ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Β Λυκείου / Πρόγραμμα Σπουδών

1.1 Ο άνθρωπος ζει με τον Θεό

1.2 Η πίστη στον Τριαδικό Θεό

1.3 Η μεταμορφωτική δύναμη της προσευχής στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

1.4 Η αγιότητα στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

1.5 Η έννοια του προσώπου στη θεολογία της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης

1.1 Η αναζήτηση του Θεού

1.2 Η αποκάλυψη του Θεού στον κόσμο

1.3 Ο Θεός δημιουργός του κόσμου

1.4 Το μυστήριο του Τριαδικού Θεού

1.5 Σχέση ζωής με τον Θεό στην Ορθόδοξη Εκκλησία

1.6 Ιησούς Χριστός, λυτρωτής και σωτήρας

1.7 Το τέλος της ζωής στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

1.1 Επιστήμη και θρησκεία

1.2 Ηθική της τεχνολογίας

1.3 Εφαρμογές της Γενετικής

1.4 Οικο-θεολογία

2.1 «Εις Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν ...»

2.2 Θεία Ευχαριστία: Η ταυτότητα της Εκκλησίας

2.3 Η ενότητα της εκκλησιαστικής κοινότητας

2.4 Το περιεχόμενο της σωτηρίας στον Χριστιανισμό"

2.1 Η παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας

2.2 Η έκφραση της πιστης στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση

2.3 Το χριστιανικό μήνυμα και οι πανανθρώπινες αξίες

2.4 Η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

2.5 Η συνχ.ώρηση ως υπέρβαση στον Χριστιανισμό

2.6 Ο άλλος για τον Χριστιανό

2.1 Πλούτος και φτώχεια

2.2 Η ηθική της εργασίας

2.3 Η μοναξιά του ανθρώπου

2.4 Η επανάσταση του Χριστιανισμού

3.1 Η λατρεία ως έκφραση της πίστης

3.2 Οι γιορτές στην Ορθόδοξη Εκκλησία

3.3 Η γλώσσα της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης

3.4 Είσοδος και ένταξη στην Εκκλησία: Το μυστήριο του βαπτίσματος

3.5 Το βαθύτερο νόημα του μυστηρίου του γάμου

3.6 Μετάνοια, η υπέρβαση της αμαρτίας

3.7 Η ιεροσύνη στην Ορθόδοξη Εκκλησία

3.1 Οι Χριστιανοί στον δημόσιο χώρο

3.2 Η πρόταση της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης για την υπέρβαση των στερεοτύπων

3.3 Η χριστιανική κοινότητα σε ένα πολυπολιτισμικό κόσμο

3.4 Ο διάλογος ως άσκηση αγάπης στην Εκκλησία

3.5 Χριστιανισμός και εκκοσμίκευση

3.6 Το φαινόμενο της αθεfuς

3.7 Το ασύμβατο του χριστιανικού ήθους με τον φανατισμό

3.8 Ο «δούλος του Θεού» ελεύθερος από κάθε δουλεια

3.1 Το όραμα της ειρήνης

3.2 Η ευθύνη για τη δικαιοσύνη

3.3 Η κατάκτηση της ευτυχΙ.ας

3.4 Η ελπίδα για τη μεταμόρφωση του κόσμου

4.1 Χαρακτηριστικά χριστιανικού ήθους

4.2 Η ελευθερια του ανθρώπου στην Ορθόδοξη χριστιανική ανθρωπολογία

4.3 Η αγάπη ως πρόταση ζωής στον Χριστιανισμό

4.4 Η διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την ισότητα

4.5 Η θεολογική χριστιανική θεώρηση για την ευθύνη

4.1 Η αρχαία Ελληνική θρησκεία

4.2 Τα αφρικανικά θρησκεύματα

4.3 Ο Ιουδαϊσμός

4.4 Το Ισλάμ

4.5 Ο Ινδουισμός

4.6 Ο Βουδισμός

4.7 Η Κινεζική θρησκεία

4.8 Η Ιαπωνική θρησκεία

Οι μαθητές και οι μαθήτριες:

1. Να αντιλαμβάνονται την αναζήτηση του Θεού ως καθολική ανάγκη του ανθρώπου.
2. Να αποτιμούν τις απαντήσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν στη σχέση του ανθρώπου με τον Τριαδικό Θεό, τον κόσμο και τον συνάνθρωπο.
3. Να εξετάζουν με χριστιανικά κριτήρια κοινωνικά και ηθικά ζητήματα.
4. Να διαπιστώνουν την ανάγκη για συνύπαρξη, αλληλογνωριμία, καταλλαyή και συνεργασία μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές ή χωρίς θρησκευτικές πεποιθήσεις σύμφωνα με την χριστιανική ορθόδοξη διδασκαλία.
5. Να αναφέρονται με στοιχεία στα θρησκεύματα του κόσμου.
6. Να αναπτύσσουν επικοινωνιακές και κοινωνικές δεξιότητες στο πλαίσιο της μαθησιακής κοινότητας σε επίπεδο θρησκευτικό, υπαρξιακό, αξιακό και ηθικό.

Θ.Ε.1: Ο ΘΕΟΣ

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- προσδιορLζουν τα κίνητρα της αναζήτησης του Θεού,

- διερευνούν την καθολικότητα της θρησκευτικής αναζήτησης

- Αναγνώριση του γεγονότος ότι η άνθρωπος είναι φύση θρησκευτική σε σχέση με τα κίνητρα και την καθολικότητα της πνευματικής και θρησκευτικής αναζήτησης.

- Διατύπωση συλλογισμών για την ανάπτυξη της θρησκευτικότητας.

Βιώvοvταc;:
Έκφραση εμπειρίας των μαθητών για την αναζήτηση νοήματος στη ζωή.

Νοηματοδοτώνιαc;:
Θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα και η απάντηση της θρησκείας. Διαπίστωση της καθολικότητας του θρησκευτικού φαινομένου.

Αναλύοvταc;:
Η ανάπτυξη της θρησκευτικότητας.

Εφαpμόζοντας;:
Διατύπωση επιχεφημάτων σε υπαρξιακά ερωτήματα με χρήση και κατάλληλης ορολογLας

Προτεινόμενες δραστηριότητες;:

1η δραστηριότητα-Βιώνονταc;
«Ιδεοθύελλα» . Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να διατυπώσουν λέξεις/φράσεις που τους έρχονται στον νου με τη λέξη Θεός.

2η δραστηριοτητα-Νοηματοδοτώνιας:
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) - Αντιλαμβάνομαι, Γνωρίζω, Φροντίζω» - «Σκέψου, Συζήτησε ανά 2 και ανά 4, Μοφάσου (TPSS)». Δίνονται ή προβάλλονται εικόνες με ανθρώπους που λατρεύουν τον Θεό στην εκκλησία. Οι μαθητές/μαθήτριες εφαρμόζουν την τεχνική με βάση
τις ερωτήσεις: Τι σκέφτονται, ποια αισθήματα έχουν (οι εικονιζόμενοι/εικονιζόμενες); Γιατί το κάνουν;

3η δραστηριοτητα-Αvαλύονιας:
«Ομαδοσυνεργασία: Εννοιολογικός χάρτης». Δίνονται κείμενα σχετικά με τις έννοιες: θρησκευτικότητα,
θρησκεία, εκκλησία (π.χ. Γιαννουλάτος, 2004, Κλεμάν, 2004). οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται, αφού τα
μελετήσουν, να σχεδιάσουν έναν εννοιολογικό χάρτη, στον οποίο θα αποτυπώσουν σύντομα τη σημασία των εννοιών και τον τρόπο σύνδεσής τους.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
Κάθε μαθητής/μαθήτρια παLρνει μία κάρτα ρόλου (π.χ. ενός χριστιανού που εκκλησιάζεται, ενός χριστιανού που δεν εκκλησιάζεται). Ζητείται να σκεφτούν με βάση τον ρόλο που ανέλαβαν και όσα
έχουν προηγηθεί στο μάθημα και να επιχεφημιπολογήσουν για το εξής θέμα: «Τι δίνει νόημα στη ζωή μου;». Αφού σκεφτούν και γράψουν για τρία λεπτά τα επιχειρήματά τους ζητείται να σηκωθούν δύο και να εκφράσουν με τη σειρά τις απόψεις τους και να διαλεχθούν. Δίνεται συγκεκριμένος χρόνος για την αντιγνωμία του ζευγαριού και ακολουθεί συζήτηση με την ολομέλεια. Μπορεί να επαναληφθεί με άλλο ζευγάρι. Αν δεν υπάρχει χρόνος μπορεί να δημιουργηθούν από την αρχή ζευγάρια και να διαλεχθούν ταυτόχρονα. Αφού λήξει ο χρόνος ερωτώνται όλοι α) πώς ένιωσαν; β) ποια γνώμη είχε βαρύτητα και γιατί; και γ) ποιο είναι το νόημα της ζωής για αυτούς/αυτές και αν επηρεάστη καν από όσα άκουσαν και έζησαν στις «αντιγνωμίες»

Παραγωγή νέου, πρωτότυπου και συμβατού με το παρόν ΠΙ εκπαιδευτικού υλικού, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης φιλοσοφίας και μεθοδολογLας του, με βάση:

• βιβλικά, πατερικά και ιστορικά κείμενα από την Ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση,

• αξιοποίηση θεολογικών, λογοτεχνικών, λαογραφικών, ιστορικών, φιλοσοφικών, κοινωνιολογικών, ψυχολογικών και άλλων επιστημονικών κειμένων και δοκιμLων,

• αξιοποίηση ποιητικών, καλλιτεχνικών, μουσικών έργων και βυζαντινών ύμνων

• αξιοποίηση ιστορικών μνημείων και
έργων τέχνης, καθώς και ποικίλου εικαστικού και φωτογραφικού υλικού,

• αξιοποίηση αποσπασμάτων και αναφορών από τον Τύπο,

• αξιοποίηση των ΤΠΕ και εν γένει των
πολυμεσικών εκπαιδευτικών εργαλείων (εικόνα, ήχος, διαδLκτυο),

• αξιοποίηση των σύγχρονων και κατάλληλων για κάθε θεματική ενότητα στρατηγικών μάθησης.

Στο ίδιο πλαίσιο ειναι επσης δυνατό να
αξιοποιηθούν κατάλληλα επεξεργασμένα ή
προσαρμοσμένα:

• στοιχεία και εκπαιδευτικά αντικείμενα από παλαιότερα εγκεκριμένα διδακτικά υλικά (βιβλία και λογισμικά) του ΥΠΠΕΘ/Παιδαγωγικού Ινστιτούτου,

• στοιχεία και εκπαιδευτικά αντικείμενα από το Αποθετήριο Μαθησιακών Αντικειμένων Φωτόδεvτρο: http://photodentro.edu.gr/lor

• στοιχεία και εκπαιδευτικά αντικείμενα από το Οπτικοακουστικό Αρχείο της Ε ΡΤ: https:Uarchiνe. ert.gr/

• στοιχεία και εκπαιδευτικά αντικείμενα από Συλλογές Πολιτισμικών Φορέων.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν το νόημα που δίνει ο Χριστιανισμός στην αποκάλυψη του Τριαδικού Θεού,

- αξιολογούν τη σημασία που έχει η πίστη στην αποκάλυψη του Θεού στη ζωή των Χριστιανών.

- Παρουσίαση του νοήματος της αποκάλυψης του Θεού στον Χριστιανισμό.

- Αξιολόγηση των θέσεων των Χριστιανών για την αποκάλυψη του Θεού και του νοήματος που της αποδίδουν στην προσωπική τους ζωή.

Βιώνοντας:
Αποκαλύψεις στη ζωή των ανθρώπων.

Νοηματοδοτώντας:
Η αποκάλυψη του Θεού στον Χριστιανισμό.

Αναλύοντας:
Το νόημα της Αποκάλυψης στον Χριστιανισμό.

Εφαρμόζοντας:
Η σημασία που έχουν στη ζωή των πιστών οι πεποιθήσεις τους για την αποκάλυψη.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
Αναζήτηση στο διαδίκτυο της λέξης «αποκαλύψεις» ή συζήτηση: Αναφορά στους τίτλους των δημοφιλέστερων αποτελεσμάτων και καταγραφή συνηθισμένων χρήσεων του όρου στην καθημερινή ζωή.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - 5π και lγ (SWlH)»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν χωρία με θέμα την αποκάλυψη του Θεού στον Χριστιανισμό (Εξ. 3, 1-14, Μτ.17,1, Λκ. 9,29-31, Μτ. 17,4-9).
Ακολουθεί η επεξεργασία των κειμένων με την τεχνική «Sπ και lγ» (SWlH): Ποιο/τι, ποιος, πού, πότε, πώς και γιατί. Οι μαθητές/μαθήτριες κατανοούν γιατί ο Χριστιανισμός ονομάζεται «αποκαλυπτική θρησκεία».

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομοδοσυνεργασία - Σήμανση και υπογράμμιση κειμένου»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται σύγχρονα κείμενα (π.χ. Ματσούκας, 1985, Γαλίτης, 2006) σχετικά με το νόημα της Αποκάλυψης στον Χριστιανισμό. Επίσης, μπορούν να αναγνωρίσουν στοιχεία των κειμένων σε σχετικές εικόνες (π.χ. 1) Θωμά Βαθά, Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, 2) Αντρέι Ρουμπλιόφ, Η Φιλοξενία του Αβραάμ, 3) Φορητή εικόνα με θέμα από την Αποκάλυψη του Ιωάννη).

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Επ' αυτού θα είχα να πω»: Διαβάζουν το χωρίο από Αποκ. 22, 20-21 και συζητούν: «Τι μπορεί να σημαίνει για τους Χριστιανούς ότι ο "Κύριος έρχεται σύντομα"».

