ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ALZHEIMER - ΑΝΟΙΑΣ
"ΜΗ ΜΕ ΞΕΧΝΑΣ - REMEMBER ME"
(21 Σεπτεμβρίου 2016)
Αρ.Πρωτ.Γ3δ/Δ/ΦΑΥ9/Γ.Π.οικ.68683/15-09-2016/ΥΠΠΕΘ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
Δ/ΝΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΛΗΨΗΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ
Πληροφορίες : Στρ.Χατζηχαραλάμπους, Ελ. Νησιώτη
Τηλέφωνο : 213-2161623,1617
Φαξ : 210-5230577
E-mail : pfy4(ΑΤ)moh.gov.gr
ΘΕΜΑ: Παγκόσμιος Μήνας /Ημέρα Alzheimer – Άνοιας_ 21 Σεπτεμβρίου 2016, με θέμα: «Μη με ξεχνάς». (Remember Me)
Σχετ.: 1. Το από 2.9.2016 έγγραφο της Εταιρείας Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών.
2. Το υπ΄αριθμ. 83/5.9.2016 (Γ.Π. 67383/9.9.2016 ) έγγραφο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών.
Η Δ/νση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και Πρόληψης, Τμήμα Δ΄ Αγωγής Υγείας και Πρόληψης, σε συνεργασία με το Εθνικό Παρατηρητήριο Άνοιας - Alzheimer που εποπτεύεται από το Υπουργείου Υγείας, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Μήνα Alzheimer (world Alzheimer΄s Month), όπως έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και είναι ο μήνας Σεπτέμβρης εκάστου έτους, και με επίκεντρο την Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer – Άνοιας, που είναι η 21η Σεπτεμβρίου 2016, σας ενημερώνει για τα ακόλουθα:
Α. Ο Σεπτέμβριος έχει καθιερωθεί ως ο Παγκόσμιος Μήνας της νόσου Alzheimer. Μια διεθνής εκστρατεία για την ευαισθητοποίηση του κοινού και την άρση του στίγματος και της παραπληροφόρησης που περιβάλλει την άνοια, εκκινείτε κάθε χρόνο από την Παγκόσμια Εταιρεία Νόσου Alzheimer (ADI), σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Το θέμα της ενημερωτικής Εκστρατείας, είναι το μήνυμα «Μη με ξεχνάς» (Remember Me). Μέσω της εκστρατείας αυτής, επιδιώκεται να ευαισθητοποιηθούν όλο και περισσότεροι πολίτες σε όλο τον κόσμο, σχετικά με τις επιπτώσεις της άνοιας, μιας ασθένειας που επηρεάζει όλο και περισσότερους ανθρώπους, καθώς περνούν τα έτη ζωής, ενώ συχνά χαρακτηρίζεται ως μια ασθένεια που έχει επιπτώσεις σε όλη την οικογένεια, δεδομένου ότι οι επερχόμενες μεταβολές και διαταραχές στη προσωπικότητα και στην συμπεριφορά του ατόμου που νοσεί, το χρόνιο στρες, καθώς και οι επιδράσεις σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, επηρεάζουν άμεσα το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον.
Ο Παγκόσμιος Μήνας για τη Νόσο Alzheimer - Άνοια, αποτελεί μια αφορμή για δράση αλλά και μια ευκαιρία για προβληματισμό, σχετικά με τις επιπτώσεις της άνοιας, ενώ η αντιμετώπισή της, αποτελεί μείζον ζήτημα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Β1. Στις αναπτυγμένες χώρες, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης έφερε στο προσκήνιο την άνοια (α στερητικό + νους), με ποιο συχνή μορφή αυτής , τη νόσο Alzheimer σαν ένα μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Παγκοσμίως, στις μέρες μας εκτιμάται ότι υπάρχουν 47 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με άνοια, αριθμός που θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα περίπου 200.000 άτομα με άνοια και ο αριθμός αυτός μέχρι το 2050 αναμένεται να ξεπεράσει τις 600.000.
