ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΙΤΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΡΟΜΑ - ΟΔΗΓΙΕΣ, ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Αρ.Πρωτ.180644/Γ1/26-11-2013/ΥΠΑΙΘ
ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε.
Πληροφορίες : Κ. Παπαχρήστος, Ρ. Γεωργακόπουλος, Α. Κεφαλίδου
Τηλέφωνο : 210 344 3605, 210 344 2243, 210 344 2425
Φαξ : 210 344 3354
Εmail : spudonpe(ΑΤ)minedu.gov.gr
Θέμα: Σχολική φοίτηση παιδιών Ρομά: Οδηγίες, κατευθύνσεις και υποστηρικτικές δράσεις. Η υλοποίηση των Πράξεων «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» του Εθνικού και Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» του ΕΣΠΑ.
Το Υ.ΠΑΙ.Θ. έχει ως βασική αρχή την προώθηση μέτρων και δράσεων που αποβλέπουν στη διασφάλιση ισότητας ευκαιριών στην εκπαίδευση για όλους τους μαθητές και στην καταπολέμηση της σχολικής διαρροής.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με όσα ορίζει το Σύνταγμα, οι νόμοι και οι διεθνείς συμβάσεις και διακηρύξεις, η ελληνική πολιτεία και οι θεσμοί της πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα εκείνα μέτρα που διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση όλων των παιδιών στην εκπαίδευση. Ειδικότερα, η πρόσβαση της νέας γενιάς Ρομά στην εκπαίδευση συνιστά βασικό μηχανισμό άρσης του κοινωνικού τους αποκλεισμού και απαραίτητη προϋπόθεση για την ισότιμη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.
Το Υ.ΠΑΙ.Θ. προς αυτή την κατεύθυνση προωθεί σε όλες τις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας δράσεις και Προγράμματα που στόχο έχουν να διευκολύνουν τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς για μια αποτελεσματική εκπαιδευτική διαδικασία ενάντια στο σχολικό και κοινωνικό αποκλεισμό και τη σχολική διαρροή.
Ειδικότερα, σε ότι αφορά τα παιδιά Ρομά, τις σχολικές εγγραφές, τη φοίτηση και τον εμβολιασμό υπενθυμίζεται ότι ισχύουν όσα αναφέρονται στις με αριθμ. πρωτ. 116184/Γ1/10-09-2008, Φ.3/960/102679/Γ1/20-08-2010 και Φ.6/451/115136/Γ1/16-9-2010 εγκυκλίους του Υ.ΠΑΙ.Θ. με τις παρακάτω επισημάνσεις:
1. Οι Προϊστάμενοι και οι Δ/ντές των Σχολικών Μονάδων όχι μόνο ενθαρρύνουν την προσέλευση των μαθητών Ρομά στο σχολείο, αλλά και αναζητούν τα παιδιά Ρομά που μένουν στην περιοχή τους και φροντίζουν για την εγγραφή και τη φοίτησή τους, όπως προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για την υποχρεωτική φοίτηση.
2. Τόσο στο νηπιαγωγείο όσο και στο δημοτικό σχολείο, τα παιδιά Ρομά γίνονται δεκτά ανεξάρτητα από το εάν είναι γραμμένα σε μητρώα ή δημοτολόγια. Για την εγγραφή τους σε αυτά θα φροντίσουν οι Προϊστάμενοι και οι Δ/ντές των Σχολικών Μονάδων, σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 6 του Π.Δ. 200/1998 (ΦΕΚ 161 τ. Α’) και το άρθρο 7 παρ. 10 και 11 του Π.Δ. 201/1998 (ΦΕΚ 161 τ. Α’).
3. Οι Προϊστάμενοι και οι Δ/ντές των Σχολικών Μονάδων δεν παρακωλύουν την εγγραφή παιδιών Ρομά λόγω έλλειψης πιστοποιητικού μόνιμης κατοικίας και αποδέχονται οποιοδήποτε στοιχείο από το οποίο, κατά την κρίση τους, φαίνεται η διεύθυνση κατοικίας του μαθητή (άρθρο 7 παρ. 2 περ. γ’ του Π.Δ. 200/1998, άρθρο 7 παρ. 3 περ. δ’ του Π.Δ. 201/1998) εφαρμόζοντας την αρχή της επιείκειας.
4. Όταν υπάρχει αδυναμία εγγραφής λόγω μη εμβολιασμού, κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία με τοπικούς φορείς, την τοπική αυτοδιοίκηση, Ιατροκοινωνικά Κέντρα (όπου υπάρχουν), Διευθύνσεις Κοινωνικής Πρόνοιας, ΠΙΚΠΑ, Νοσοκομεία, Ιατρικά Κέντρα καθώς και Φορείς Κοινωνικής Στήριξης, Κέντρο Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ). Κατ’ αντιστοιχία είναι απαραίτητη η συνεργασία με τους ανωτέρω φορείς και για τη διενέργεια των απαιτούμενων ιατρικών εξετάσεων. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προηγείται επικοινωνία του Διευθυντή της σχολικής μονάδας με το φορέα που θα προβεί στον εμβολιασμό.
5. Η σχολική φοίτηση μαθητών Ρομά, όπως και κάθε άλλου μαθητή, που χωρίς να έχει την απαιτούμενη γνώση της ελληνικής γλώσσας εντάσσεται στις εκπαιδευτικές δομές Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, δύναται να υποστηρίζεται από τη φοίτηση σε Τάξεις Υποδοχής Ζ.Ε.Π. σύμφωνα με όσα ορίζονται στις με αριθμ. 120284 /Γ1/05-10-2012 (ΑΔΑ: Β4ΤΖ9-Θ0Σ) και 164871/Γ1/1-11-2013 εγκυκλίους του Υ.ΠΑΙ.Θ.
6. Οι μαθητές Ρομά προμηθεύονται από το δημοτικό σχολείο στο οποίο εγγράφονται Κάρτα φοίτησης (συνημμένο υπόδειγμα), στην οποία αναγράφονται τα στοιχεία τους και βεβαιώνεται η εγγραφή και φοίτησή τους στο συγκεκριμένο σχολείο (σχετ. η με αριθμ. Φ4/155/Γ1/1237/11-09-1996 ΦΕΚ 893/20-09-1996, τ. Β΄ Υ.Α.)
Η κάρτα αυτή συνοδεύει το μαθητή σε περιπτώσεις ξαφνικής αλλαγής σχολείων εξαιτίας αλλαγής του τόπου κατοικίας τους, κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, εφόσον με υπαιτιότητα των γονέων δεν έχει ακολουθηθεί η κανονική διαδικασία μετεγγραφής.
Όταν οι μαθητές αυτοί προσέρχονται σε άλλο σχολείο για φοίτηση κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους χωρίς αποδεικτικό μετεγγραφής, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, δεν εγγράφονται στο Βιβλίο Μητρώου και Προόδου, αλλά σε ειδικό Μητρώο. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται όσες φορές Ρομά μαθητές αλλάζουν απρόβλεπτα σχολείο κατά τη διάρκεια του ίδιου διδακτικού έτους.
Το σχολείο που θα χρειαστεί να εκδώσει τίτλο, στο τέλος του διδακτικού έτους, επικοινωνεί με το προηγούμενα σχολεία φοίτησης του μαθητή κατά το έτος αυτό, τα οποία φαίνονται στην κάρτα φοίτησης και ενημερώνονται για την προηγούμενη επίδοση του μαθητή με τα φύλλα ημερησίου ελέγχου, τα οποία ζητά να αποσταλούν μαζί με το κανονικό αποδεικτικό μετεγγραφής.
Σε περίπτωση κατά την οποία από κανένα σχολείο δεν προκύπτει η επίδοση μαθητή δημοτικού σχολείου, αυτός υποβάλλεται σε σχετική εξέταση από την επιτροπή που προβλέπεται από την παράγραφο 2 του άρθρου 2 του Π.Δ. 121/95 (ΦΕΚ 75 Α΄).
Υπενθυμίζεται ότι αποτελεί πάγια βούληση και επιδίωξη του Υπουργείου Παιδείας η ένταξη των παιδιών Ρομά στις κανονικές τάξεις, ενώ ο αποκλεισμός και/ή διαχωρισμός τους από τους λοιπούς μαθητές και η περιθωριοποίησή τους αντίκειται στο Ελληνικό Σύνταγμα, στο Ν. 3304/2005 (ΦΕΚ 16, τ. Α΄) που απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής στην εκπαίδευση και σε πλήθος διεθνών κειμένων που δεσμεύουν τη χώρα και έχουν υπερνομοθετική ισχύ (ενδεικτική αναφορά γίνεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού).
Παράλληλα, δράσεις υποστήριξης των σχολικών εγγραφών και φοίτησης των μαθητών Ρομά παρέχονται προς τις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας, τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς των μαθητών, από τα Προγράμματα «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ειδικότερα, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με Επιστημονικά Υπεύθυνο το Λέκτορα Παιδαγωγικής του Ε.Κ.Π.Α. κ. Χρήστο Παρθένη, υλοποιεί σε σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας τις Πράξεις «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» στις Περιφέρειες Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Ιόνιων Νησιών, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Βόρειου Αιγαίου, Νότιου Αιγαίου και Κρήτης και κατά το σχολικό έτος 2013-2014.
Αντίστοιχα για τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης υλοποιούνται οι Πράξεις «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με Επιστημονικά Υπεύθυνη την κα Ευαγγελία ΤρέσσουΦατούρου, Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ.
Οι ανωτέρω Πράξεις «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» εντάσσονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» του ΕΣΠΑ και έχουν ως στόχο:
- Τη διασφάλιση στην πράξη της θεσμοθετημένης με βάση την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία πρόσβασης των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση
- Την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής
- Τη διδακτική ενίσχυση των μαθητών Ρομά
- Την άμβλυνση στο γενικό πληθυσμό των αρνητικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων και τηδιαμόρφωση θετικής εικόνας και στάσης για τους Ρομά.
Στο πλαίσιο των ανωτέρω Πράξεων υλοποιούνται δράσεις στους οικισμούς και τις σχολικές μονάδες για τη διενέργεια σχολικών εγγραφών και την υποστήριξη της σχολικής φοίτησης των παιδιών Ρομά, δράσεις δημιουργικής απασχόλησης εντός του σχολείου με τη λειτουργία Εργαστηρίων Δημιουργικής Απασχόλησης (ΕΔΑΜ), ενισχυτικής διδασκαλίας, ψυχοκοινωνικής στήριξης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.
Οι συνεργάτες των Προγραμμάτων «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» θα πρέπει με τις δράσεις τους να στηρίζουν τους εκπαιδευτικούς και τις σχολικές μονάδες που αιτούνται τη συνδρομή τους για τη στήριξη των μαθητών τους, καθώς και τις σχολικές μονάδες στις οποίες λειτουργούν Τάξεις Υποδοχής Ζ.Ε.Π..Για τις περιπτώσεις μαθητών Ρομά, οι οποίοι λόγω οικογενειακών, επαγγελματικών ή άλλων συνθηκών μετακινούνται, θα πρέπει οι κατά τόπους συνεργάτες των Προγραμμάτων σε συνεργασία με τους Διευθυντές των Σχολείων, να ενημερώνουν τους γονείς των μαθητών για την κάρτα φοίτησης και για τον τρόπο χρήσης αυτής, έτσι ώστε να ενισχύεται η σχολική φοίτηση των παιδιών, ακόμα και όταν προσωρινά αλλάζουν τόπο κατοικίας. Οι συνεργάτες των Προγραμμάτων θα πρέπει επίσης να συνεργάζονται με τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Π.Ε. και Δ.Ε., τους Σχολικούς Συμβούλους Προσχολικής Αγωγής και Δημοτικής Εκπαίδευσης, τις Διευθύνσεις Π.Ε. για την επιλογή των σχολικών μονάδων στις οποίες θα υλοποιούν δράσεις ενισχυτικής διδασκαλίας, ενδοσχολικής επιμόρφωσης κ.λ.π.
Σε κάθε περίπτωση η συνεργασία των εν λόγω Προγραμμάτων του Ε.Κ.Π.Α. και του Α.Π.Θ. με τα στελέχη εκπαίδευσης (Περιφερειακούς Διευθυντές Π.Ε. και Δ.Ε., Προϊσταμένους Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης, Σχολικούς Συμβούλους, Διευθυντές Εκπαίδευσης) θα πρέπει να είναι συνεχής και με στόχο την καλύτερη εφαρμογή των δράσεων των Προγραμμάτων στις σχολικές μονάδες της χώρας, προς όφελος του συνόλου της σχολικής κοινότητας.
Σε ότι αφορά το ωράριο λειτουργίας στο πλαίσιο του οποίου θα υλοποιούνται οι δράσεις ενισχυτικής διδασκαλίας των Προγραμμάτων, αυτό μπορεί να καθορίζεται σύμφωνα με τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της κάθε σχολικής μονάδας. Ειδικότερα, οι δράσεις αυτές δύναται να υλοποιούνται είτε στο πρωινό ωράριο λειτουργίας της σχολικής μονάδας ή με το πέρας αυτού ή στο πλαίσιο του ολοήμερου προγράμματος. Σε κάθε περίπτωση το ωράριο αποφασίζεται από το Σύλλογο Διδασκόντων, σε συνεργασία με το Σχολικό Σύμβουλο, ο οποίος και εγκρίνει το σχετικό πρόγραμμα, συνεκτιμώντας τις τοπικές συνθήκες, τις σχολικές δυνατότητες και τις ανάγκες των μαθητών.
Καλούνται όλα τα στελέχη εκπαίδευσης όπως διευκολύνουν με κάθε τρόπο την υλοποίηση των παραπάνω Προγραμμάτων, στις σχολικές μονάδες που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους.
Οι Προϊστάμενοι/ Διευθυντές των Δημοτικών Σχολείων και Νηπιαγωγείων σε συνεννόηση με το Σύλλογο Διδασκόντων θα πρέπει να συνεργάζονται με τους υπεύθυνους των Πράξεων «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά», να επιτρέπουν την πρόσβαση στο σχολείο των σχολικών διαμεσολαβητών Ρομά, των ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών και παιδαγωγών των Προγραμμάτων και να διευκολύνουν τη συνεργασία αυτών με το σχολείο για την υλοποίηση των δράσεων του Έργου.
Για περαιτέρω διευκρινίσεις ή πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο των Πράξεων «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά», αλλά και τις ανάγκες και δυνατότητες εφαρμογής τους στις σχολικές μονάδες, παρακαλούμε να απευθύνεστε:
Στη γραμματεία του Προγράμματος «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά»-Ε.Κ.Π.Α., κα Τσέλιου Ειρήνη, στα τηλέφωνα 210 7277516 και 210 7277517 (email:
Στη γραμματεία του Προγράμματος «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» - Α.Π.Θ., κα Φίλιου Τζένη στο τηλέφωνο 2310 991244 (email:
Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