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναλύουν τη χριστιανική διδασκαλία για τη δημιουργία του κόσμου,

- προσδιορίζουν την ευθύνη του Χριστιανού απέναντι στον κόσμο ως δημιούργημα του Θεού.

- Εκτίμηση της σημασίας της χριστιανικής διδασκαλίας για τη δημιουργία του κόσμου

- Ερμηνεία της χριστιανικής θέσης για τη δημιουργία του ανθρώπου «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν» Θεού.

- Συσχέτιση της δημιουργίας του ανθρώπου και του κόσμου με την ευθύνη του Χριστιανού απέναντι στον άλλον και τον κόσμο

Βιώνοντας:
Αντιλήψεις για τη δημιουργία και την προέλευση του κόσμου.

Νοηματοδοτώντας:
Η δημιουργία του κόσμου εκ του μηδενός και η δημιουργία του ανθρώπου «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν» Θεού.

Αναλύοντας:
Οι αντιλήψεις για την προέλευση του κόσμου ως παράγοντας πίστης προς τον Θεό.
Συνθέσεις και αντιθέσεις στο ζήτημα της δημιουργίας.

Εφαρμόζοντας:
Η ευθύνη του ανθρώπου έναντι της δημιουργίας.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Ομαδοσυνεργασία -Έντεχνος συλλογισμός (Artful Thinking)- Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι»: Οι μαθητές/μαθήτριες εργάζονται σε ομάδες πάνω σε ψηφιακή ή συμβατική εικόνα/χάρτη με το κοσμοείδωλο της εποχής της Παλαιάς Διαθήκης. Συσχετίζουν τα εικονιζόμενα με φράσεις που εντοπίζουν στο κείμενο της Γένεσης για τη δημιουργία (1, 1-31).

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - Δουλεύοντας με κείμενο»: Αναζήτηση του νοήματος της αναφοράς «εκ του μηδενός» και «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν» Θεού των χωρίων 1,26-28 και 2,4-9 και 15-25 της Γένεσης, σε πατερικό ή και σύγχρονο θεολογικό κείμενο (π.χ. Ιωάννης Δαμασκηνός, Γουέαρ 1982).

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Αvτιγνωμίες ή ανοικτή συζήτηση με θέμα»: Σχέση επιστήμης και θρησκείας. «Τα επιστημονικά επιτεύγματα για την κατανόηση της αρχής και της ιστορικής εξέλιξης της δημιουργίας επηρεάζουν την πίστη;» (Σχολικό Βιβλίο Β' Λυκείου, ΔΕ 24) και ρήση: Μεγάλου Βασιλείου: «Δεν μειώνεται ο θαυμασμός μας για τα έργα του Θεού, αν βρεθεί ο τρόπος με τον οποίο έγινε κάποιο από τα θαυμαστά αυτά έργα» (PG 29, 25).

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σιωπηρό ερέθισμα με κείμενο»: «Ο Θεός έβαλε τον άνθρωπο στον Παράδεισο για να εργάζεται και να τον φυλάσσει» (πρβλ. Γεν. 2,15). Τι σημαίνει αυτό στη σημερινή συνάφεια. Έκφραση προσωπικών απόψεων που συζητούνται.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- Αναγνωρίζουν τον Θεό ως Θεό της αγάπης, δημιουργό και συντηρητή του κόσμου και θεμέλιο της ανθρώπινης ύπαρξης,

- αναλύουν το τριαδικό δόγμα με έμφαση στις σχέσεις των προσώπων της Αγ. Τριάδας

- αναζητούν την παρουσία του Θεού στην ιστορία

Αναγνώριση της περί Θεού διδασκαλίας του Χριστιανισμού.

- Αξιολόγηση της σημασίας για τον άνθρωπο της παρουσίας του Θεού στην ιστορία

Βιώνοντας:
Απόδειξη αγάπης: Ο Θεός μέσα στην Ιστορία

Νοηματοδοτώντας:
Οι ενέργειες και η ουσία του Θεού

Αναλύοντας:
Το Σύμβολο της Πίστης: Ο Τριαδικός Θεός

Εφαρμόζοντας:
Σχέσεις κοινωνίας

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Χιονοστιβάδα (με μορφή TWPS)»: Άμεση ή έμμεση παρουσία του Θεού στην Ιστορία του ανθρώπου. Καταγράφονται στο τέλος με τίτλο: Ο Θεός αγάπη εστί (Α' Ιωάν. 4,16).

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Κάνοντας θεολογία με τα παιδιά»: Χωρίζονται σε ομάδες και δίνεται Φύλλο εργασίας με θέμα «Η γνώση του Θεού» και ερώτηση: Τι σημαίνει ότι ο Θεός είναι απρόσιτος στην ουσία του και μεθεκτός στις ενέργειές του; Όλες οι ομάδες θα πρέπει να διαβάσουν το απόσπασμα από το βιβλίο Δρίτσα-Μόσχου-Παπαλεξανδρόπουλου, σσ. 38-41 και να παρουσιάσουν σε προφορικό λόγο τα συμπεράσματά τους. Γίνεται συζήτηση με ερωτήσεις εμπέδωσης.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία-Δραματοποίηση»: Οι ομάδες γίνονται όλες σύνεδροι σε Θεολογικό συνέδριο και πρέπει να εξηγήσουν με ένα εύληπτο τρόπο το δόγμα της Αγίας Τριάδας με βάση το Σύμβολο της Πίστης. Δίνονται σε όλες τις ομάδες το Σύμβολο της Πίστης και απόσπασμα από το βιβλίο Δρίτσα-Μόσχου-Παπαλεξανδρόπουλου, σσ. 41-42. Στο τέλος σηκώνονται οι σύνεδροι και παρουσιάζουν όπως σε ένα επιστημονικό συνέδριο

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Ανάλυση Διαστάσεων»: Οι σχέσεις αγάπης των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας αποτελούν πρότυπο ζωής σήμερα;

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- διατυπώνουν συλλογισμούς για τη σχέση της ζωής με τον Θεό στον Χριστιανισμό,

- αναλύουν πώς οι θρησκευτικές πεποιθήσεις επηρεάζουν τις απαντήσεις
στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.

- Συσχέτιση ζωής με τον Θεό στον Χριστιανισμό.

- Αξιολόγηση προτάσεων απάντησης του Χριστιανισμού στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.

Βιώνοντας:
Θέματα σεβασμού ή περιφρόνησης της ζωής.

Νοηματοδοτώντας:
Θρησκευτικές πεποιθήσεις που δίνουν απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.

Αναλύοντας:
Οι θέσεις και οι στάσεις του Χριστιανισμού για την αξία της ζωής και τη σχέση της ζωής με τον Θεό.

Εφαρμόζοντας:
Κριτήρια για την αντιμετώπιση συγκεκριμένου ζητήματος σεβασμού/περιφρόνησης της ζωής.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Κύκλος συνείδησης»: Διαβάζεται μία περίπτωση ευθανασίας (επιλεγμένη ή κατασκευασμένη από τον εκπαιδευτικό) ή προβάλλεται απόσπασμα από σχετική ταινία (Η θάλασσα μέσα μου και Million Dollar Baby). Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε δύο ομάδες και σχηματίζουν δύο ομόκεντρους κύκλους γύρω από τον/την εκπαιδευτικό. Όσοι βρίσκονται στον εσωτερικό κύκλο παριστάνουν αυτόν που πρέπει να πάρει την απόφαση για την ευθανασία. Όσοι βρίσκονται στον εξωτερικό κύκλο εκφράζουν τη φωνή της συνείδησής του. Κατόπιν, οι κύκλοι αντιστρέφονται.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS)»: Διαβάζεται στην ολομέλεια το ποίημα του Γ. Δροσίνη, «Μήπως». Οι μαθητές/μαθήτριες ανά θρανίο προσπαθούν να διατυπώσουν τα βαθύτερα ερωτήματα που θέτει ο ποιητής. Μετά την ανακοίνωση των απαντήσεών τους στην ολομέλεια, προκαλείται σύντομη συζήτηση με συμμετοχή του/της εκπαιδευτικού για τις απαντήσεις που δίνει η Ορθόδοξη Εκκλησία στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία - Μελέτη περίπτωσης». Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες και καθεμία από αυτές μελετά τις θέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας (Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, 1998) στο θέμα της ευθανασίας (Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2002, Σχολικό Βιβλίο Γ' Λυκείου, ΔΕ 16).

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σύνταξη άρθρου σε εφημερίδα»: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες και μελετούν περίπτωση ηθικού διλήμματος σχετικά με τη ζωή ή τον θάνατο (μεταμόσχευση οργάνων: Χατζηνικολάου, 2010). Με αφορμή το κείμενο η κάθε ομάδα συντάσσει ένα άρθρο σε εφημερίδα, στο οποίο παρουσιάζει τα κριτήρια της δωρεάς οργάνων. Στο τέλος η κάθε ομάδα διαβάζει το άρθρο της στην ολομέλεια και, εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, το δημοσιεύει στη σχολική εφημερίδα ή σε εκπαιδευτικό ιστολόγιο.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τον Ιησού Χριστό ως πηγή λύτρωσης στον Χριστιανισμό,

- διερευνούν την επίδραση της  προσμονής της λύτρωσης στη ζωή των Χριστιανών.

- Παρουσίαση της διδασκαλίας του Χριστιανισμού για τη λύτρωση.

- Ερμηνεία της λύτρωσης ως πηγής ελπίδας και σωτηρίας στον Χριστιανισμό.

Βιώνοντας:
Η λύτρωση στη θρησκεία και στην καθημερινή ζωή.

Νοηματοδοτώντας:
Προσεγγίσεις του Χριστιανισμού για τη λύτρωση και συσχέτισή τους με τις προσδοκίες των ανθρώπων στην καθημερινή τους ζωή.

Αναλύοντας:
Η λύτρωση στον Χριστιανισμό.

Αξιολογώντας:
Διαφορετικές εκφάνσεις της προσδοκίας των πιστών για λύτρωση.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful Thinking) - Βλέπω-Ισχυρίζομαι-Αναρωτιέμαι»: Οι μαθητές επεξεργάζονται με το παραπάνω μοτίβο την εικόνα του «Χριστού Λυτρωτή» στο Ρίο ντε Τζανέιρο και προβληματίζονται για τις προβληματικές καταστάσεις σε σύγχρονες πόλεις (π.χ. στο Ρίο ντε Τζανέιρο). Ελεύθερη συζήτηση για τη λύτρωση στη θρησκεία και στην καθημερινή ζωή.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Παραγωγή κάρτας γνώσεων» με ομαδοσυνεργασία: Η προσμονή της λύτρωσης. Αναζήτηση αιτίων, στόχων, ιδιαιτεροτήτων: λύτρωση από το κακό; τον θάνατο; τα εγκόσμια; την καταπίεση; την ύπαρξη; τον εαυτό; τον Θεό; Παρουσίαση της κάρτας σε πόστερ ή Power Point και στοχασμός:
Πώς προσεγγίζει ο Χριστιανισμός τη λύτρωση.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία- Σύγκριση κειμένων» και συζήτηση με θέμα: «Η προσμονή και το έργο του Μεσσία-Λυτρωτή Χριστού». Οι μαθητές/μαθήτριες ερευνούν βιβλικό χωρίο (Ιεζ. 37, 1-14) και σύγχρονο θεολογικό κείμενο για τον Χριστό ως «Λυτρωτή και Σωτήρα» (Αντωνόπουλος, 2008), και εντοπίζουν τον υπαρξιακό, κοινωνικό και οικουμενικό χαρακτήρα της λύτρωσης στον Χριστιανισμό.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Graffiti»: Μηνύματα - συνθήματα - εικαστικά διαφορετικές εκφάνσεις της προσδοκίας για λύτρωση, με αφορμή τον ύμνο «Χριστός ανέστη» και το ποίημα «Η παρηγοριά» του Τ.Παπατσώνη.
Εναλλακτικά:
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful Thinking) - Βάζω τίτλους»: Οι μαθητές/μαθήτριες βάζουν τίτλους σε εικόνες με θέμα προσδοκίες λύτρωσης (πίνακες του Φίκου). Έκφραση επιχειρημάτων για τον τίτλο τους και τελική επιλογή τίτλου σε ολομέλεια.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- σχετίζουν τον θάνατο με την είσοδο του κακού στον κόσμο, ως παρά φύση πραγματικότητα

- ερμηνεύουν τον θάνατο και την Ανάσταση στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση.

Σύνδεση του θανάτου με την αμαρτία και το κακό, σύμφωνα με την Ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία.

- Ερμηνεία του θανάτου υπό το πρίσμα της Ανάστασης σύμφωνα με τη χριστιανική πίστη και διδασκαλία.

Βιώνοντας:
Σύνδεση του θανάτου με το κακό.

Νοηματοδοτώντας:
Θάνατος και Ανάσταση.

Αναλύοντας:
Ο θάνατος στη θεολογική και θρησκευτική γλώσσα.