Η νόσος Alzheimer και οι άλλες μορφές άνοιας, προκαλούν υψηλή υγειονομική δαπάνη, ως αποτέλεσμα των αυξημένων αναγκών για θεραπευτική αγωγή και φροντίδα του πάσχοντος και υποστήριξη των φροντιστών. Το ετήσιο κόστος της άνοιας παγκοσμίως το 2010 υπολογίζεται ότι ανήλθε σε 604 δις δολάρια ενώ στην Ευρώπη ξεπέρασε τα 170 δις ευρώ. Το ετήσιο κόστος της άνοιας στην Ελλάδα πλησιάζει τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η νόσος Alzheimer, χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο δύο παθολογικών πρωτεϊνών, του β-αμυλοειδούς και της τ- πρωτεΐνης που προκαλούν εκφύλιση των νευρώνων αυτού. Τα συμπτώματά της είναι: διαταραχές μνήμης, διαταραχές λόγου, απώλεια προσανατολισμού στο χώρο και χρόνο και έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας. Επίσης, υπάρχουν αλλαγές στην προσωπικότητα, συχνά σωματικά ενοχλήματα και ψυχιατρικά συμπτώματα, όπως απάθεια, κατάθλιψη, επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, αρνητισμός, παραλήρημα και ψευδαισθήσεις. Από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι τα τελικά στάδια της νόσου, μεσολαβούν κατά μέσο όρο 10 χρόνια.
Β2.Οι αιτίες της νόσου Alzheimer δεν είναι συνολικά γνωστές. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου που έχουν διαπιστωθεί, είναι η γενετική προδιάθεση και η αύξηση της ηλικίας, παράγοντες μη τροποποιήσιμοι. Η αυστηρά κληρονομική μορφή της νόσου ,είναι σπάνια, αφορά σε λιγότερο από 1% του συνόλου των πασχόντων και εμφανίζεται σε ηλικίες κάτω των 65 ετών. Η σποραδική μορφή της νόσου Alzheimer που εμφανίζεται μετά τα 65 έτη, έχει μικρότερη κληρονομική επιβάρυνση. Συνολικά ο κίνδυνος νόσησης των πρώτου βαθμού συγγενών των ατόμων με νόσο Alzheimer είναι 3-4 φορές μεγαλύτερος από τα άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό.
Συνολικά, 11 μελέτες πληθυσμών στην Ευρώπη και στην Αμερική τα τελευταία χρόνια, αποδεικνύουν ότι η επίπτωση της άνοιας μειώνεται, ως αποτέλεσμα της αλλαγής του τρόπου ζωής και του ελέγχου των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Οι πολιτικές για τη δημόσια υγεία, θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα άτομα μέσης ηλικίας να διακόπτουν το κάπνισμα, να ασκούνται σωματικά, να ακολουθούν διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ψάρια (Μεσογειακή δίαιτα), να ελέγχουν την παχυσαρκία, τον Σακχαρώδη Διαβήτη και την Υπέρταση και να αποφεύγουν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Επιπρόσθετα, άνθρωποι με πολλά χρόνια εκπαίδευσης, που ασκούν απαιτητικά επαγγέλματα και έχουν περισσότερες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (συμπεριλαμβανομένων πνευματικών, κοινωνικών, αλλά και φυσικών-σωματικών δραστηριοτήτων), έχουν μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης νόσου Alzheimer.
Β3. Η νόσος Alzheimer είναι μη αναστρέψιμη και εξελίσσεται με αργούς ρυθμούς σε βάθος χρόνου. Τα διαθέσιμα φάρμακα (αναστολείς χολινεστερασών, μεμαντίνη), ανακουφίζουν τα συμπτώματα της νόσου χωρίς να αποτελούν ριζική θεραπεία. Οι μη φαρμακευτικές θεραπείες (νοητική ενδυνάμωση, εργοθεραπεία, θεραπείες τέχνης, κλπ) βοηθούν σημαντικά στην καλύτερη εξέλιξη όλων των μορφών άνοιας. Οι οργανώσεις Alzheimer διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συνολική διαχείριση της νόσου, παγκοσμίως και στην Ελλάδα, προσφέροντας μη φαρμακευτικές θεραπείες στους ασθενείς και υποστήριξη στις οικογένειές τους.
Το «αόρατο» κόστος της νόσου Alzheimer αφορά στην επιβάρυνση των οικογενειακών φροντιστών που συχνά είναι ηλικιωμένοι και αδύναμοι οι ίδιοι, πάσχουν από κατάθλιψη και πολλαπλές σωματικές ασθένειες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την έκπτωση στην ποιότητα ζωής, την αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας και την αυξημένη χρήση φαρμάκων.
Η αναγνώριση και η ανακούφιση του φορτίου των φροντιστών αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της αποτελεσματικής αντιμετώπισης της νόσου.(Σχετ. 1 Εταιρεία Νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών).
