ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας είναι ένα από τα σημαντικότερα δημόσια μουσεία στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα (1914) με σκοπό τη συλλογή, μελέτη, διατήρηση και έκθεση της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής πολιτιστικής κληρονομιάς στην ελληνική επικράτεια.
Η συλλογή του μουσείου περιέχει σημαντικό αριθμό αντικειμένων (περίπου 30.000) όπως φορητές εικόνες, γλυπτά, κεραμικά, εκκλησιαστικά υφάσματα, ζωγραφικά έργα, μικροτεχνία και αρχιτεκτονικά μέλη (τοιχογραφίες και ψηφιδωτά).
Η μόνιμη συλλογή του μουσείου διαμορφώνεται σε δύο κύρια μέρη:
Το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στη Βυζαντινή περίοδο (4ος – 15ος αιώνας μ.Χ.) και περιέχει 1.200 εκθέματα και
το δεύτερο μέρος με τίτλο «Από το Βυζάντιο στη νεώτερη εποχή» παρουσιάζει 1.500 εκθέματα από τον 15ο έως τον 20ο αιώνα.
Εκπαιδευτικά προγράμματα
Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, στην κατεύθυνση ενίσχυσης του μορφωτικού του ρόλου, ξεκίνησε το 1989 τη δραστηριοποίησή του στον τομέα του σχεδιασμού και της υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Από το 2000, με τη δημιουργία Γραφείου Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, το Μουσείο επιχειρεί να συστηματοποιήσει και να διευρύνει την εκπαιδευτική δράση του. Βασικός στόχος είναι η οργανωμένη υποστήριξη διαφορετικών κατηγοριών επισκεπτών, μέσα από την επεξεργασία πολλαπλών ερμηνευτικών-εκπαιδευτικών προτάσεων. Παράλληλα, το Γραφείο συμβάλλει από τη δική του πλευρά στην προσπάθεια αναβάθμισης του ευρύτερου μορφωτικού και επικοινωνιακού χαρακτήρα του Μουσείου.
Στην κατεύθυνση αυτή το Γραφείο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων:
Συμμετέχει στις επιστημονικές ομάδες σχεδιασμού των εκθέσεων και των άλλων εξώστρεφων δράσεων του Μουσείου.
Σχεδιάζει και υλοποιεί θεματικά οργανωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες όλων των βαθμίδων, αξιοποιώντας τόσο τη μόνιμη όσο και τις περιοδικές εκθέσεις.
Οργανώνει επιμορφωτικές συναντήσεις για εκπαιδευτικούς.
Σχεδιάζει και υλοποιεί ερμηνευτικές-εκπαιδευτικές δράσεις για οικογένειες.
Σχεδιάζει προσαρμοσμένες εκπαιδευτικές δράσεις για διαφορετικές ομάδες ΑμεΑ.
Σχεδιάζει προσαρμοσμένες ερμηνευτικές-εκπαιδευτικές δράσεις για ποικίλες ομάδες ενηλίκων.
Σχεδιάζει και διακινεί εκπαιδευτικό υλικό.
Αναπτύσσει συνεργασίες με εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς φορείς.
Συνεργασίες
Για την ενίσχυση του εκπαιδευτικού του ρόλου το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο αναπτύσσει συνεργασίες με πολιτιστικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Συγκεκριμένα συνεργάζεται:
- Με τις κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες των Υπουργείων Πολιτισμού και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
- Με το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και την Επιτροπή Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων (CECA) του Συμβουλίου.
- Με ευρωπαϊκούς φορείς πολιτισμού στο πλαίσιο προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα συνεργασίας «ACCU: Access to Cultural Heritage: Policies of Presentation and Use» που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και εκπαιδευτικές δράσεις
- Με μουσεία, πολιτιστικά ιδρύματα καθώς και με φορείς που εξειδικεύονται στην αντιμετώπιση προβλημάτων διαφορετικών κοινωνικών κατηγοριών.
- Με πανεπιστημιακά και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
- Με σχολεία που ενδιαφέρονται για το σχεδιασμό ειδικών εκπαιδευτικών δράσεων.
Υποστηρικτικό υλικό
Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, προκειμένου να ενισχύσει την εκπαιδευτική αξιοποίηση τόσο της μόνιμης όσο και των περιοδικών του εκθέσεων, σχεδιάζει και διαθέτει δωρεάν σε κάθε ενδιαφερόμενο εκπαιδευτικό υλικό.