Εφαρμόζοντας:
Ο θάνατος ως στοιχείο της ζωής.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
Ομαδοσυνεργασία -«Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking): Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι»: Δίνονται εικόνες από έργα τέχνης με θέμα τον θάνατο (π.χ. Επιτάφιος θρήνος, G. Klimt, Death and life, Van Gogh, Pieto, Δ. Θεοτοκόπουλος, Η ταφή τοu Κόμη Οργκάθ), τις οποίες οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται, παρουσιάζοντας στην τάξη.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) - Παιχνίδι επεξεργασίας». Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται σε ομάδες την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μονή Σταυρονικήτα). Η εικόνα χωρίζεται σε 4 μέρη: Παναγία, Χριστός, Απόστολοι, Άγγελοι. Κάθε ομάδα μαθητών/μαθητριών αναλαμβάνει ένα μέρος της εικόνας και καλείται σταδιακά να το περιγράψει (τι βλέπουν), να το επεξεργαστεί (τι αισθάνονται οι ίδιοι/ίδιες, τι ο θεατής ... ) και να το ερμηνεύσει (γιατί...). Τέλος, σε ολομέλεια επεξεργάζονται τα ερμηνευτικά ερωτήματα για το σύνολο της εικόνας. Π.χ. Γιατί η εικόνα και η γιορτή ονομάζεται «κοίμηση»; Γιατί οι Χριστιανοί γιορτάζουν τον θάνατο της Παναγίας; Ποιοι οι συμβολισμοί στην εικόνα; κ.ά.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
Ομαδοσυνεργασία - «Επεξεργασία κειμένου με καθοδηγητικές ερωτήσεις». Δίνεται σε κάθε ομάδα ένα κείμενο σχετικό με τον θάνατο ή την Ανάσταση κατ' επιλογή (Σχολικό βιβλίο Θρησκευτικών Β' Λυκείου, ΔΕ 38, Σμέμαν, 2003, Παπαθανασίου, 2007, Νικόλαος, Μητρ. Μεσογαίας, 2015). Οι μαθητές/μαθήτριες με φύλλο εργασίας και συγκεκριμένες ερωτήσεις τα επεξεργάζονται σε συνάφεια με τα υμνολογικά κείμενα (π.χ. Χριστός Ανέστη, Εγκώμια Επιταφίου Θρήνου, Ευλογητάρια Εξόδιου Ακολουθίας) και παρουσιάζουν σύντομα στην ολομέλεια τις κεντρικές έννοιες, καταγράφοντας τη δική τους ματιά και ερμηνεία ή τυχόν προβληματισμούς.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Παιχνίδι ρόλων»- «Η πάνω και η κάτω γειτονιά». Προσομοίωση του θανάτου ως χωρισμού και περάσματος. Οι μαθητές/μαθήτριες, αφού διαβάσουν το κείμενο που δίνεται (Παπαθανασίου, 2007), χωρίζονται σε δύο ομάδες. Οι μεν είναι στην «πάνω γειτονιά» και κρατούν ένα κεράκι. Οι δε είναι στην «κάτω γειτονιά» και κρατούν ένα μαντίλι. Ξεχωριστά ο/η κάθε μαθητής/μαθήτρια της κάτω γειτονιάς πηγαίνει στην πάνω, λέγοντας δυο λόγια στους συμμαθητές/στις συμμαθήτριές τους που μένουν κάτω, και στους συμμαθητές/στις συμμαθήτριες τους προς τους οποίους/στις οποίες πηγαίνουν. Στη συνέχεια αλλάζουν γειτονιά και ξαναρχίζουν την ίδια πορεία. Στο τέλος γίνεται συζήτηση με θέμα τον χωρισμό και το πέρασμα από τη μία κατάσταση στην άλλη.

Θ.Ε. 2. Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τη σημασία της παράδοσης στη ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας,

- εκτιμούν τη σημασία που έχει για τον Χριστιανό η θρησκευτική του παράδοση, διαπιστώνουν τις δυνατότητες και τα όρια ανανέωσης της θρησκευτικής παράδοσης.

- Αποτίμηση της  σημασίας της παράδοσης στη ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

- Προσδιορισμός της θρησκευτικής παράδοσης και της σημασίας της για τον Χριστιανό.

- Τεκμηρίωση της ανάγκης ανανέωσης των θρησκευτικών παραδόσεων, χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενο της πίστης.

Βιώνοντας:
Μορφές και τύποι θρησκευτικών παραδόσεων από την ιστορία και τη ζωή.

Νοηματοδοτώντας:
Ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση και ιστορία/πολιτισμός του ανθρώπου.

Αναλύοντας:
Στοιχεία της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης και η σημασία της για την Εκκλησία και τον ελληνικό πολιτισμό.

Εφαρμόζοντας:
Θρησκευτικές παραδόσεις και στάσεις ζωής στην προσωπική και κοινωνική ζωή των νέων ανθρώπων.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Ιδεοθύελλα» με τη λέξη «παράδοση». Οι ιδέες των μαθητών/μαθητριών καταγράφονται στον πίνακα σε δύο στήλες: θρησκευτικές - λαϊκές παραδόσεις. Βοηθητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σχετικές επί του θέματος εικόνες και φωτογραφίες.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία-Εννοιολογικός χάρτης»: Οι μαθητές/μαθήτριες με αφορμή το ποίημα «Στην Εκκλησιά» του Κ. Καβάφη και τη βοήθεια σχετικών με το θέμα εικόνων/φωτογραφιών, δημιουργούν εννοιολογικό χάρτη με τις λέξεις «ορθόδοξη παράδοση», «ορθόδοξος πολιτισμός» (ή «θρησκευτικά ήθη και έθιμα»), δίνουν επιπλέον παραδείγματα και αποδίδουν σύντομα το νόημά τους.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Σκέψου, συζήτησε, μοιράσου (TPS)»: Δίνονται κείμενα από το βιβλίο των Δρίτσα-Μόσχου Παπαλεξανδρόπουλου, ΔΕ 13) που αφορούν στην έννοια και τη σημασία της χριστιανικής παράδοσης. Οι μαθητές σημειώνουν δύο βασικά στοιχεία της, υπογραμμίζουν τη σχέση παράδοσης και «παραδόσεων» και παρουσιάζουν στην ολομέλεια.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Ομαδοσυνεργασία»: Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομάδες διαβάζουν ένα κείμενο με θέμα την ανανέωση της χριστιανικής παράδοσης (Παπαθανασίου, 2008), καθώς και λεζάντες από σχετικές εικόνες. Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός δίνει επιγραμματικά μερικές από τις πτυχές της εκκλησιαστικής ζωής (π.χ. γλώσσα της λατρείας, εκκλησιαστική μουσική, τεχνοτροπία της αγιογραφίας, εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, ενδυμασία του κλήρου, τέλεση μυστηρίων, χριστιανικές γιορτές, κατηχητικός λόγος της Εκκλησίας κ.ά.). Οι μαθητές/μαθήτριες επιλέγουν ένα από τα παραπάνω ζητήματα και συντάσσουν σειρά θέσεων με επιχειρήματα ή ένα «κείμενο με έμπνευση» με θέμα: «Παράδοση: συντήρηση, ανανέωση ή σύνθεση;». Η κάθε ομάδα ανακοινώνει τα επιχειρήματά της και ακολουθεί συζήτηση.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- ανακαλύπτουν μορφές έκφρασης της θρησκευτικής πίστης στην τέχνη,

- αξιολογούν την ποικιλία των τρόπων έκφρασης του θρησκευτικού συναισθήματος στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση,

Αποτύπωση μορφών έκφρασης της πίστης και του θρησκευτικού βιώματος στην τέχνη.

- Αξιολόγηση με παραδείγματα διάφορων τρόπων έκφρασης της πίστης στην Ορθόδοξη Εκκλησία και την Ελληνική παράδοση.

Βιώνοντας:
Μορφές έκφρασης της πίστης και των θρησκευτικών βιωμάτων.

Νοηματοδοτώντας:
Θρησκευτικό συναίσθημα και ποικίλες μορφές έκφρασης.

Αναλύοντας:
Χριστιανισμός, πίστη και τέχνη.

Εφαρμόζοντας:
Αξιολόγηση των ποικίλων θρησκευτικών εκφράσεων που εντοπίζονται στο περιβάλλον των μαθητών.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Πολυτροπικό κείμενο με έμπνευση/Στο σκοινί της μπουγάδας (παραλλαγή)»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να εκφράσουν ελεύθερα την πίστη και τα θρησκευτικά τους βιώματα δημιουργώντας σκίτσα, ζωγραφιές ή γράφοντας στίχους. Σε όσους μαθητές/όσες μαθήτριες δυσκολεύονται να εκφραστούν με αυτούς τους τρόπους μπορούν να δοθούν πολύχρωμα αυτοκόλλητα χαρτάκια, πάνω στα οποία να γράψουν έναν τρόπο έκφρασης των θρησκευτικών πεποιθήσεων ή των βιωμάτων ή των συναισθημάτων των δικών τους ή του περίγυρού τους. Στη συνέχεια τα κολλούν στον πίνακα και τα διαβάζουν στην ολομέλεια.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking): Συνδέοντας, επεκτείνοντας, προκαλώντας»: Οι μαθητές/μαθήτριες παρατηρούν έργα τέχνης/κείμενα/φωτογραφίες πιστών από την Ορθόδοξη Εκκλησία σε ηλεκτρονικό υλικό (ΙΕΠ) ή άλλη πηγή. Οι μαθητές/μαθήτριες καταγράφουν όψεις της έκφρασης της πίστης και εκφράζουν τις σκέψεις τους σύμφωνα με το παραπάνω μοτίβο.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία: Παίρνοντας απόσταση»: Κριτική προσέγγιση υλικού που μοιράζεται, αναφορικά με ποικίλους τρόπους έκφρασης της Ορθόδοξης πίστης, π.χ. στα πανηγύρια, στη λαϊκή τέχνη, μικροτεχνία, κεντητική, κειμήλια που βρίσκονται σε μονές, σε ποιήματα, σε έργα τέχνης (Μποκόρος, 2013), κ.λπ. Αντί αυτών ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να προβάλλει/μοιράσει εικόνες εκθεμάτων από ένα Εκκλ/κό Μουσείο, π.χ. της 1. Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
- Εναλλακτικά:
«Έντεχνος Συλλογισμός (Artful thinking): Εκτίμηση, υποστήριξη, διερώτηση»: Οι μαθητές/μαθήτριες με αφορμή εικονιστικό υλικό εμβαθύνουν στις ποικίλες εκφράσεις της εκκλησιαστικής τέχνης: αγιογραφία, αρχιτεκτονική, διακοσμητική, υμνολογία, ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, κινηματογράφος, σύγχρονο τραγούδι, graffiti με θρησκευτικές αναφορές. Διερωτώνται για τη σημασία των ποικίλων εικονισμών, αντιλαμβάνονται ζητήματα συνάφειας ως προς τη σχέση Ορθόδοξου πολιτισμού στην ιστορική του διαδρομή και τέχνης.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Επ' αυτού θα είχα να πω»: Με ποιον τρόπο διαφέρει η θρησκευτική έκφραση τριών γενεών στην οικογένειά σου; {Γενιά των παππούδων, των γονιών και η δική σου γενιά).

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- συνδέουν την οικουμενικότητα του χριστιανικού μηνύματος με τις πανανθρώπινες αξίες,

- διακρίνουν τις δυνατότητες συμβολής της οικουμενικότητας σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας στην παγκοσμιοποίηση,

- Σύνδεση του χριστιανικού μηνύματος με τις πανανθρώπινες αξίες.

- Συσχέτιση μεταξύ οικουμενικότητας και παγκοσμιοποίησης.

Βιώνοντας:
Οικουμενικότητα και παγκοσμιοποίηση στην καθημερινή ζωή.

Νοηματοδοτώντας:
Οι χριστιανικές αξίες στη σύγχρονη πραγματικότητα και η θέση τους στο οικουμενικό τοπίο.

Αναλύοντας:
Ο χριστιανός ως σύγχρονος πολίτης της οικουμένης.

Αξιολογώντας:
Η οικουμενικότητα του χριστιανικού μηνύματος.

Προτειvόμεvες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώvοvτας
«Ομαδοσυνεργασία -Τροχιά της μάθησης»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται ποικίλο υλικό με σκοπό να παρουσιάσουν τα χαρακτηριστικά (ή να εντοπίσουν τις ομοιότητες και τις διαφορές) της «παγκοσμιοποίησης» και της «οικουμενικότητας». Ειδικότερα ερευνούν μία προσευχή του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, εικόνες με έργα αφρικανικής μικρογλυπτικής με θέμα τη Σταύρωση του Χριστού, ένα ποίημα με τίτλο «Μαύρος Χριστός» (Πάντα τα Έθνη, τεύχ. 3), κείμενα που περιγράφουν την έννοια της παγκοσμιοποίησης και τις συνέπειές της (Γιαννουλάτος, 2000, Ζηζιούλας, 2003) καθώς και απόσπασμα σχετικό με την οικουμενικότητα (Μπέγζος, 2005).

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώvτας
«Ομαδοσυνεργασία - Σύγκριση κειμένου με έναν μετασχηματισμό του»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν τα καινοδιαθηκικά χωρία Μτ 5, 13-16 και Ιω 13, 35 και στη συνέχεια η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να τα συγκρίνει με ένα σύγχρονο κείμενο (Σχολικό βιβλίο Β' Λυκείου, ΔΕ26, Παπαθανασίου, 2007) και να εντοπίσουν με ποιους τρόπους οι μαθητές του Χριστού υπήρξαν στην ιστορία «το αλάτι της γης».