Γ. Στο πλαίσιο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, υπενθυμίζεται, ότι αντίστοιχα για το έτος 2015, εκδόθηκε η υπ΄αριθμ. Γ3δ/Γ/ΦΑΥ9/2015/Γ.Π.6995/10.9.2015, (ΑΔΑ: 7Ω6Α465ΦΥΟ-Δ3Τ) εγκύκλιος, της Δ/νσης Π.Φ.Υ & Πρόληψης, στην οποία επισυνάπτονται, οδηγίες για ασθενείς με άνοια, οδηγίες επικοινωνίας με τον άρρωστο που είναι σε σύγχυση, για τους περιθάλποντες, για τα πληρώματα του ΕΚΑΒ,τα στελέχη των ΤΕΠ και τους Επαγγελματίες Υγείας, Συμβουλές για την Κατ΄Οίκον Φροντίδα για τους ασθενείς με άνοια σε τελικά στάδια της νόσου και κ.α., καθώς και κατάλογος με ειδικευμένες Μονάδες Ψυχικής Υγείας για άτομα με άνοια (συν. 3 και συν.4α έως 4ζ).
Επίσης, στην εν λόγω εγκύκλιο αναφέρονται στοιχεία για τη φιλοσοφία της Διεθνούς εκστρατείας ενημέρωσης, επιδημιολογικά στοιχεία, χαρακτηριστικά της νόσου, η ίδρυση του Εθνικού Παρατηρητήριου Άνοιας - Alzheimer, στο Υπουργείο Υγείας, καθώς και η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια – Alzheimer.
Δ1. Σε συνέχεια των ανωτέρω, προτείνεται ενδεικτικά η ανάπτυξη, οργάνωση και υλοποίηση των ακόλουθων ενεργειών και δράσεων: Ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης – πληροφόρησης της κοινής γνώμης /πολιτών, παιδιών, εφήβων, εκπαιδευτικών, επαγγελματιών υγείας και διάφορων κατηγοριών ευπαθών ομάδων πληθυσμού πολιτών, για θέματα που σχετίζονται ευρύτερα με την άνοια - Alzheimer και την πρόληψη αυτής, με την καθημερινή ζωή των ατόμων με άνοια – Alzheimer και των οικογενειών τους, καθώς και τις κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις που ανακύπτουν. Επιμόρφωσης επαγγελματιών υγείας καθώς και άλλων στελεχών αρμόδιων υπηρεσιών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, που απασχολούνται σε Φορείς, Μονάδες Υγείας και Προγράμματα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και ιδιαίτερα στο πλαίσιο του ΠΕΔΥ, σε υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, καθώς και σε τοπικούς, κοινωνικούς φορείς (συλλόγους, εκκλησία, ενώσεις συνταξιούχων,κ.α.), σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, καθώς και σε άλλες δομές και προγράμματα ανοιχτής φροντίδας για την τρίτη ηλικία.
Οι εν λόγω δράσεις, προτείνεται να αναπτυχθούν με την συνεργασία τοπικών και περιφερειακών φορέων, αρμόδιων επιστημονικών φορέων (Ψυχιατρικές, Γεροντολογικές Εταιρείες) και τις ειδικευμένες Μονάδες Ψυχικής Υγείας για ψυχογηριατρικούς ασθενείς σε επιμέρους θέματα. Ανάπτυξης πρωτοβουλιών για διαμόρφωση καλών πρακτικών και δημοσιοποίηση ιστοριών – φωτογραφιών – video για θέματα που σχετίζονται ευρύτερα με την Άνοια - Alzheimer.
Ειδικότερα, ενδεικτικά προτείνεται:
- Ανάρτηση αφισών και διανομή ενημερωτικού υλικού και εντύπων με οδηγίες, παροτρύνσεις και συμβουλές προς τους πολίτες αλλά και προς ειδικότερες ομάδες πληθυσμού, όπως γονείς, νέους, εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες υγείας, κ.α.
- Ανάρτηση του ενημερωτικού υλικού σε ιστοσελίδες Φορέων, ώστε οι ενδιαφερόμενοι πολίτες να έχουν την δυνατότητα αναζήτησης συμβουλών σχετικά με την άνοια και τις επιπτώσεις της.
- Προβολή των μηνυμάτων και των στόχων της εκστρατείας, για τον Παγκόσμιο Μήνα Alzheimer (world Alzheimer΄s Month), με επίκεντρο την Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer – Άνοιας, που είναι η 21η Σεπτεμβρίου 2016, και ιδιαίτερα του μηνύματος «Μη με ξεχνάς» (Remember Me), με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού, μέσω των δελτίων ειδήσεων και της διοργάνωσης ειδικών εκπομπών.
- Αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπου τα συμμετέχοντα μέλη έχουν την δυνατότητα να συζητούν, να μοιράζονται εμπειρίες και φωτογραφίες/video, με στόχο τη διάχυση πληροφορίας σχετικά με θέματα άνοιας, την αντιμετώπιση του στίγματος και της απομόνωσης των ατόμων που ζουν με άνοια και των φροντιστών τους και κατά συνέπεια στη διαμόρφωση ενός ισχυρότερου δικτύου υποστήριξης.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η ανάπτυξη διαλόγου – κατάθεσης ερωτημάτων προς φορείς υγείας, ή άλλους αρμόδιους φορείς σχετικά με τους ανωτέρω θεματικούς άξονες.