Στην κατεύθυνση αυτή, μέχρι σήμερα, έχει κυκλοφορήσει σειρά εντύπων καθοδηγημένης επίσκεψης και εκπαιδευτικών φυλλαδίων για τους νεαρούς επισκέπτες, τα οποία πλαισιώνουν τις εκπαιδευτικές δράσεις του μουσείου και οργανώνονται γύρω από διαφορετικές θεματικές.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν:
Το πολύπτυχο έντυπο καθοδηγημένης πορείας με τίτλο «Βυζαντινών πράγματα». Το έντυπο προτείνει μια διαδρομή στη μόνιμη έκθεση του μουσείου με οκτώ στάσεις σε διαφορετικές θεματικές ενότητες. Αντικείμενα διαφορετικής χρήσης, από διαφορετικά υλικά, διαφορετικούς τόπους και διαφορετικές χρονικές περιόδους γίνονται οι οδηγοί για την προσέγγιση πλευρών του βυζαντινού πολιτισμού.
Το εκπαιδευτικό φυλλάδιο με τίτλο «Η τέχνη της συντήρησης ή συντηρώντας την τέχνη». Το έντυπο σχεδιάστηκε στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «Μαΐστορες. Φώτης Ζαχαρίου (1909-2001), Αντώνης Γκλίνος (1936-1998)». Ωστόσο, το πρώτο του μέρος μπορεί να αξιοποιηθεί και αυτοτελώς στη μόνιμη έκθεση του μουσείου, επικεντρώνοντας την επίσκεψη σε μια πρώτη γνωριμία με την συντήρηση αρχαιοτήτων και έργων τέχνης.
Τις καρτέλες χαρτοκοπτικής και ζωγραφικής με θέμα τη Γέννηση. Οι καρτέλες αντλούν τα θέματά τους από αντικείμενα των συλλογών του μουσείου και σχεδιάστηκαν με αφορμή το χριστουγεννιάτικο εργαστήριο για παιδιά που πραγματοποιείται κάθε χρόνο. Αποτελούν, ωστόσο, και ένα υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτοτελώς για να κατασκευαστούν χριστουγεννιάτικες κάρτες και στολίδια.
Σχολικές ομάδες
Οι εκθέσεις του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου μπορεί να αξιοποιηθούν εκπαιδευτικά από σχολικές ομάδες όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων. Για την πραγματοποίηση επισκέψεων σχολικών ομάδων στο Μουσείο, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:
- Για τον προγραμματισμό της επίσκεψης είναι απαραίτητη η έγκαιρη επικοινωνία με το Γραφείο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων (από Δευτέρα έως και Παρασκευή, ώρες 11:00 έως 14:00).
- Θα χρειαστεί να δηλώσουν το τηλέφωνο και τη διεύθυνση του σχολείου, καθώς και το ονοματεπώνυμο του/της εκπαιδευτικού που θα συνοδεύει την κάθε σχολική ομάδα.
- Θα πρέπει να επιβεβαιώσουν την προγραμματισμένη τους επίσκεψη το αργότερο μία εβδομάδα πριν από την πραγματοποίησή της.
- Η ώρα άφιξης που έχει προκαθοριστεί πρέπει να τηρείται αυστηρά, για την αποφυγή συνωστισμού και την ομαλή ροή των επισκεπτών.
- Κάθε σχολική ομάδα δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 30 μαθητές.
- Κάθε σχολική ομάδα θα πρέπει να συνοδεύεται τουλάχιστον από έναν εκπαιδευτικό.
- Είναι χρήσιμο οι εκπαιδευτικοί που συνοδεύουν σχολικές ομάδες να έχουν επισκεφθεί προηγουμένως το Μουσείο και τις εκθέσεις του.
- Οι περισσότεροι εκθεσιακοί χώροι του Μουσείου είναι προσβάσιμοι για άτομα με κινητικές δυσκολίες.
- Η είσοδος στις εκθέσεις του Μουσείου είναι δωρεάν για μαθητές και συνοδούς εκπαιδευτικούς.
- Η κατανάλωση ποτών και τροφών, καθώς και η χρήση κινητών τηλεφώνων, δεν επιτρέπεται στους εκθεσιακούς χώρους.