3η δραστηριότητα-Αvαλύοvτας
«Ομαδοσυνεργασία - Graffiti ή Ψηφιακή αφίσα»: Με αφορμή καινοδιαθηκικά χωρία (π.χ. Μτ 5,13-16, Ιω 13, 35), πατερικά κείμενα (π.χ. του Ιω. Χρυσοστόμου) και κάποιο σύντομο σύγχρονο θεολογικό κείμενο (π.χ. Μήνυμα της Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας) με θέμα την αποστολή του Χριστιανού στον σύγχρονο κόσμο, οι μαθητές/μαθήτριες σε ομάδες δημιουργούν σε χαρτόνι ένα graffiti (ή μια ψηφιακή αφίσα) με μηνύματα και εικόνες.
Εναλλακτικά:
«Ομαδοσυνεργασία - Μελέτη περίπτωσης με καθοδηγούμενη ιστοεξερεύνηση»: Διερεύνηση των στόχων καθενός από τους διεθνείς οργανισμούς που προάγουν τη συνεργασία των Χριστιανών στην Οικουμένη, όπως ΠΣΕ, WSCF, Σύνδεσμος - Παγκόσμια Αδελφότητα Ορθοδόξων Νεολαιών, Διαβαλκανική Ομοσπονδία Ορθοδόξων Νεολαιών, Διορθόδοξο Κέντρο Πορευθέντες, κ.ά.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Πέντε π και ένα γ (5W1H)»: Δίνεται η φράση του Χριστού: «Ύμεϊς έστε τό φwς τοΟ κόσμου» (Μτ 5, 14) και καλούνται οι μαθητές/μαθήτριες να δώσουν μια προσωπική ερμηνεία του στίχου για τη θέση του Χριστιανού μέσα στον κόσμο, απαντώντας σε ερωτήσεις του τύπου: α) Ποιο φως εννοείται; (φως), Τι χαρακτηριστικά έχει αυτό το «φως; β) Ποιος μπορεί πραγματικά να γίνει το φως; γ) Πού καλείται να «λάμψει» το «φως»; δ)  Πότε μπορεί να συμβεί αυτό; ε) Γιατί να συμβεί αυτό; στ) Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να::

- εντοπίζουν τη σχέση της χριστιανικής παράδοσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (ατομικών και κοινωνικών),

- αναλύουν ζητήματα ευθύνης των Χριστιανών για την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

- Αναγνώριση της σχέσης Χριστιανισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

- Ανάλυση της ευθύνης των Χριστιανών για την υπεράσπιση των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Βιώνοντας:
Ανθρώπινα δικαιώματα και καθημερινότητα.

Νοηματοδοτώντας:
Η σχέση του Χριστιανισμού με τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Αναλύοντας:
Η συμβολή του Χριστιανισμού στην ιδέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου και οι υποχρεώσεις του Χριστιανού

Εφαρμόζοντας:
Προσωπική τοποθέτηση έναντι της προάσπισης αλλά και της καταπάτησης των δικαιωμάτων.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Παραγωγή κάρτας γνώσεων». Με αφορμή ένα βίντεο από το εκπαιδευτικό πακέτο η «Νεολαία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» (π.χ. Η ιστορία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εκπαιδευτικό φιλμ) ή απόσπασμα από την Οικουμενική διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή από υλικό κάποιας οργάνωσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (π.χ. Praksis, «Στείλε τον φίλο μου στο σχολείο» κ.ά.), οι μαθητές/μαθήτριες με ομαδοσυνεργασία επισημαίνουν, αναλύουν, καταχωρίζουν ενδεικτικά ανθρώπινα δικαιώματα.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Σκέψου, Συζήτησε ανά 2 και ανά 4, Μοιράσου (TPSS)»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται βιβλικά κείμενα (π.χ. Λουκ. 6, 31, Κολ. 3, 11, Γαλ. 3, 28, Ιακ. 1, 4-6, Ησ. 26, 9) και τα συνδέουν με σύγχρονα δικαιώματα (αδελφοσύνη, κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, ελευθερία).

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Θεματική προσέγγιση - Ομαδοσυνεργασία» Τίθεται το θέμα-ερώτημα: Ο σύγχρονος (δυτικός) πολιτισμός μπορεί να ερμηνευθεί χωρίς τη συμβολή του Χριστιανισμού αναφορικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου; Οι μαθητές/μαθήτριες ανά δύο προσεγγίζουν το θέμα μελετώντας σχετικά κείμενα (π.χ. Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, 1948, Μαντζαρίδης, 2015, Ζορμπάς, 2000).

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
Ομαδοσυνεργασία - «Σύνταξη επιστολής (διαμαρτυρίας)». Οι μαθητές/μαθήτριες, αφού μελετήσουν κείμενα (π.χ. Ζουμπουλάκης, 2015 κ.ά.) ή υλικό από το Διαδίκτυο, που αποτυπώνουν την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, συντάσσουν επιστολή διαμαρτυρίας με επιχειρήματα και αποφασίζουν ποιος θα είναι ο παραλήπτης της.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- εξετάζουν τη θρησκευτική νοηματοδότηση της συγχώρησης,

- προσδιορίζουν το περιεχόμενο της συγχώρησης στον Χριστιανισμό και τα αίτια που δυσχεραίνουν την έκφρασή της.

- Προσδιορισμός του θρησκευτικού περιεχομένου της συγχώρησης και της χριστιανικής διδασκαλίας για τη συγχώρεση.

- Ανάλυση των αιτίων που δυσχεραίνουν τη συγχώρηση.

Βιώνοντας:
Απόψεις των νέων για τη συγχώρηση.

Νοηματοδοτώντας:
Το θρησκευτικό περιεχόμενο της συγχώρησης.

Αναλύοντας:
Η συγχώρηση στον Χριστιανισμό. Αίτια που δυσχεραίνουν τη συγχώρηση και την έκφραση αγάπης στη ζωή των πιστών. Η αγάπη ως βάση για τη συγχώρηση.

Εφαρμόζοντας:
Εκτίμηση των θέσεων του Χριστιανισμού για τη συγχώρηση

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Σκέψου, συζήτησε, μοιράσου (TPS)»: Οι μαθητές/μαθήτριες ανά ζεύγη επιχειρούν να δώσουν τον ορισμό της λέξης συγχώρηση και απαντούν σε ερωτήσεις, όπως: Πόσο σημαντική είναι η συγχώρηση σε μια σχέση (φιλική, επαγγελματική, οικογενειακή, ερωτική) και γιατί; Πόσο συχνά εμφανίζονται οι λέξεις συγγνώμη, συγχώρηση, μετάνιωσα, στο λεξιλόγιο των σύγχρονων ανθρώπων;

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Έντεχνος Συλλογισμός (Artful thinking)»: Βλέπω, ισχυρίζομαι, αναρωτιέμαι»: Οι μαθητές/μαθήτριες παρατηρούν πίνακα με θέμα «0 Χριστός και η μοιχαλίδα» (π.χ. πίνακας του Lucas Cranach). Ακολουθεί κριτική επεξεργασία με βάση το προτεινόμενο μοτίβο και συζήτηση για το περιεχόμενο της συγχώρησης.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν χωρία και κείμενα με θέμα τη συγχώρηση στον Χριστιανισμό (Ιω. 8, 1-11, στίχους από τον SOo Ψαλμό και το Τριώδιο, κείμενο π. Δ. Στανιλόαε) εντοπίζουν το νόημα της συγχώρησης και δημιουργούν εφημερίδα τοίχου με θέμα: «Η συγχώρηση στην Ορθόδοξη Εκκλησία». Στη συνέχεια συνεχίζουν με «Μελέτη περίπτωσης»: Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν κείμενο κάποιου κρατούμενου στη φυλακή (π.χ. επιστολή κρατούμενου προς τον π. Γερβάσιο Ραπτόπουλο). Στη συνέχεια, καλούνται να περιγράψουν τα βιώματα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα του προσώπου αυτού, προσπαθώντας να ανακαλύψουν τα αίτια που δυσχεραίνουν τη συγχώρηση και να συνδέσουν την αγάπη με τη συγχώρηση.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σύνταξη επιστολής»: Ένας πιστός/Μια πιστή γράφει επιστολή σε κάποιον που τον αδίκησε ή σε κάποιον που αδίκησε.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αξιολογούν θέσεις και στάσεις στον Χριστιανισμό σε ζητήματα ετερότητας,

- αναγνωρίζουν την ευθύνη του Χριστιανού απέναντι στην περιθωριοποίηση και απόρριψη του άλλου στο περιβάλλον τους,

- Παρουσίαση των θέσεων και των στάσεων στον Χριστιανισμό σε ζητήματα ετερότητας.

- Ανάλυση της ευθύνης του Χριστιανού για την περιθωριοποίηση και απόρριψη του άλλου

Βιώνοντας:
Μορφές ετερότητας από τη σύγχρονη πραγματικότητα και στάσεις απέναντι σε αυτήν.

Νοηματοδοτώντας:
Τα αίτια της περιθωριοποίησης λόγω θρησκευτικής ή άλλης ετερότητας. Στάσεις του Χριστιανισμού απέναντι στην ετερότητα.

Αναλύοντας:
Προτάσεις με χριστιανικά κριτήρια τρόπων αποδοχής της ετερότητας.

Εφαρμόζοντας:
Ευθύνη του χριστιανού για τα κοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν από την ετερότητα.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Ιδεοθύελλα» με βάση την ερώτηση: Διαβάζεται το ποίημα «Άξιον εστί» του Οδυσσέα Ελύτη και οι μαθητές/μαθήτριες απαντούν στο ερώτημα: «Ποιον θεωρείτε διαφορετικό;». Καταγράφονται στον πίνακα οι απαντήσεις των μαθητών/μαθητριών και ομαδοποιούνται.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Παραγωγή κάρτας γνώσεων»: Δίνονται σύντομες φράσεις από την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη με θέμα την ετερότητα. Στη συνέχεια οι μαθητές/μαθήτριες γράφουν τη λέξη «περιθωριοποίηση» σε χαρτί μεγάλου μεγέθους (Α3) και καλούνται σε ομάδες να καταγράψουν τις μορφές και τα αίτιά της, ενώνοντάς τα με γραμμές που δείχνουν τη σύνδεσή τους. Η κάρτα ολοκληρώνεται με την αντιστοίχιση των βιβλικών φράσεων σε όσα έχουν γράψει.
Σχετικά χωρία από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη που προτείνονται:
1. Ιω. 13, 34. 8, 7
2. Εβρ. 13, 1-3
3. Γαλ.6, 2
4. Μτ. 5, 45. 10, 31και12, 35
5. Λκ. 6, 27-28
6. Ρωμ. 2, 1. 13, 10 και 15, 2
7. Γαλ. 5, 14
8. Α' Κορ. 16, 14
9. Δευτ. 10, 19
10. Παρ. 3, 34. 11, 12 και 21,12
- Εναλλακτικά:
«'Εντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) - Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι»: Παρουσιάζονται φωτογραφίες περιθωριοποιημένων ανθρώπων. Οι μαθητές/μαθήτριες τις επεξεργάζονται με το προτεινόμενο μοτίβο. Στη συνέχεια, διαβάζεται με την τεχνική της «αφήγησης» το ευαγγελικό
απόσπασμα Μτ 25, 31- 40. Ακολουθεί συζήτηση με θέμα: «Τι προτείνει ο Χριστός για τα πρόσωπα που είδατε στις προηγούμενες φωτογραφίες;».

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία - Επεξεργασία κειμένων»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται κείμενα με θέσεις και στάσεις της Εκκλησίας απέναντι στη μοναδικότητα του ανθρώπινου προσώπου και τον σεβασμό της ετερότητας (Γιαγκάζογλου, 2016, Μητρ. Σισανίου και Σιατίστης Παύλος, 2013, Μητρ. Δημητριάδος Ιγνάτιος, 2015). Ακολουθεί συζήτηση με ερωτήματα που αναδύονται από την επεξεργασία των κειμένων.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«'Εντεχνος Συλλογισμός (Artful thinking): Συνδέοντας, επεκτείνοντας, προκαλώντας». Οι μαθητές/μαθήτρες με αφορμή την «Κραυγή» του Νορβηγού ζωγράφου Έντβαρντ Μουνχ επιχειρούν να συνδέσουν τον πίνακα με όσα επεξεργάστηκαν για την ετερότητα, να τα επεκτείνουν και να απαντήσουν σε ερωτήματα, όπως η.χ. ποια είναι η ευθύνη για την επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν από την ετερότητα;».

Θ.Ε. 3. Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΛΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- εξετάζουν την επίδραση των θρησκευτικών πεποιθήσεων στην ιδιότητα του πολίτη,

- αξιολογούν τις θέσεις του Χριστιανισμού για την πολιτική, την εξουσία, και τον ρόλο του Χριστιανού στον δημόσιο χώρο,

- Εξέταση των επιδράσεων των θρησκευτικών πεποιθήσεων στην ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον κόσμο.

- Αξιολόγηση των χριστιανικών θέσεων για την πολιτική και τον ρόλο του Χριστιανού στον δημόσιο χώρο.

Βιώνοντας:
Ο παράλληλος ρόλος πιστού και πολίτη και η ενεργός συμμετοχή των πιστών στην πολιτική.

Νοηματοδοτώντας:
Αρχές και αξίες από τον Χριστιανισμό που μπορούν να εμπνεύσουν στην άσκηση εξουσίας.

Αναλύοντας:
Η ευθύνη και ο αγώνας του Χριστιανού ως πολίτη για τη μεταμόρφωση του κόσμου.

Εφαρμόζοντας:
Αξιολογικές κρίσεις για την ευθύνη του Χριστιανού ως πολίτη του κόσμου.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Κατευθυνόμενος διάλογος»: Ο/Η εκπαιδευτικός ξεκινά διάλογο με τους μαθητές/τις μαθήτριες με αφορμή το κείμενο του Κονιδάρη (1998). Ενδεικτικές ερωτήσεις: Μπορούν οι χριστιανοί να συμμετέχουν στον πολιτικό βίο; Η Εκκλησία πρέπει να έχει πολιτικές θέσεις και δράσεις; Αν ναι, ποια είναι τα όρια; Η Εκκλησία μπορεί να ταυτίζεται με έναν πολιτικό σχηματισμό; Οι πολιτικοί φορείς μπορούν να χρησιμοποιούν την Εκκλησία για να πετύχουν ψηφοθηρικούς σκοπούς;

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Έντεχνος Συλλογισμός (Artful Thinking) Βλέπω-Ισχυρίζομαι-Αναρωτιέμαι - Δημιουργικές Ερωτήσεις»: Οι μαθητές/μαθήτριες παρατηρούν βυζαντινή εικόνα (Καθεδρικού Monreale) ή/και πίνακα του Νιπτήρα (Ν. Μπουονινσιένια) ή/και πίνακα με θέμα «0 Ιησούς πλένει τα πόδια του Πέτρου» (S. Koder ή F.M. Brown). Ο/Η εκπαιδευτικός θέτει ερωτήματα σχετικά με το έργο τέχνης σύμφωνα με το παραπάνω μοτίβο. Αφού καταγράψει κάθε μαθητής/μαθήτρια τις απαντήσεις του/της, γίνεται φωναχτή ανάγνωση του αντίστοιχου καινοδιαθηκικού κείμενου (Ιω. 13, 4-9 και 12-17). Ακολουθεί σύντομος σχολιασμός στο θέμα «Η εξουσία ως διακονία». Αντίστοιχη εργασία με το ίδιο θέμα μπορεί να γίνει με τις βυζαντινές εικόνες «Η μαστίγωσις» (Μονή Αγ. Νικολάου, Μετέωρα) και «Η απόνιψις του Πιλάτου» (Θεοφάνης ο Κρης), καθώς και με το χωρίο Ιω. 19, 10-11.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Επεξεργασία κειμένου με δημιουργικές ερωτήσεις»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν κείμενο σύγχρονου θεολόγου σχετικά με την ευθύνη του Χριστιανού πολίτη για τη μεταμόρφωση του κόσμου (Κλεμάν, 1985, ή Αργυρόπουλος, 2015). Ενδεικτικές ερωτήσεις επεξεργασίας: Ποια μπορεί να είναι η τελική μεταμόρφωση του κόσμου που επαγγέλλονται οι Χριστιανοί/Χριστιανές; Τι θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν με τον αγώνα τους οι Χριστιανοί/Χριστιανές από τον σύγχρονο κόσμο; Να αναφέρετε παραδείγματα από την καθημερινή ζωή. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα όρια του αγώνα των Χριστιανών για μεταμόρφωση του κόσμου;

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Θετικό-Αρνητικό»: Διαβάζονται από τον/την εκπαιδευτικό θέσεις ή ερωτήσεις σχετικά με την ευθύνη του Χριστιανού ως πολίτη του κόσμου. Οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση και επιχειρηματολογούν (η.χ. :
• Είσαι στην υπηρεσία του Χίτλερ. Μαθαίνεις για ένα σχέδιο δολοφονίας του. Ενθαρρύνεις την πρωτοβουλία και παίρνεις ενεργό ρόλο.
• Η πατρίδα είναι σε δεινή οικονομική κατάσταση. Η φορολογία είναι αυξημένη για όλους. Εσύ βρίσκεις τρόπο να πληρώσεις πολύ λιγότερα από αυτά που σου αντιστοιχούν.
•Το να τηρείς και να συμμορφώνεσαι με τους νόμους σημαίνει φιλοπατρία.
• Ξέρω πως υπάρχουν φτωχές χώρες, αλλά δεν πρόκειται να σώσω εγώ τον κόσμο.
• Αγοράζω συγκεκριμένα ρούχα και προϊόντα, παρόλο που γνωρίζω ότι έχουν παραχθεί σε εργοστάσια, όπου οι συνθήκες εργασίας είναι απάνθρωπες και η αμοιβή είναι εξευτελιστικά χαμηλή.
• «Δεν υπάρχει κοινωνία, αλλά μόνο άτομα» (Μ. Θάτσερ) κ.λπ.
Ανακτήθηκεη από edu.klimaka.gr

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- διερευνούν αίτια και συνέπειες των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων στον χώρο της θρησκείας,

- διακρίνουν προτάσεις της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης για την υπέρβαση των στερεοτύπων

- ασκούν κριτική σε απόψεις και στάσεις που στηρίζονται σε θρησκευτικά στερεότυπα.

- Ανάλυση στερεοτύπων του θρησκευτικού χώρου και των αιτίων που τα προκαλούν.

- Αναγνώριση τρόπων υπέρβασης των στερεοτύπων από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

- Κριτική ανάλυση των στερεοτυπικών αντιλήψεων και στάσεων που στηρίζονται στη θρησκευτική ταυτότητα

Βιώνοντας:
Στερεότυπα και προκαταλήψεις στην καθημερινότητα των μαθητών.

Νοηματοδοτώντας:
Η ύπαρξη στερεοτύπων και προκαταλήψεων στον χώρο της θρησκείας, τα αίτια και οι συνέπειές τους.

Αναλύοντας:
Προτάσεις κριτικής στάσης από την παράδοση της Εκκλησίας απέναντι στα στερεότυπα και στις προκαταλήψεις. Σύγχρονα θεολογικά ρεύματα και θρησκευτικά πρόσωπα, που συνδέονται με αγώνες για την υπέρβασή τους.

Εφαρμόζοντας:
Απόψεις και στάσεις απέναντι σε θρησκευτικά στερεότυπα.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Ομαδοσυνεργασία - Χάρτης εννοιών»: Οι μαθητές/μαθήτριες δημιουργούν εννοιολογικό χάρτη για τα στερεότυπα. Συζήτηση: Για ποιες ομάδες ανθρώπων υπάρχουν στερεότυπα και γιατί; (έγχρωμοι, μετανάστες, γυναίκες, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρίες σωματικές ή νοητικές ή με ψυχικές ασθένειες, διαφορετικοί θρησκευτικά, διαφορετικοί εθνικά, σωματοτυπικά ή εμφανισιακά, με διαφορετική μαθησιακή επίδοση κ.λπ.). Κατάθεση προσωπικών εμπειριών.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Πέντε π και ένα γ (5W1H)»: Δίνονται Καινοδιαθηκικά χωρία, στα οποία ο Χριστός καταργεί τα στερεότυπα της εποχής Του (Λκ. 7, 36-50· 10, 25-37· 18, 9-14, Μτ. 9, 10-13, Ιω. 4, 27· 9, 1-3, Μκ.10, 13-16). Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομαδοσυνεργασία επεξεργάζονται τα παραπάνω κείμενα και συζητούν για τη στάση του Χριστού απέναντι στα στερεότυπα και κατά πόσο αυτή επηρεάζει τη σημερινή Εκκλησία.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Μελέτη περίπτωσης»: Παρουσιάζονται στην τάξη διάφορα θεολογικά ρεύματα και πρόσωπα που αντιστάθηκαν στα στερεότυπα. Η επεξεργασία γίνεται σε ομαδοσυνεργασία, που έχει προγραμματιστεί και προετοιμαστεί από πριν (Φεμινιστική θεολογία/Μαύρη Θεολογία: Θέσεις και εκπρόσωποι. Εναλλακτικές προτάσεις: Elisabeth Behr-Sigel, Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, π. Αθηναγόρας Λουκατάρης - Κέντρο Προστασίας Ανηλίκων Ρομ Ιεράς Μητροπόλεως Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως - Κλήμης Πυρουνάκης - Δίκτυο Στήριξης Φυλακισμένων και Αποφυλακισμένων Γυναικών, και Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, π. Στρατής Δήμου - Αγκαλιά κ.ά.).

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν χωρία από την Αγία Γραφή (Γαλ. 3, 28, Μτ. 7, 12) ή ποίημα (Ζάγουρα, 2017) για τα στερεότυπα στη θρησκεία ή στην κοινωνία. Καταγράφονται σύντομες σκέψεις σε χαρτιά που κολλάνε στον πίνακα. Διαβάζονται και ακολουθεί συζήτηση.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- προσδιορίζουν τη θρησκευτική διάσταση της πολυπολιτισμικότητας στη σύγχρονη εποχή,

- εκτιμούν τη χριστιανική θέση για τον «θρησκευτικά έτερο» και τον «ξένο»,

- αναδεικνύουν τρόπους ειρηνικής συνύπαρξης των ανθρώπων με βάση το ευαγγελικό μήνυμα.

- Θεώρηση της πολυπολιτισμικότητας με θρησκευτικά κριτήρια.

- Εκτίμηση της χριστιανικής διδασκαλίας για τη θρησκευτική ετερότητα.

- Ανάδειξη τρόπων ειρηνικής συνύπαρξης και αποδοχής της ετερότητας.

Βιώνοντας:
Προκλήσεις και δυσκολίες σε θέματα συμβίωσης και αποδοχής ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικές θρησκευτικές και αξιακές αναφορές.

Νοηματοδοτώντας:
Η οικουμενική μαρτυρία της χριστιανικής διδασκαλίας με βάση τις χριστιανικές αρχές της αποδοχής και του σεβασμού της προσωπικής ετερότητας, της ανοικτότητας, της ελευθερίας, της αγάπης. Η διαλεκτική και κριτική στάση της χριστιανικής θεολογίας απέναντι στην πολιτιστική και θρησκευτική ποικιλομορφία του σύγχρονου κόσμου.

Αναλύοντας:
Η ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων και η αποδοχή της θρησκευτικής διαφορετικότητας. Ιεραποστολή και προσηλυτισμός.

Εφαρμόζοντας:
Η διαπολιτισμικότητα ως πρόκληση.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful Thinking): Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι» και «Σκέψου, Συζήτησε ισότιμα, Μοιράσου (TTPS)»: Προβάλλεται φωτογραφία συνύπαρξης πολιτισμών. Οι μαθητές/μαθήτριες αποσαφηνίζουν διαστάσεις και δυσκολίες της συνύπαρξης σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα ανθρώπων με διαφορετικές θρησκευτικές αναφορές και αξίες.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Σύγκριση βιβλικού κειμένου με έναν μετασχηματισμό του»: Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομαδοσυνεργασία παρατηρούν θρησκευτικούς πίνακες και εικόνες με θέμα την Πεντηκοστή (π.χ. 1. Έργο του Θεοφάνη του Κρητός, 2. Μινιατούρα χειρογράφου από λειτουργικό βιβλίο, 3. Έργο του Μάρκου Καμπάνη, 4. Σύγχρονο βιτρό σε Ευαγγελική Εκκλησία, 5. Έργο του Εμίλ Νόλντε, 6. Έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, 7. Έργο του Λαζάρο Μπαστιάνι, 8. Τρίπτυχο επιστύλιο τέμπλου).
Τα συγκρίνουν με το κείμενο των Πράξεων των Αποστόλων για την Πεντηκοστή (2, 1-41) και απαντούν σύντομα στο ερώτημα: «Ποια η σχέση της πολυπολιτισμικότητας με τη γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας;». Στη συνέχεια με ιστοεξερεύνηση μέσω διαδικτύου (αν υπάρχει η δυνατότητα) ανακαλύπτουν τις Ορθόδοξες Εκκλησίες ανά τον κόσμο (αμιγώς ορθόδοξες, ιεραποστολικά κλιμάκια, διασπορά) και τις επισημαίνουν σε παγκόσμιο χάρτη με αυτοκόλλητα χαρτάκια.
- Εναλλακτικά:
«Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο»: Επεξεργασία θεολογικού κειμένου (ενός ή περισσότερων) για την παγκοσμιοποίηση σε ομαδοσυνεργασία. (π.χ. Παπαλεξανδρόπουλος, 2008, Ιω. Ζηζιούλας, Μητρ. Περγάμου, 2003). Ακολουθεί συζήτηση για τη μαρτυρία της χριστιανικής διδασκαλίας διαχρονικά, με βάση τις χριστιανικές αρχές της αποδοχής και του σεβασμού της προσωπικής ετερότητας, της ανοικτότητας, της ελευθερίας, της αγάπης και της πολυπολιτισμικής συνύπαρξης.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Τροχιά της μάθησης»: Σε ομαδοσυνεργασία οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται πηγές (π.χ. Βουλγαράκη-Πισίνα, 2016, Απόσπασμα ομιλίας Μητρ. Νιγηρίας Αλέξανδρου, Βιβλικά χωρία για την οικουμενικότητα της ιεραποστολής). Επιπρόσθετα, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να προβάλλει αποσπάσματα ντοκιμαντέρ που παρουσιάζουν ιεραποστολικές προσπάθειες (π.χ. «Αληθινά σενάρια», ΕΤ 3: π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος στη Σιέρα Λεόνε, ή Μητρ. Καμερούν ή Μαδαγασκάρη κ.ά. - φωτογραφικό υλικό από ιεραποστολικές προσπάθειες, απόσπασμα ταινίας «The Mission» ή «Ενώπιον Θεών και ανθρώπων», βιογραφίες ιεραποστόλων-π. Κοσμάς Γρηγοριάτης, π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος κ.ά.). Ακολουθεί συζήτηση για τη σχέση ή μη της ιεραποστολής με τον προσηλυτισμό και τη δυνατότητα ειρηνικής συνύπαρξης πολιτισμών, θρησκευτικών κοινοτήτων και αξιών.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σύγκριση κειμένων»: Δίνονται σε ομάδες δύο κείμενα σχετικά με τη διαπολιτισμικότητα, για να συγκρίνουν οι μαθητές/μαθήτριες τις απόψεις των συγγραφέων (π.χ. Βουλγαράκης, 2007, Βουλγαράκη-Πισίνα, Ε., 2016, Παπαθανασίου & Κουκουνάρας-Λιάγκης, 2020). Στο τέλος κάθε μαθητής/μαθήτρια καταγράφει μια σκέψη σχετικά με την διαπολιτισμικότητα σε ένα αυτοκόλλητο χαρτί και το κολλάει σε παγκόσμιο χάρτη που έχει αναρτηθεί.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- συσχετίζουν τον διάλογο με την άσκηση της χριστιανικής αγάπης,

- διερευνούν δυνατότητες και δυστοκίες διαλόγου μεταξύ Εκκλησιών και μεταξύ θρησκειών στη σύγχρονη εποχή.