Δ2. Επισημαίνεται, ότι ιδιαίτερη έμφαση είναι απαραίτητο να δοθεί σε δράσεις και ενέργειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του μαθητικού (παιδικού – εφηβικού) πληθυσμού, ως προς την αναγνώριση και κατανόηση των βασικών προβλημάτων καθημερινής διαβίωσης και επικοινωνίας με τα άτομα που έχουν άνοια και που είναι στο ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον, προκειμένου να διαμορφωθούν γέφυρες επικοινωνίας που θα συμβάλλουν στην εξάλειψη μύθων, φόβων, προκαταλήψεων – στερεοτύπων και γενικότερα στην αντιμετώπιση του στίγματος και της κοινωνικής απομόνωσης των ατόμων με άνοια.
Ε. Προκειμένου να οργανωθούν και να υλοποιηθούν οι εν λόγω δράσεις και ενέργειες, προτείνεται οι αρμόδιοι επαγγελματίες υγείας, όπως ψυχίατροι, νευρολόγοι, παθολόγοι, γενικοί ιατροί, ιατροί δημόσιας υγείας, επισκέπτες-τριες υγείας, νοσηλευτές, ψυχολόγοι , κοινωνικοί λειτουργοί, κ.α., να συνεργαστούν σε κάθε επίπεδο με σχετικούς φορείς, υπηρεσίες και μονάδες των Νοσοκομείων, των δομών του ΠΕΔΥ, με Φορείς Κοινωνικής Φροντίδας, ΟΤΑ (ΚΑΠΗ. ΚΗΦΗ, Βοήθεια στο Σπίτι, Δημοτικά Ιατρεία κ.λ.π.), Συλλόγους, Μ.Κ.Ο. προσανατολισμένες σε θέματα διαχείρισης της άνοιας.
ΣΤ. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς και επαγγελματίες υγείας δύνανται να αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες για θέματα που σχετίζονται ευρύτερα με την άνοια - Alzheimer, στους ακόλουθους ιστότοπους:
Διεθνείς ιστότοποι:
- http:/www.worldalzmonth.org (Π.Ο.Υ.)
- http://www.alz.co.uk/
- http://www.alzheimer-europe.org/
- http://www.hatice.eu
- https://worlddementiacouncil.wordpress.com/
Ιστότοποι στην Ελλάδα :
- www.moh.gov.gr/
- www.psychargos.gov.gr (Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης Ψυχαργώς)
- www.alzheimer-federation.gr Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών
- www.alzheimer-hellas.gr Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών
- wwwalzhimerathens.gr Εταιρεία Νόσου Alzheimer& Συναφών Διαταραχών Αθηνών
Η Παγκόσμια Εταιρεία Νόσου Alzheimer (ADI) σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συγγενών Διαταραχών (Alzheimer Hellas) σχεδίασαν και μετέφρασαν στα ελληνικά τον ανανεωμένο οδηγό «Βοήθεια για τους περιθάλποντες ατόμων με άνοια», ένα σημαντικό εγχειρίδιο με πρακτικές συμβουλές, για τους περιθάλποντες και τις οικογένειες ατόμων με άνοια και συγγενείς διαταραχές. Ο οδηγός είναι διαθέσιμος ήδη ηλεκτρονικά στις ιστοσελίδες της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών (www.alzheimer-federation.gr), της Alzheimer Hellas (www.alzheimer-hellas.gr) και άλλων φορέων.
Επιπρόσθετα, επισυνάπτεται κείμενο που έχει διαμορφωθεί από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών με ερωτήσεις και απαντήσεις για την καλύτερη κατανόηση της Άνοιας.
Ζ. Οι αποδέκτες της παρούσας εγκυκλίου, παρακαλούνται να ενημερώσουν σχετικά τις υπηρεσίες και τους εποπτευόμενους Φορείς όπως και κάθε άλλο συνεργαζόμενο Φορέα.
Επίσης, το Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του Υπουργείου Υγείας, παρακαλείται όπως ενημερώσει σχετικά όλα τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης.
Η Δ/νση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, παρακαλείται να αναρτήσει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου, την παρούσα εγκύκλιο.
Οι Φορείς που θα οργανώσουν εκδηλώσεις, παρακαλούνται να ενημερώσουν σχετικά τις αρμόδιες Δ/νσεις του Υπουργείου Υγείας (Δ/νση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και Πρόληψης
O AN. ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΒΑΡΔΑΡΟΣ