ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ
Δημοσιευμένο στο ΦΕΚ 3970/2020
Αριθμ. 119557/Δ2 (2)
Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Βιολογίας της Γ τάξης του Γενικού Λυκείου της Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας.
Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Έχοντας υπόψη:
1. Τις διατάξεις της περ. α' της παρ. 2 του άρθρου 42 του ν. 4186/2013 «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις» (Α' 193).
2. Τις διατάξεις της υποπερ. ββ · της περ. α · της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3966/2011 «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων"ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ" και λοιπές διατάξεις» (Α · 118).
3. Το π.δ. 81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους - Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α' 119).
4. Το π.δ. 83/2019 «Διορισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α · 121 ).
5. Το π.δ. 84/2019 «Σύσταση και κατάργηση Γενικών Γραμματειών και Ειδικών Γραμματειών/Ενιαίων Διοικητικών Τομέων Υπουργείων» (Α' 123).
6. Την υπό στοιχεία 7922/Yl /05-08-2020 απόφαση του Πρωθυπουργού και της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, με θέμα: «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Σοφία Ζαχαράκη» (Β' 3298).
7. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του Κώδικα νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του π.δ. 63/2005 (Α' 98), όπως διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α' 133).
8. Την υπ' αρ. 43/03-09-2020 πράξη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
9. Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.1/Γ/439/117917/Βl/09-09-2020 εισήγηση του άρθρου 24 του ν. 4270/2014 της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (Α' 143),
αποφασίζουμε:
Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Βιολογίας της Γ τάξης του Γενικού Λυκείου της Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας ορίζεται, ως εξής:
Με το Πρόγραμμα Σπουδών της Βιολογίας στην Γ τάξη του Γενικού Λυκείου, επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:
- Να εξοικειωθούν με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης και τη μεθοδολογία των βιολογικών επιστημών.
- Να χρησιμοποιούν σωστά την επιστημονική ορολογία, να περιγράφουν, να ερμηνεύουν και να αξιολογούν διαδικασίες ή φαινόμενα που έχουν σχέση με τα βιολογικά συστήματα.
- Να αναγνωρίζουν τη συμβολή της Βιολογίας στις προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου.
Οι γενικοί στόχοι και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα παρουσιάζονται αναλυτικά ανά θεματική ενότητα:
Ενότητα 1- Γενετική | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: •Να συσχετίζουν τους τρόπους κυτταρικ ής διαίρεσης με την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη ενός οργανισμού. • Να διακρίνουν τις διαφορές μεταξύ μίτωσης και μείωσης. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες εί ναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• διακρίνουν σε κυτταρικό επίπεδο τις βασικές διαφορές του μονογονικού από τον αμφιγονικό τρόπο αναπαραγωγής. • κατονομάζουν τα είδη της υτταρικής διαίρεσης στους ευκαρυωτικούς και στους προκαρυωτικούς οργανισμούς. • προσδιορίζουν τον βιολογικό ρόλο της μίτωσης και της μείωσης. • αιτιολογούν την παρατηρούμενη ποικιλομορφία μεταξύ ατόμων του ίδιου είδους, αμφιγονικά αναπραγόμενων , με τα γεγονότα που συμβαίνουν στη μείωση. | Κύκλος ζωής του κυττάρου Κυτταρική διαίρεση Μίτωση Μείωση Η βιολογική σημασία της μείωσης | Εργαστηριακές ασκήσεις: 1.Παρατήρηση πυρήνων μετά από ειδική χρώση. 2.Μίτωση σε κύτταρα ακροριζών κρεμμυδιού. 3.Παρατήρηση κυττάρων ζυμομυκήτων. |
Ενότητα: 2 - Το γενετικό υλικό | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Γνωρίζουν τη δομή και τις ιδιότητες του γενετικού υλικού και τις διαφορετικές μορφές με τις οποίες αυτό παρουσιάζεται σε οργανισμούς και κύπαρα. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/-ές να:: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• περιγράφουν τη δομή και την οργάνωση του γενετικού υλικού στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς, στους προκαρυωτικούς οργανισμούς και στους ιούς. | Δομή και οργάνωση DNA, RNA. Γενετικό υλικό προκαρυωτικών (πλασμίδια). Χρωματίνη, χρωμόσωμα, καρυότυπος. Γενετικό υλικό μιτοχονδρίων, χλωροπλαστών και ιών. | Εργαστηριακές ασκήσεις: 1. Απομόνωση νουκλεϊκών οξέων από φυτικά και ζωικά κύτταρα. 2. Κυπαρογενετική: Ανάλυση καρυοτύπου. |
Ενότητα: 3- Αντιγραφή, έκφραση και ρύθμιση της γενετικής πληροφορίας | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Περιγράφουν και να ερμηνεύουν τους μηχανισμούς μεταβίβασης και έκφρασης της γενετικής πληροφορίας. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• περιγράφουν και να συσχετίζουν τις διαδικασίες της αντιγραφής, και έκφρασης του γενετικού υλικού ( μεταγραφή, γενετικός κώδικας, μετάφραση) • αναφέρουν μηχανισμούς ρύθμισης της γονιδιακής έκφρασης σε ευκαρυωτικούς και προκαρυωτικούς οργανισμούς. | Αντιγραφή του DNA. Έκφραση της γενετικής πληροφορίας. Γονιδιακή Ρύθμιση: Ο έλεγχος της γονιδιακής έκφρασης. | Εργαστηριακή άσκηση: Αντιγραφή και έκφραση της γενετικής πληροφορίας. |
Ενότητα: 4 - Τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Αναφέρουν και να ερμηνεύουν τις βασικές τεχνικές της Γενετικής Μηχανική με τις οποίες ο άνθρωπος επεμβαίνει στο γενετικό υλικό των οργανισμών. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• περιγράφουν βασικές μεθόδους της τεχνολογίας του ανασυνδυασμένου DNA για τη μελέτη του γενετικού υλικού των οργανισμών | Γονιδιωματική Βιβλιοθήκη. cDNA Βιβλιοθήκη. Υβριδοποίηση - Αποδιάταξη νουκλεϊκών Οξέων. Μέθοδος Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης ( PCR ). |
|
Ενότητα: 5 - Μενδελική κληρονομικότητα | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Συσχετίζουν τα δεδομένα της Μενδελικής κληρονομικότητας με αυτά της σύγχρονης Γενετικής. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες εί ναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• ερμηνεύουν τους νόμους του Μέντελ χρησιμοποιώντας τις γνώσεις τους για τη δομή και τη λειτουργία του γενετικού υλικού. • αναφέρουν τρόπους κληρονόμησης διαφόρων χαρακτηριστικών . | Μενδελική κληρονομικότητα. Γονιδιακή έκφραση και Μενδελική κληρονομικότητα. Εφαρμογή της Μενδελικής κληρονομικότητας στον άνθρωπο. |
|
Ενότητα: 6 - Μεταλλάξεις | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Σ υσχετίζουν την εμφάνιση νέων χαρακτηριστικών με τις αλλαγές του γενετικού υλικού. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/- ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• γνωρίζουν τα είδη των μεταλλάξεων και τους παράγοντες που τις προκαλούν. • συσχετίζουν τις μεταλλάξεις με τη δημιουργία και εμφάνιση νέων κληρονομικών χαρακτηριστικών. • χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους για να προσδιορίζουν τα αποτελέσματα των μεταλλάξεων σε μοριακό επίπεδο. | Τύποι γονιδιακών μεταλλάξεων. Ασθένειες στον άνθρωπο και μεταλλάξεις. Χρωμοσωμικές Ανωμαλίες. Διάγνωση γενετικών ασθενειών και γενετικ ή καθοδήγηση. Καρκίνος. |
|
Ενότητα: 7 - Αρχές και μεθοδολογία της Βιοτεχνολογίας | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Περιγράφουν τις βασικές αρχές και τη μεθοδολογία της Βιοτεχνολογίας . | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες εί ναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• αναφέρουν τις βασικές μεθόδους καλλιέργειας των μικροοργανισμών σε εργαστηριακή και βιομηχανική κλίμακα για την παραγωγή χρήσιμων προϊόντων. | Μικροοργανισμοί και Βιοτεχνολογία. Ανάπτυξη των μικροοργανισμών στο εργαστήριο και σε βιομηχανική κλίμακα. | Εργαστηριακή άσκηση: Μικροοργανισμοί και συνθήκες αποστείρωσης |
Ενότητα: 8 - Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην Ιατρική | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί να: • Αναφέρουν εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας για τη βελτίωση της υγείας του ανθρώπου. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/- ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• αναφέρουν τις δυνατότητες που προσφέρει η Βιοτεχνολογία στην υγεία του ανθρώπου, στη διάγνωση, την πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών. | Παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων. Μονοκλωνικά αντισώματα. Γονιδιακή θεραπεία. Χαρτογράφηση ανθρώπινου γονιδιώματος. |
|
Ενότητα: 9 - Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη γεωργία και την κτηνοτροφία | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Αναφέρουν εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας για τη βελτίωση της φυτικής και ζωικής παραγωγής. |