- Αξιολόγηση του διαλόγου ως κύριου στοιχείου προσέγγισης, αμοιβαίας κατανόησης, συνεργασίας και άσκησης της αγάπης εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

- Αποτύπωση των δ υ σκαλιών-προβλημάτων και των δυνατοτήτων στην προσέγγιση μεταξύ χριστιανικών Εκκλησιών και μεταξύ άλλων θρησκειών στη σύγχρονη εποχή.

Βιώνοντας:
Ο διάλογος ως στοιχείο προσέγγισης και κατανόησης.

Νοηματοδοτώντας:
Διαχριστιανικός διάλογος.

Αναλύοντας:
Το σύγχρονο αίτημα της καταλλαγής και της ειρηνικής συνύπαρξης. Η υπέρβαση του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας στον Χριστιανισμό, οι δυνατότητες και τα όρια του διαλόγου.

Εφαρμόζοντας:
Προτάσεις διαλόγου για την ενότητα του κόσμου.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Έντεχνος Συλλογισμός (Artfυl thinking): Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται με το παραπάνω μοτίβο εικόνες (π.χ. 1. Κώστα Λαβδά, Selfie, 2. Χρήστου Κεχαγιόγλου, Διάλογος) και ακολουθεί συζήτηση με θέμα: «Ο διάλογος ως στοιχείο προσέγγισης και κατανόησης».

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Επεξεργασία κειμένου με καθοδηγητικές ερωτήσεις» και «Έντεχνος συλλογισμός (Artfυl thinking): Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι» και «Δάσκαλος σε ρόλο»: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρισμένοι σε ομάδες διαβάζουν κείμενα με θέμα τη συμμετοχή των Ορθοδόξων στο διαχριστιανικό διάλογο (Bonnγ, 2005, Κάλλιστος Γουέαρ, Επίσκοπος Διοκλείας, 2004). Έπειτα, με βάση το παραπάνω μοτίβο (Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι) επεξεργάζονται φωτογραφίες από συναντήσεις εκπροσώπων Εκκλησιών ή Θρησκευμάτων (π.χ. Οικ. Πατριάρχη Αθηναγόρα Α' και Πάπα Παύλου ΣΤ' το 1964, Οικ. Πατριάρχη Βαρθολομαίου και Πάπα Φραγκίσκου στην Κωνσταντινούπολη το 2014 κ.λπ.) και καταγράφουν τις απαντήσεις τους. Στη συνέχεια, θέτουν τα ερωτήματά τους στον/στην εκπαιδευτικό, που, υποδύεται τον/την δημοσιογράφο που είχε παραστεί σε αυτές τις ιστορικές στιγμές. Ο/Η εκπαιδευτικός δίνει απαντήσεις και θέτει απορίες που προωθούν τη συζήτηση.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Μετασχηματισμός κειμένου»: Επικαιροποίηση (σύνδεση με κάποιον επίκαιρο προβληματισμό ή συμβάν σχετικό με τον διάλογο στη θρησκεία) και αξιοποίηση με σύντομη απόδοση θεολογικού κειμένου (Άγιος Νεκτάριος, 1974, ή Κοινή Δήλωση Πάπα Φραγκίσκου και Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στα Ιεροσόλυμα στις 25-5-2014) ως είδηση σε εφημερίδα ή επιστολή σε έναν φίλο/μια φίλη κ.λπ.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Κολλάζ»: Δημιουργία πόστερ (ψηφιακού ή έντυπου) με τίτλο «Ο Διάλογος ως έκφραση αγάπης» το οποίο να περιλαμβάνει: φωτογραφίες, λεζάντες, σύντομα κείμενα, (αγιογραφικά, π.χ. Ιω. 17, 21), πορίσματα διαλόγων, σκίτσα, στατιστικά, μηνύματα-προτάσεις των ίδιων των μαθητών κ.ά. Ανάρτηση στην ιστοσελίδα ή σε εμφανές σημείο του σχολείου.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αποκωδικοποιούν τις αλλαγές που επιφέρει η εκκοσμίκευση στη θρησκεία και στη θρησκευτικότητα,

- εκτιμούν τις θέσεις της Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης για την εκκοσμίκευση.

- Προσδιορισμός της εκκοσμίκευσης και της επιρροής της στην θρησκευτική ταυτότητα και θρησκευτικότητα.

- Εκτίμηση των θέσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την εκκοσμίκευση.

Βιώνοντας:
Το φαινόμενο της εκκοσμίκευσης στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Νοηματοδοτώντας:
Ορθόδοξη παράδοση και εκκοσμίκευση.

Αναλύοντας:
Οι συνέπειες της εκκοσμίκευσης στην Εκκλησία.

Εφαρμόζοντας:
Επιχειρήματα και γεγονότα που σχετίζονται με την εκκοσμίκευση και την κριτική στάση απέναντί της.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1 η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Σκέψου, Συζήτησε ανά 2 και ανά 4, Μοιράσου (TPSS)»: Με τη βοήθεια κειμενικού υλικού (Παπαγεωργίου, 2007, Πέτρου, 2017) οι μαθητές/μαθήτριες συζητούν σε ομάδες, αρχικά ανά 2 και έπειτα ανά 4, για την έννοια και τις διαστάσεις της εκκοσμίκευσης στις σύγχρονες κοινωνίες. Ακολουθεί παρουσίαση στην ολομέλεια και συζήτηση.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Εφημερίδα τοίχου»: Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν βιβλικά και πατερικά χωρία που αναφέρονται στη ζωή των Χριστιανών στον κόσμο (Προς Διόγνητον επιστολή, Ρωμ 12, 2, Α' Θεσ. 5, 21 κ.λπ). Στη συνέχεια, δημιουργούν σε ομάδες ένα φύλλο εφημερίδας με τίτλο «Οι Χριστιανοί στον κόσμο», αξιοποιώντας τα παραπάνω κείμενα. Οι ομάδες παρουσιάζουν στην ολομέλεια της τάξης τις εφημερίδες τους. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα κολλάει πάνω στην εφημερίδα των άλλων ομάδων χάρτινες λωρίδες με λέξεις ή φράσεις που φανερώνουν τρόπους με τους οποίους εκκοσμικεύεται -αναιρείται το βιβλικό- πατερικό πνεύμα της ζωής των χριστιανών στον κόσμο.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο και Χιονοστιβάδα»: Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν θεολογικό κείμενο σχετικό με την εκκοσμίκευση (Μπαθρέλλος, 2016), γράφουν μια σκέψη με αφορμή το κείμενο και τη μοιράζονται. Συζήτηση για τις συνέπειες της εκκοσμίκευσης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Αντιγνωμίες»: Οι μαθητές/μαθήτριες επιχειρηματολογούν για τη θέση των θρησκευτικών συμβόλων ή του θρησκευτικού όρκου στον δημόσιο χώρο.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

εξετάζουν το φαινόμενο της αθεΐας ως άρνηση/απόρριψη του
Θεού,

- διακρίνουν την επίδραση της αθεΊας σε διαμόρφωση πεποιθήσεων, ιδεολογιών και αξιών.

- Προσδιορισμός του φαινομένου της αθεΤας.
- Ανάλυση μορφών αθεΐας  που εκδηλώνονται ως κοσμοθεωρία και ως στάση ζωής.

- Ανάλυση αθεϊστικών θέσεων με θρησκευτικούς όρους.

Βιώνοντας:
Οι έννοιες της απιστίας και της δυσπιστίας. Οριοθέτηση της έννοιας της αθεΤας ως κοσμοθεωρίας και ως στάσης ζωής.

Νοηματοδοτώντας:
Συμπεριφορές και στάσεις ζωής που προσδιορίζονται από την επιλογή της αθεΊας.

Αναλύοντας:
Θέσεις της Εκκλησίας για τις αθεϊστικές τάσεις της σύγχρονης κοινωνίας.

Εφαρμόζοντας:
Η αμφιβολία ως στοιχείο της πίστης.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Ομαδοσυνεργασία» και «Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο». Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν αποσπάσματα από τα ακόλουθα κείμενα: 1) Το ποίημα «Οι απόντες» του Γ. Θέμελη (1961), 2) Συνέντευξη του Ρ. Ντόκινς (Bημαgazino - 2007), 3) «Αδελφοί Καραμαζόφ» του Φ. Ντοστογιέφκυ (1990). Στη συνέχεια, εκφράζουν γνώμες και τοποθετούνται

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Στρογγυλή τράπεζα»: Εξετάζονται δειγματικά παραθέματα με αθεϊστικές θέσεις και προβληματισμούς (Φώυερμπαχ, 1811, Μάρξ, 2004). Διερευνώνται προσεγγίσεις της πρακτικής και της θεωρητικής αθεΤας. Τα συμπεράσματα της επεξεργασίας συζητούνται.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία - Σύγκριση κειμένων». Οι μαθητές/μαθήτριες ερευνούν χωρία και κείμενα στα οποία αναφέρονται θέσεις εκπροσώπων της θρησκείας καθώς και αθεϊστικές τάσεις (απόσπασμα κειμένου του Σχολικού Βιβλίου Β' Λυκείου, ΔΕ 23, Μπερντάγιεφ, 1967, Κρίστεβα, 2010, Μ. Μπρεχτ, Σταμούλης, 2016, Α' Ιω. 4, 20) και καταγράφουν ομοιότητες και διάφορες. Στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση στην ολομέλεια με θέμα: «Μπορεί να αναπτυχθεί διάλογος μεταξύ Χριστιανών και άθεων;».

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Γραφή σεναρίου». Με βάση την τεχνική «αρχή, μέση ή τέλος» οι μαθητές/μαθήτριες επιλέγουν να γράψουν την αρχή ή τη μέση ή το τέλος ενός σεναρίου εμπνευσμένου από το θέμα και Αγιογραφικά χωρία (Μτ 17, 20 και Μκ 9, 24).

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- διακρίνουν τα αίτια και τις μορφές του θρησκευτικού φανατισμού,

- κρίνουν τη θέση του Χριστιανισμού για την υπέρβαση του φανατισμού.

Αναγνώριση του θρησκευτικού φανατισμού ως πολυεπίπεδου φαινομένου.

- Αξιολόγηση των αιτιών και των συνεπειών του θρησκευτικού
φανατισμού.

- Διατύπωση τρόπων υπέρβασης του φανατισμού με βάση τη θέση του Χριστιανισμού για τον φανατισμό.

Βιώνοντας:
Φαινόμενα φανατισμού.

Νοηματοδοτώντας:
Περιπτώσεις θρησκευτικού φανατισμού. Τα αίτια και η διαδικασία γέννησης του θρησκευτικού φανατισμού.

Αναλύοντας:
Διαφορά πίστης και φανατισμού. Η θέση του Χριστιανισμού.

Εφαρμόζοντας:
Επιχειρηματολογία για την αντιμετώπιση του φανατισμού.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Σκέψου-Συζήτησε-Μοιράσου (TPS)». Οι μαθητές/μαθήτριες εντοπίζουν και καταγράφουν εκδηλώσεις φανατικών συμπεριφορών, που έχουν παρατηρήσει στο περιβάλλον τους.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
Ομαδοσυνεργασία - «Πέντε π και ένα γ (5W1H)»: Με αφορμή ένα σκίτσο (π.χ. Ζαμπίκος), οι μαθητές/μαθήτριες καταγράφουν μια δική τους λεζάντα και συζητούν περίπτωση θρησκευτικού φανατισμού που τους δίνεται (π.χ. η περίπτωση του Αγ. Ακακίου του Ασβεστοχωρίτη) με το μοτίβο «πέντε π και ένα γ».

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία» και «Ρόλος στον τοίχο»: Δίνονται κατ' επιλογή στις ομάδες κείμενα σχετικά με τον θρησκευτικό φανατισμό (π.χ. Σχολικό Βιβλίο Θρησκευτικών Β' Λυκείου, ΔΕ 21, Γιαννουλάτος, 2010 & 2015, Στογιάννος, 2011, Ιγνάτιος, Μητροπ. Δημητριάδος, 2015, Θερμός, 2005, Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής, Μπέγζος, 2011, Ματσούκας, 1993). Οι μαθητές/μαθήτριες υπογραμμίζουν μία βασική ιδέα και την παρουσιάζουν στην ολομέλεια. Στη συνέχεια «Ρόλος στον τοίχο»: Ένας φανατικός θρησκευόμενος. Τι σκέφτεται, ποια τα συναισθήματα για τη θρησκευτική του κοινότητα (μέσα στο περίγραμμα), τι σκέφτεται και ποια τα συναισθήματα για τους πιστούς μιας άλλης κοινότητας (έξω από το περίγραμμα). Στη συνέχεια, οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να φτιάξουν την ταυτότητά του (όνομα, ηλικία, μόρφωση, επάγγελμα, ασχολίες, κ.λπ.).
Ακολουθούν οι ερωτήσεις: Τι παρατηρείτε; Ποιο είναι το προφίλ του φανατικού θρησκευόμενου;
Γιατί γίνεται φανατικός; Τι του λείπει και τι ψάχνει στον φανατισμό;

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Δάσκαλος σε ρόλο». Ο/Η εκπαιδευτικός υποδύεται έναν φανατικό συμμαθητή/μια φανατική συμμαθήτρια. Οι μαθητές/μαθήτριες τού/τής περιγράφουν πώς αισθάνονται και ποιες δυσκολίες αναφύονται στις μεταξύ τους σχέσεις. Θέτουν ερωτήματα, διερευνούν τα κίνητρά του/της και επιχειρηματολογούν, με βάση όσα έμαθαν στο προηγούμενο στάδιο του μαθήματος, προσπαθώντας να τον/την αποτρέψουν από αυτή την επιλογή.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αξιοποιούν τη χριστιανική διδασκαλία για την υποδούλωση στο κακό στην προσέγγιση φαινομένων εξάρτησης,

- διατυπώνουν προτάσεις με χριστιανικά κριτήρια για την αντιμετώπιση σύγχρονων φαινομένων δουλείας.