- Το Μουσείο δεν διαθέτει προς το παρόν κυλικείο.
- Στην περίπτωση που οι μαθητές μεταφέρουν σχολικά σακίδια ή τσάντες, θα χρειαστεί να τα αφήσουν στο βεστιάριο πριν από την είσοδό τους στην έκθεση.
Οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να επισκεφθούν το ΒΧΜ με τη σχολική τους ομάδα πρέπει ακόμη να γνωρίζουν ότι:
- Υπάρχει η δυνατότητα η ομάδα τους να συμμετάσχει σε ένα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου.
- Μπορούν να πραγματοποιήσουν μια ανεξάρτητη εκπαιδευτική επίσκεψη επικεντρώνοντας στις ιδιαίτερες ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους.
- Έχουν τη δυνατότητα να λάβουν μέρος στις επιμορφωτικές-ενημερωτικές συναντήσεις για εκπαιδευτικούς που οργανώνει το Μουσείο.
Ανεξάρτητες εκπαιδευτικές επισκέψεις
Οι εκπαιδευτικοί έχουν και τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν με τους μαθητές τους ανεξάρτητες εκπαιδευτικές επισκέψεις στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, χωρίς συμμετοχή στα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου. Η μόνιμη και οι περιοδικές εκθέσεις του μουσείου προσφέρονται για το σχεδιασμό, από τους ίδιους, πολλαπλών εκπαιδευτικών διαδρομών. Έτσι, ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να:
- Επιλέξει κάποιες μόνο από τις θεματικές ενότητες της έκθεσης αποφεύγοντας να αναλωθεί σε μια κουραστική και αναποτελεσματική για τους μαθητές του περιδιάβαση όλου του μουσείου.
- Συνδυάσει αντικείμενα που εκτίθενται σε διαφορετικές ενότητες, γύρω από ένα θέμα που έχει επιλέξει ο ίδιος, ανεξάρτητα από την εκθεσιακή πρόταση του μουσείου.
- Αξιοποιήσει μια περιοδική έκθεση σε σύνδεση με αντίστοιχες θεματικές ενότητες ή και μεμονωμένα αντικείμενα της μόνιμης έκθεσης.
- Χρησιμοποιήσει, κατά την κρίση του, τα εκπαιδευτικά έντυπα του μουσείου.
Με τον τρόπο αυτό, ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει την επίσκεψη στο μουσείο περισσότερο προσαρμοσμένα στις ανάγκες των μαθητών του και στον ευρύτερο σχεδιασμό του για τη διδασκαλία διαφορετικών θεματικών περιοχών, τόσο στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος όσο και στην υλοποίηση διαθεματικών προσεγγίσεων.
Για να υποστηρίξει τις σχολικές επισκέψεις αυτής της μορφής, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο έχει καθιερώσει την πραγματοποίηση σε τακτική βάση επιμορφωτικών συναντήσεων για τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς.
Επιμορφωτικές-ενημερωτικές συναντήσεις
Οι εκπαιδευτικοί που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν επισκέψεις στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο συνοδεύοντας τους μαθητές τους, είναι χρήσιμο να γνωρίζουν το μουσείο και τις εκθέσεις του.
Για την αποτελεσματικότερη γνωριμία των εκπαιδευτικών με το μουσείο και τις δυνατότητες εκπαιδευτικής του αξιοποίησης, το Γραφείο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων οργανώνει επιμορφωτικές-ενημερωτικές συναντήσεις. Στις συναντήσεις αυτές, που πραγματοποιούνται στο χώρο του μουσείου, παρουσιάζεται η μόνιμη έκθεση των συλλογών αναλύεται η θεματική οργάνωση των εκθεμάτων, προτείνονται εναλλακτικοί τρόποι οργάνωσης της εκπαιδευτικής επίσκεψης και παρέχεται ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό, που μπορεί να αξιοποιηθεί κατά την κρίση του εκπαιδευτικού. Στο υλικό περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εισαγωγικά κείμενα των ενοτήτων της μόνιμης έκθεσης και εκπαιδευτικά έντυπα.
Στις συναντήσεις αυτές παρουσιάζονται επιπλέον και οι κατά καιρούς περιοδικές εκθέσεις του μουσείου και παρέχεται το σχετικό υλικό.