|
|
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/- ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• αναφέρουν τις δυνατότητες που προσφέρει η Βιοτεχνολογία στην παραγωγή διαγονιδιακών φυτών και ζώων. • περιγράφουν τη διαδικασία κλωνοποίησης ζωικών οργανισμών. | Διαγονιδιακά φυτά. Διαγονιδιακά ζωα. Κλωνοποίηση ζωικών οργανισμών. | Εργαστηριακή άσκηση: Πολλαπλασιασμός σε καλλιέργεια in νitro |
Ενότητα: 10 - Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη Βιομηχανία | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Αναφέρουν εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας για τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας που ακολουθείται για την παραγωγή του προϊόντος. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/- ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• συσχετίζουν τις διαδικασίες της αλκοολικής και γαλακτικής ζύμωσης με την παραγωγή των αντίστοιχων προϊόντων. • αναφέρουν προϊόντα μικροβιακών ζυμώσεων. | Ζύμες. Αλκοολική Ζύμωση. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι προϊόντα ζυμώσεων. Προϊόντα μικροβιακών ζυμώσεων. Ένζυμα. | Εργαστηριακές ασκήσεις: 1. Εργαστηριακή παραγωγή γιαουρτιού. 2. Ανάπτυξη ζυμομυκήτων στη μαγιά. 3. Η δράση της πεκτινάσης στην παραγωγή χυμού από μήλα. |
Ενότητα: 11 - Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην προστασία του περιβάλλοντος | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Αναφέρουν εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας για την προστασία του περιβάλλοντος. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• αναφέρουν και να προτείνουν μεθόδους που χρησιμοποιεί η Βιοτεχνολογία για την ανακύκλωση και επεξεργασία λυμάτων, στερεών απορριμμάτων και πετρελαιοκηλίδων. | Επεξεργασία λυμάτων και αποβλήτων. Αερόβια διάσπαση. Βιοτεχνολογικοί τρόποι για τη διάσπαση των πετρελαιοκηλίδων. |
|
Ενότητα:12 - Βιοηθική: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα - ηθικά και κοινωνικά διλήμματα της Γενετικής Μηχανικής | ||
Γενικοί στόχοι Με το τέλος της διδασκαλίας της ενότητας οι μαθητές/μαθήτριες θα είναι ικανοί/-ές να: • Αντιμετωπίζουν κριτικά τα κοινωνικά, ηθικά και οικονομικά προβλήματα που προκύπτουν από τις εφαρμογές και την ανάπτυξη της Βιοτεχνολογίας. | ||
Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα Οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι ικανοί/-ές να: | Βασικά θέματα | Ενδεικτικές δραστηριότητες |
• χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους από την τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA για τη διατύπωση προτάσεων σχετικά με ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της Βιοτεχνολογίας σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής. | Επίδραση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στην υγεία του ανθρώπου. Απελευθέρωση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον. Ηθικές και κοινωνικές προεκτάσεις από την ανάπτυξη της Βιοτεχνολογίας. |
|
Διδακτική μεθοδολογία
Η διδασκαλία της Βιολογίας σκοπεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών/μαθητριών. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο να δημιουργούνται συνθήκες μάθησης, οι οποίες να ευνοούν:
- Την ενεργό συμμετοχή των μαθητών/μαθητριών στην εκπαιδευτική διαδικασία.
- Την ανακάλυψη της γνώσης μέσω διερευνητικών διαδικασιών.
- Τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης.
- Τη συζήτηση και τον διάλογο.
- Τη συμμετοχή σε ομάδες και τη συνεργασία.
Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στην αξιοποίηση του πειράματος, καθώς στο μάθημα της Βιολογίας οι οργανισμοί εξετάζονται σε διαφορετικά επίπεδα (π.χ. κύτταρα, ιστοί, οργανισμοί, πληθυσμοί, βιοκοινότητες), τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους καθιστώντας δύσκολη την πρόβλεψη των τελικών αποτελεσμάτων.
Οι μαθητές/μαθήτριες θα πρέπει να κατανοήσουν τον συγκεκριμένο τρόπο ερμηνείας των αποτελεσμάτων των βιολογικών πειραμάτων διερευνώντας κάθε φορά τα αίτια που οδηγούν σε αυτά.
Η ισχύς της απόφασης αυτής αρχίζει από το σχολικό έτος 2020-2021.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Αθήνα, 11 Σεπτεμβρίου 2020
Η Υφυπουργός
ΣΟΦΙΑ ΖΑΧΑΡΑΚΗ