Ερμηνεία των εννοιών «εξάρτηση» και «υποδούλωση» ως προς την «εν Χριστώ» ελευθερία.

- Διατύπωση προτάσεων με χριστιανικά κριτήρια για την αντιμετώπιση σύγχρονων φαινομένων δουλείας.

Βιώνοντας:
Σύγχρονες μορφές εξάρτησης και δουλείας.

Νοηματοδοτώντας:
Σύγχρονες μορφές εξάρτησης με χρήση θρησκευτικών όρων.

Αναλύοντας:
Σχέσεις εξάρτησης, σχέσεις ελευθερίας στον Χριστιανισμό.

Εφαρμόζοντας:
Θεολογικά επιχειρήματα για την αντιμετώπιση σύγχρονων φαινομένων δουλείας.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Ιδεοθύελλα» με τη λέξη δουλεία/εξάρτηση και με αφορμή εικόνες και μαρτυρίες

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Σκέψου, Γράψε, Συζήτησε, Μοιράσου (TWPS)». Οι μαθητές/μαθήτριες νοηματοδοτούν τον όρο «δούλος/δούλη του Θεού» με τη βοήθεια αγιογραφικών αναφορών στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη και στα μυστήρια της Εκκλησίας (π.χ. Γεν. 26, 24, Εξ. 32, 11.13, Α' Βασ. 8, 22-23, Ιω. 15, 14-15, Τιτ. 1, 1, Γαλ. 1, 10 κ.λπ., <<Βαπτίζεται ο δούλος/δούλη του Θεού ... , μεταλαμβάνει ... νυμφεύεται. .. », κ.ά.) και θεολογικών κειμένων (βλ. Σχολικό Βιβλίο Θρησκευτικών Γ' Λυκείου, ΔΕ 4, Μαντζαρίδης, 1991, Καλλιακμάνης, 1993). Στο τέλος συγκρίνουν τον όρο με τη σημασία της λ. δούλος/δούλη, όπως δίνεται σε κάποιο λεξικό (π.χ. Λεξικό της κοινής νεοελληνικής).

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Έντεχνος Συλλογισμός (Artfυl Thinking) - Βλέπω, ισχυρίζομαι, αναρωτιέμαι»: Προβάλλεται εικόνα (π.χ. R. Lentz, Ο Χριστός στο περιθώριο, η εικόνα μπορεί να εξετασθεί μαζί με το σχόλιο της Β.Γώγου). Συζήτηση για το θέμα «πάθη/απελευθέρωση» με βοηθητικό θεολογικό κείμενο (π.χ. Νικόδημος Αγιορείτης, 2008, Ware, 1982).
- Εναλλακτικά:
«Σκέψου, συζήτησε, μοιράσου (TPS)». 1. Ιωβηλαίο έτος (Λευιτ 25, 8-55). Ποια αντίληψη υπάρχει πίσω απ' αυτήν την εντολή; Ποιες δυνατότητες προσωπικές και κοινωνικές ανοίγονται;

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Μελέτη περίπτωσης» - «Μια σύγχρονη μορφή δουλείας: εξάρτηση και υποδούλωση στο Διαδίκτυο». Οι μαθητές συζητούν για το φαινόμενο. Εντοπίζουν αίτια και συνέπειες στην καθημερινότητά τους και προτείνουν τρόπους «θεραπείας» και απεξάρτησης, ως κατ' εξοχήν πράξεις ελευθερίας συνδέοντάς τες με τη ορθόδοξη θεολογική αντίληψη περί ελευθερίας.

Θ.Ε. 4. ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θρησκευτικότητας των αρχαίων Ελλήνων,

- διακρίνουν πτυχές της αρχαίας ελληνικής θρησκείας.

- Αναφορά των χαρακτηριστικών της θρησκευτικότητας των αρχαίων Ελλήνων.

- Διάκριση της διαφοράς του προτύπου που πρότεινε η θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων από αυτό του Χριστιανισμού.

Βιώνοντας:
Ίχνη της θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων στο σήμερα.

Νοηματοδοτώντας:
Πτυχές της θρησκευτικότητας των αρχαίων Ελλήνων.

Αναλύοντας:
Η μονοθεϊστική αντίληψη των μεγάλων φιλοσόφων.

Εφαρμόζοντας:
Διατύπωση θέσεων επάνω σε σύγχρονες εκφάνσεις της αρχαίας ελληνικής θρησκείας.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Έντεχνος συλλογισμός»: Με αφορμή μια υποθετική επίσκεψη στον Παρθενώνα οι μαθητές/μαθήτριες «παρατηρούν, σκέφτονται και αναρωτιούνται» με βάση την παράσταση από το ανατολικό αέτωμα «Η γέννηση της Αθηνάς», διερευνώντας έννοιες που σχετίζονται με την αρχαιοελληνική θρησκεία και έχουν επιζήσει στη σημερινή εποχή (π.χ. θεοί, μοίρα, ναοί, μαντεία κ.ά.)

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Τροχιά της μάθησης»: Οι μαθητές/μαθήτριες, χωρισμένοι/ες σε έξι ομάδες, προσεγγίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θρησκευτικότητας των αρχαίων Ελλήνων, σημειώνοντας ένα στοιχείο που θεωρούν ως το πιο σημαντικό. Γίνεται συζήτηση με ερωτήσεις εμπέδωσης.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Εκτίμηση-Υποστήριξη-Διερώτηση» προσαρμοσμένο σε γραπτό κείμενο: Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομάδες, με τη βοήθεια σχετικού κειμένου, καλούνται να επεξεργαστούν το ζήτημα του μονοθεϊσμού των μεγάλων φιλοσόφων.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σκέψου, Γράψε, Συζήτησε, Μοιράσου»: Οι μαθητές/μαθήτριες με βάση όσα έχουν μάθει παίρνουν θέση πάνω στο κείμενο της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Μελέτης ΑρχαιολατρίαςΝεοειδωλολατρίας.
-Εναλλακτικά:
«Επ' αυτού θα είχα να πω»: Με βάση τα όσα έμαθαν, οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση πάνω σε ένα ζήτημα: «Στην αρχαία ελληνική θρησκεία μπορεί ο άνθρωπος να γίνει θεός;» ή «0 άνθρωπος δεν μπορεί να ξεφύγει από τους αιώνιους νόμους που διέπουν τη ζωή του, π.χ. μοίρα», αιτιολογώντας την άποψή τους.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά των αφρικανικών θρησκευμάτων,

- διακρίνουν τις ιδιαιτερότητες της αφρικανικής θρησκευτικότητας

- επισημαίνουν τη συμβολή της θρησκείας στη διαμόρφωση της αφρικανικής ψυχοσύνθεσης

- Διατύπωση των χαρακτηριστικών των αφρικανικών θρησκευμάτων.

- Προσδιορισμός της θρησκευτικής ζωής των πιστών στα αφρικανικά θρησκεύματα.

Βιώνοντας:
Γνώσεις και εμπειρίες γύρω από σύγχρονα ζητήματα πνευματισμού.

Νοηματοδοτώντας:
Βασικά χαρακτηριστικά των αφρικανικών θρησκευμάτων.

Αναλύοντας:
Προσέγγιση των ιδιαιτεροτήτων της αφρικανικής θρησκευτικότητας.

Εφαρμόζοντας:
Η αφρικανική θρησκευτικότητα ως στοιχείο της αφρικανικής ψυχοσύνθεσης.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
<<'Εντεχνος συλλογισμός» (Artful Thinking) με το μοτίβο των «Δημιουργικών ερωτήσεων»: Οι μαθητές/μαθήτριες, στην ολομέλεια της τάξης ή σε μικρές ομάδες, καλούνται να αναπτύξουν τις δικές τους ερωτήσεις, με την τακτική της ιδεοθύελλας (brainstorming) σχετικά με το θέμα: «Πνευματισμός» ή «Μέντιουμ». Εναλλακτικά μπορεί να παρουσιαστεί μια σχετική εικόνα/φωτογραφία. Στο τέλος μπορεί να γίνει επιπλέον συζήτηση λίγων λεπτών, γύρω από μία ή δύο επιλεγμένες ερωτήσεις, που αυξάνουν το κίνητρο των μαθητών/μαθητριών για περαιτέρω διερεύνηση του θέματος, το οποίο πραγματεύεται η ενότητα.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο»: Δίνεται στους/στις μαθητές/μαθήτριες ή διαβάζεται από τον/την εκπαιδευτικό το κείμενο του Ninian Smart «Προγονολατρία». Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να τοποθετηθούν απέναντι σε αυτό, συγκρίνοντας με αυτά που ήδη γνωρίζουν και συσχετίζοντας το περιεχόμενό του με την αφρικανική θρησκευτικότητα. Προτεινόμενα μοτίβα: Τι παρατηρώ; τι σκέφτομαι; Επικουρικά μπορεί να αξιοποιηθεί μια ανάλογη εικόνα αφρικανικού λατρευτικού τελετουργικού.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Συμμετοχή σε συνέδριο» και «Δάσκαλος σε ρόλο»: Μοιράζονται στους/στις μαθητές/μαθήτριες τα βασικά στοιχεία της αφρικανικής θρησκευτικότητας, για να προετοιμάσουν σκέψεις και ερωτήσεις (ατομικά ή ομαδικά), με βάση τα μοτίβα: α) «Αυτό που διάβασα και για το οποίο θα ήθελα μια περαιτέρω επεξήγηση είναι: ... » και β) «Κάτι που διάβασα και μου προκάλεσε αντίδραση είναι: ... ».Ο/Η εκπαιδευτικός μπαίνει στον ρόλο ενός περιηγητή, που καλείται να παρουσιάσει, σε ένα συνέδριο σχετικό με την αφρικανική θρησκευτικότητα, όσα αποκόμισε κατά την παραμονή του κοντά σε αφρικανούς ιθαγενείς. Οι μαθητές/μαθήτριες συγκροτούν τους συνέδρους και καταθέτουν τις σκέψεις και τις ερωτήσεις τους.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Ρόλος στον τοίχο»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να γράψουν σε αυτοκόλλητα χαρτάκια (post-it) ένα στοιχείο που, σύμφωνα με όσα έμαθαν, προσδιορίζει τη θρησκευτική ζωή ενός πιστού στα αφρικανικά θρησκεύματα, και στη συνέχεια να το κολλήσουν μέσα στο ανθρώπινο περίγραμμα που έχει σχεδιαστεί. Οι απαντήσεις διαβάζονται στην ολομέλεια.
-Εναλλακτικά:
«Συμφωνώ-Διαφωνώ»: Διαβάζονται κάποιες προτάσεις και οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση, ανάλογα με το αν συμφωνούν ή διαφωνούν: (ενδεικτικά: 1) Οι ιεροδιάμεσοι με την επικοινωνία τους με τα πνεύματα επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων. 2) Στα αφρικανικά θρησκεύματα στα πνεύματα αποδίδεται η αιτία της εγκατάλειψης του κόσμου από τον δημιουργό θεό. 3) Σε όλες τις αφρικανικές εθνότητες τα θρησκεύματα έχουν μια ενιαία μορφή. 4) Ο δημιουργός θεός στα αφρικανικά θρησκεύματα θεωρείται ότι βρίσκεται πολύ κοντά στους ανθρώπους. 5) Τα θρησκεύματα της αφρικανικής ηπείρου έχουν πολυθεϊστικό χαρακτήρα).

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τα βασικά γνωρίσματα της θρησκείας των Εβραίων και της πορείας εξέλιξής της

- διακρίνουν τη διαφοροποίηση του Ιουδαϊσμού από τον Χριστιανισμό.

Διατύπωση των βασικών γνωρισμάτων του Ιουδαϊσμού και της ιστορικής πορείας του.

- Αποτύπωση της διαφοροποίησης του Ιουδαϊσμού από τον Χριστιανισμό.

Βιώνοντας:
Όψεις της καθημερινότητας με ιδιαίτερη θρησκευτική σημασία και προέλευση.

Νοηματοδοτώντας:
Η ημέρα του Σαββάτου στον Ιουδαϊσμό.

Αναλύοντας:
Προσέγγιση βασικών γνωρισμάτων Ιουδαϊσμού.

Εφαρμόζοντας:
Διάκριση διαφοροποίησης Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Σκέψου, Συζήτησε ανά 2 και ανά 4, Μοιράσου (TPSS)»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να σκεφτούν και να προβληματιστούν σχετικά με την προέλευση και τη σημασία των λέξεων «Παρασκευή» και «Σάββατο». Ακολουθεί παρουσίαση των ιδεών από κάθε τετράδα σε όλη την τάξη.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ανάλυση κειμένου» και «Ρόλος στον τοίχο»: Οι μαθητές/μαθήτριες, πρώτα μέσα από σχετικό κείμενο, προσεγγίζουν θεολογικά το προηγούμενο θέμα, σημειώνοντας δύο λέξεις/φράσεις, που παραπέμπουν σε συγκεκριμένο θρησκευτικό περιεχόμενο. Στη συνέχεια καταγράφουν σε ένα ανθρώπινο περίγραμμα ένα συναίσθημα και μια σκέψη ενός πιστού Ιουδαίου, σχετικά με την ημέρα του Σαββάτου: «Όταν γιορτάζω το Σάββατο αισθάνομαι. .. » (μέσα στο περίγραμμα), «Η μέρα του Σαββάτου σημαίνει για μένα ... » (έξω από το περίγραμμα). Αυτά που έγραψαν οι μαθητές/τριες διαβάζονται και σχολιάζονται στην ολομέλεια.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ειδικοί ανάμεσά μας»: Δίνονται σε ομάδες των μαθητών/μαθητριών τα βασικά στοιχεία της Ιουδαϊκής θρησκείας. Κάθε μαθητής/μαθήτρια προσεγγίζει ατομικά για λίγα λεπτά ένα θέμα, υπογραμμίζοντας βασικές λέξεις κλειδιά και συνοψίζοντας το συνολικό περιεχόμενο σε δύο προτάσεις. Έπειτα ως «ειδικός» παρουσιάζει στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του αυτά που εκείνος έμαθε. Στο τέλος γίνεται συζήτηση στην ολομέλεια με ερωτήσεις εμπέδωσης.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Ομαδικός διάλογος (μοντέλο σύσκεψης της τάξης)»: Με αφορμή σχετικό κείμενο αλλά και όσα έχουν μάθει, οι μαθητές/μαθήτριες γράφουν μία σκέψη τους και στη συνέχεια διαλέγονται με θέμα: «Τελικά σε τι διαφέρει ο Ιουδαϊσμός από τον Χριστιανισμό;».