Στην ίδια κατεύθυνση, της ενημέρωσης των εκπαιδευτικών, το μουσείο συμμετέχει σε επιμορφωτικές δράσεις του Υπουργείου Πολιτισμού του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και άλλων φορέων. Παράλληλα, οργανώνει αντίστοιχες δράσεις σε συνεργασία με ενδιαφερόμενους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Εκπαιδευτικές δράσεις
Ένας από τους κύριους τομείς δράσης του Γραφείου Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων είναι ο σχεδιασμός και η πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, στο πλαίσιο τόσο της μόνιμης όσο και των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου.
Πρόκειται για θεματικά οργανωμένες δραστηριότητες που με την ενεργητική εμπλοκή των συμμετεχόντων, επιχειρούν να προσδώσουν νόημα στα εκθέματα και να συνθέσουν τις επιμέρους πληροφορίες σε γνώσεις. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αποτελούν μία ιδιαίτερη μορφή ερμηνευτικής δράσης που έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται στις ανάγκες και το επίπεδο (ηλικιακό, μορφωτικό ή άλλο) των διαφορετικών κατηγοριών επισκεπτών.
Στο βαθμό που η δράση αυτή απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε μαθητές, λαμβάνει υπόψη της τα δεδομένα της σχολικής πραγματικότητας, χωρίς ωστόσο να καθορίζεται αποκλειστικά από αυτήν. Με άλλα λόγια, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, ακόμα κι όταν απευθύνονται σε σχολικές ομάδες, διατηρούν μια σχετική αυτονομία και συγκροτούν αυτοτελείς μορφωτικές-ερμηνευτικές προτάσεις. Στην περίπτωση των σχολικών ομάδων, η πολλαπλή αξιοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος του μουσείου, στο πλαίσιο της σχολικής εκπαιδευτικής πράξης, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους εκπαιδευτικούς.
Στο χώρο της μόνιμης έκθεσης του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου πραγματοποιούνται τα ακόλουθα εκπαιδευτικά προγράμματα:
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Από τα αρχαία χρόνια στα βυζαντινά» αξιοποιεί τη θεματική ενότητα «Από τον αρχαίο κόσμο στον βυζαντινό» της μόνιμης έκθεσης του μουσείου. Επιδιώκεται η παρουσίαση των αντικειμένων-εκθεμάτων ως προϊόντα ενός κόσμου που χαρακτηρίζεται από τα ελληνορωμαϊκά στοιχεία και τη σταδιακή επικράτηση του χριστιανισμού.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Στα χρόνια του Βυζαντίου» αξιοποιεί τη θεματική ενότητα «Ο κόσμος του Βυζαντίου» της μόνιμης έκθεσης και προσεγγίζει πλευρές του βυζαντινού κόσμου με έμφαση την πολιτική ιδεολογία των βυζαντινών και το ρόλο του αυτοκράτορα.
Για την περίοδο των Χριστουγέννων, οργανώνονται εργαστήρια κατασκευών με αφορμή επιλεγμένα αντικείμενα από τις συλλογές του μουσείου που εικονογραφούν διαφορετικά επεισόδια από την αφήγηση της Γέννησης. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας.
Για τη συμμετοχή στα οργανωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου και για τον ημερολογιακό προγραμματισμό επισκέψεων σχολικών ομάδων είναι απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής στο τηλέφωνο 213 213 9507 (Δευτέρα έως Παρασκευή και ώρες 09:00 έως 15:30
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
Γραφείο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας 22
106 75 Αθήνα
τηλέφωνο: 213 213 9507
Φαξ: 210 7231883
e-mail: edu(AT)byzantinemuseum.gr
Γραφείο Επικοινωνίας: 213 213 9572,
Ώρες Λειτουργίας:
Μάιος-Οκτώβριος: Τρίτη-Κυριακή: 08.00-20.00, Δευτέρα: 13.30 - 20.00
Νοέμβριος-Απρίλιος: Τρίτη-Κυριακή: 08.30-15.00
Κλειστό:
Δευτέρα (Νοέμβριος - Απρίλιος), 1η Ιανουαρίου,
25 Μαρτίου, Μ. Παρασκευή (ανοικτό 12.00-17.00),
Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαiου, 25-26 Δεκεμβρίου
Εισιτήρια:
Γεν. είσοδος: 4 €
Μειωμένο: 2 €
Δωρεάν: κάτω των 18 ετών