικό πλαίσιο.
Οι Σχολικοί ψυχολόγοι καθώς και οι Επιστημονικοί συνεργάτες τηρούν δελτίο υπηρεσιών στην κάθε σχολική μονάδα που παρέχεται η υπηρεσία καθώς επίσης κατά περίπτωση και τους συμμετέχοντες σε κάθε ανάλογη δράση τους. Ο Διευθυντής/Προϊστάμενος κάθε σχολικής μονάδας θα βεβαιώνει με την υπογραφή του όπου απαιτείται τις ώρες που παρέχεται η υπηρεσία από τον κάθε Σχολικό Ψυχολόγο ή Επιστημονικό συνεργάτη στην σχολική μονάδα του (επιμόρφωση, δειγματικές παρεμβάσεις κλπ.). Σας ενημερώνουμε επίσης ότι έχει εξασφαλιστεί άδεια ίδρυσης και λειτουργίας αρχείου με ευαίσθητα δεδομένα (Αρθρο 7 ν.2472/97) από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΓΝ/ΕΞ/441/22- 03-2012, ΑΠ εισερχ. ΕΥΕ 3743/28-03-2012).
Σύμφωνα με την άδεια της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα:
«…το αρχείο που θα δημιουργηθεί από τους σχολικούς ψυχολόγους και τους επιστημονικούς συνεργάτες θα φυλάσσεται σε ασφαλές μέρος στο χώρο του σχολείου όπου πρόσβαση πρέπει να έχουν μόνο οι εκτελούντες την επεξεργασία επιστήμονες (σχολικοί ψυχολόγοι, επιστημονικοί συνεργάτες). Οι εκτελούντες την επεξεργασία θα πρέπει να έχουν πρόσβαση μόνο σε εκείνα τα προσωπικά δεδομένα που είναι απαραίτητα για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους στο πλαίσιο του έργου
…..
5. Εντός τριών μηνών από την έναρξη λειτουργίας του συγκεκριμένου αρχείου και για κάθε σχολική μονάδα:
- να ληφθούν μέτρα ασφαλείας για την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και να υποβληθούν τα αντίστοιχα κείμενα στην Αρχή.
- να υποβληθεί στην Αρχή κείμενο κώδικα δεοντολογίας σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων που τηρεί ο υπεύθυνος επεξεργασίας για το συγκεκριμένο σκοπό, ανεξάρτητα από το αν δεσμεύεται από το ιατρικό ή άλλο απόρρητο.
….
7. Η συλλογή προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο της λειτουργίας του συγκεκριμένου Προγράμματος από τα ίδια τα υποκείμενα και τους εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας ΖΕΠ μπορεί να πραγματοποιείται μόνο με την έγγραφη, ειδική, ρητή και ελεύθερη συγκατάθεση των ατόμων των οποίων τα δεδομένα συλλέγονται ή των νόμιμων αντιπροσώπων τους. Της συγκατάθεσης προηγείται κατάλληλη ενημέρωση για τον ειδικό σκοπό του Προγράμματος και τα λοιπά στοιχεία κατά το άρθρο 2 στοιχ. ια’ ν. 2472/1997 (βλέπε και άρθρο 11 ν. 2472/1997)
….
9. Η δημοσίευση τυχόν αποτελεσμάτων του Προγράμματος μπορεί να πραγματοποιείται μόνο με ανωνυμοποιημένα στοιχεία έτσι ώστε να μην είναι πλέον, και με κανένα τρόπο, δυνατό να προσδιοριστούν τα υποκείμενα των δεδομένων. Η ως άνω ανωνυμοποίηση των δεδομένων πρέπει να τηρηθεί σε κάθε μεταγενέστερη χρήση της…»
Τέλος στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων σας όπως παράσχετε κάθε απαιτούμενη υποστήριξη ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος
Με εντολή Υπουργού
Ο Γενικός Γραμματέας
Αθανάσιος Κυριαζής