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τις βασικές διδασκαλίες, την πορεία εξέλιξής μέχρι σήμερα και τις διαφορετικές τάσεις (Σουννιτικό-Σηιτικό) και τον μυστικισμό του Ισλάμ,

- αντιλαμβάνονται τα σημαντικότερα στοιχεία της λατρείας του Ισλάμ και της σημασίας του για τον πιστό.

- Αναφορά των διδασκαλιών του Ισλάμ και των τάσεων του.

- Αξιολόγηση της σημασίας που έχει η λατρεία στη ζωή των πιστών στο Ισλάμ.

Βιώνοντας:
Σύγχρονες όψεις ισλαμικής θρησκευτικότητας.

Νοηματοδοτώντας:
Βασικές διδασκαλίες του Ισλάμ.

Αναλύοντας:
Ιστορική εξέλιξη και τάσεις του Ισλάμ.

Εφαρμόζοντας:
Σταχυολόγηση των σημαντικότερων στοιχείων του Ισλάμ και της σημασίας του για έναν πιστό του Ισλάμ.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Έντεχνος συλλογισμός» (Artful Thinking) με το μοτίβο «Βλέπω-Ισχυρίζομαι-Αναρωτιέμαι»: Με αφορμή εικόνες (ποδοσφαιριστές που προσεύχονται ή σχετικό κείμενο) οι μαθητές/μαθήτριες προσεγγίζουν σύγχρονες εκφάνσεις της ισλαμικής θρησκευτικότητας.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Τροχιά της μάθησης»: Οι μαθητές/μαθήτριες ανακαλύπτουν δημιουργικά στοιχεία από την ιστορία και τον ιδρυτή του Ισλάμ, τις βασικές διδασκαλίες του Κορανίου και τους πέντε στύλους.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Πέντε π και ένα γ (SWlH)»: Οι μαθητές/μαθήτριες προσεγγίζουν την εξέλιξη του Ισλάμ μέχρι σήμερα και εντοπίζουν τις διαφορετικές τάσεις που ισχύουν στους κόλπους του.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Γράφουμε επιστολή»: Οι μαθητές/μαθήτριες, στηριζόμενοι/ες σε όσα έμαθαν, στέλνουν ένα σύντομο μήνυμα σε έναν μακρινό φίλο/μία μακρινή φίλη τους, καταγράφοντας τρία στοιχεία της θρησκείας του Ισλάμ που τους άγγιξαν περισσότερο και ένα στοιχείο το οποίο τους προκάλεσε κάποιο προβληματισμό. Οι καταγραφές των μαθητών/μαθητριών διαβάζονται στην τάξη για συζήτηση και στοχασμό.
-Εναλλακτικά:
«Μελέτη περίπτωσης»: Οι μαθητές/μαθήτριες, με βάση τα όσα έμαθαν σχετικά με το Ισλάμ, καλούνται να καταγράψουν μια συνηθισμένη ημέρα ενός πιστού μουσουλμάνου/μίας πιστής μουσουλμάνας. Τι συνήθειες έχει, τι φροντίζει να κάνει, τι αισθάνεται, τι φοβάται ή τι σκέψεις κάνει σχετικά με τη θρησκεία του.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν τις βασικές διδασκαλίες και τη σύνθεση του Ινδουισμού,

- εξηγούν στοιχεία της λατρείας του Ινδουισμού,

- διακρίνουν σύγχρονες πτυχές του Ινδουισμού και την πορεία εξέλιξής του.

- Περιγραφή των βασικών διδασκαλιών του Ινδουισμού.

- Εξήγηση του ρόλου της λατρείας στη ζωή των πιστών στον Ινδουισμό.

Βιώνοντας:
Σύγχρονες εκφράσεις ινδουιστικής προέλευσης.

Νοηματοδοτώντας:
Ο Ινδουισμός ως σύνολο θρησκευτικών παραδόσεων.

Αναλύοντας:
Βασικά στοιχεία της ινδουιστικής λατρείας.

Εφαρμόζοντας:
Όψεις του σύγχρονου Ινδουισμού.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«lδεοθύελλα» με βάση τις λέξεις: «Αβατάρ» και «Μετενσάρκωση»: Καταγράφονται στον πίνακα οι απαντήσεις των μαθητών/μαθητριών και ομαδοποιούνται.
-Εναλλακτικά:
«Έντεχνος Συλλογισμός» με το μοτίβο
«Παρατηρώ - Σκέφτομαι - Αναρωτιέμαι»: με αφορμή εικόνες ινδουιστικών θεοτήτων.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - επεξεργασία κειμένου»: Οι μαθητές/μαθήτριες αναζητούν στο κείμενο τις έννοιες που διαπραγματεύτηκαν προηγουμένως και γράφουν τις σκέψεις τους με βάση τα μοτίβα:
α) «Αυτό που διάβασα και για το οποίο θα ήθελα μια περαιτέρω επεξήγηση είναι: ... » και
β) «Κάτι που διάβασα και μου προκάλεσε έκπληξη είναι: ... ».Ακολουθεί συζήτηση με ερωτήσεις εμπέδωσης.
-Εναλλακτικά:
«Συμφωνώ-Διαφωνώ»: Διαβάζονται κάποιες προτάσεις και οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση, ανάλογα με το αν συμφωνούν ή διαφωνούν: (ενδεικτικά: 1) Ο Ινδουισμός είναι μια συμπαγής θρησκευτική διδασκαλία. 2) Τη μορφή στην οποία θα μετενσαρκωθεί κάθε άτομο την καθορίζει ο θεός. 3) Ένας Ινδουιστής πιστεύει ότι ανήκει σε πολυθεϊστική θρησκεία. 4) Τα κείμενα που ονομάζονται «Βέδες» αποτελούν τις ιερές γραφές του Ινδουισμού. 5) Σε κάποιες ινδουιστικές παραδόσεις ο Θεός έχει ανθρωπομορφική ύπαρξη που διαθέτει προσωπικά χαρακτηριστικά, όπως θέληση, σκέψη και πάθη.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Γράφω ημερολόγιο»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν κείμενο σχετικό με τα βασικά στοιχεία της λατρείας των Ινδουιστών και γράφουν τις σκέψεις τους ξεκινώντας ως εξής: «Σήμερα επισκέφτηκα έναν Ινδουιστή στο σπίτι του. Αυτά που μου έκαναν εντύπωση από όσα έκανε στο πλαίσιο της έκφρασης της θρησκευτικής του πίστης ήταν: ... ». Συζήτηση με βάση τις καταγραφές των μαθητών.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σχοινί της μπουγάδας»: Με αφορμή σχετικά κείμενα ή και όσα οι μαθητές/μαθήτριες έμαθαν για τη σύγχρονη ινδουιστική θρησκευτικότητα, καλούνται να καταγράψουν μια σκέψη τους πάνω στο θέμα: «Αυτό που μου προκάλεσε εντύπωση μαθαίνοντας για τον Ινδουισμό ήταν ... ».
Οι καταγραφές διαβάζονται στην ολομέλεια.
-Εναλλακτικά:
«Δημιουργία συνέντευξης»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να προετοιμάσουν τρεις ερωτήσεις που υποθετικά θα έκαναν σε έναν Ινδουιστή, θέλοντας να γνωρίσουν καλύτερα τη θρησκεία του και τις λατρευτικές του συνήθειες. Στη συνέχεια, ανά δύο οι μαθητές/μαθήτριες ανταλλάσσουν τη συνέντευξη που ετοίμασαν και απαντούν με τον δικό τους τρόπο στις ερωτήσεις που έχουν μπροστά τους. Οι καταγραφές διαβάζονται στην ολομέλεια της τάξης.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- περιγράφουν την ιστορική εξέλιξη του Βουδισμού και στοιχεία από τη ζωή τού ιδρυτή του,

- αναγνωρίζουν τις βασικές πτυχές από τη διδασκαλία του Βουδισμού,

- κρίνουν τη φιλοσοφική και ψυχολογική διάσταση της πρότασης του Βουδισμού.

- Περιγραφή των διδασκαλιών και της ιστορικής εξέλιξης του Βουδισμού.

- Διατύπωση συλλογισμών για τη φιλοσοφική και ψυχολογική διάσταση του Βουδισμού.

Βιώνοντας:
Σύγχρονες εκφράσεις βουδιστικής αναφοράς.

Νοηματοδοτώντας:
Βασικές πτυχές της διδασκαλίας του Βουδισμού.

Αναλύοντας:
Ιστορική εξέλιξη και διαφορετικές τάσεις του Βουδισμού.

Εφαρμόζοντας:
Διατύπωση συλλογισμών για τη φιλοσοφική και ψυχολογική διάσταση του Βουδισμού.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«lδεοθύελλα» με βάση τις λέξεις: «Κάρμα» και «Νιρβάνα»: Καταγράφονται στον πίνακα οι απαντήσεις των μαθητών/μαθητριών και ομαδοποιούνται.
-Εναλλακτικά:
«Έντεχνος Συλλογισμός» με το μοτίβο
«Παρατηρώ - Σκέφτομαι - Αναρωτιέμαι»: με αφορμή εικόνες του Βούδα ή βουδιστών μοναχών.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - επεξεργασία κειμένου»: Οι μαθητές/μαθήτριες αναζητούν στο κείμενο τις έννοιες που διαπραγματεύτηκαν προηγουμένως και γράφουν τις σκέψεις τους με βάση τα μοτίβα:
α) «Αυτό που διάβασα και για το οποίο θα ήθελα μια περαιτέρω επεξήγηση είναι: ... » και
β) «Κάτι που διάβασα και μου προκάλεσε έκπληξη είναι: ... ».Ακολουθεί συζήτηση με ερωτήσεις εμπέδωσης.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία - Πέντε π και ένα γ {SWlH)»: Μέσα από σχετικά κείμενα οι μαθητές/μαθήτριες προσεγγίζουν ερευνητικά τα στοιχεία για την ιστορική εξέλιξη και τον ιδρυτή του Βουδισμού, και εντοπίζουν τις διαφορετικές τάσεις που επικρατούν στους κόλπους του.
Ακολουθεί συζήτηση στην ολομέλεια με ερωτήσεις εμπέδωσης.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Επ' αυτού θα είχα να πω»: Με βάση τα όσα έμαθαν αλλά και τη δική τους προσωπική αντίληψη, οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση πάνω σε ένα ζήτημα από τη διδασκαλία του Βουδισμού, π.χ. «0 άνθρωπος για να φτάσει στην ολοκλήρωσή του θα πρέπει να πάψει να επιθυμεί ή να μισεί» ή «Η ύπαρξη είναι πόνος», αιτιολογώντας την άποψή τους.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- εξηγούν τις βασικές διδασκαλίες της θρησκείας και της φιλοσοφίας των Κινέζων,

- προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Κομφουκιανισμού.

- Εξήγηση των βασικών διδασκαλιών των θρησκειών των Κινέζων.

- Περιγραφή των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του Κομφουκιανισμού

Βιώνοντας:
Πραγματικότητες του κόσμου με αντιθετικό χαρακτήρα.

Νοηματοδοτώντας:
Βασικές διδασκαλίες του Ταοϊσμού.

Αναλύοντας:
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Κομφουκιανισμού.

Εφαρμόζοντας:
Έκφραση των βασικών διδασκαλιών της θρησκείας και της φιλοσοφίας των Κινέζων.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας «lδεοθύελλα»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να σκεφτούν και να καταγράψουν πραγματικότητες του κόσμου, στον χώρο ή στον χρόνο, που έχουν αντιθετικό χαρακτήρα (π.χ. καταστάσεις, συναισθήματα, ενέργειες κ.λπ).

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - Επ' αυτού θα είχα να πω»: Οι μαθητές/μαθήτριες προσεγγίζουν σχετικό κείμενο για τον Ταοϊσμό και στη συνέχεια παίρνουν θέση με αφορμή τη φράση: «Ο άνθρωπος πρέπει να συμμορφώνεται με την ορισμένη λειτουργία και δομή του κόσμου, αλλιώς η φύση αντιδρά επικίνδυνα». Στο τέλος της συζήτησης γίνονται ερωτήσεις εμπέδωσης.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Δουλεύοντας με κείμενο»: Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται κείμενο για τον Κομφουκιανισμό, καταγράφοντας τη δική τους θέση πάνω στις εξής προτάσεις: «Ύστερα από όσα διάβασα για τον Κομφουκιανισμό: α) κατάλαβα περισσότερο ότι ... , β) ένιωσα έκπληξη όταν ... , γ) θα ήθελα να ήξερα για ποιο λόγο ... Οι απαντήσεις διαβάζονται στην ολομέλεια και συζητούνται.
-Εναλλακτικά:
«Σιωπηρό ερέθισμα με αφορμή τη φράση»: «0 ιδανικός άνθρωπος σύμφωνα με τον Κομφουκιανισμό». Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να σκεφτούν και να συζητήσουν τη δική τους άποψη.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Δημιουργώντας γρίφους»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται, με βάση όσα έμαθαν, να δημιουργήσουν τρεις γρίφους/ερωτήσεις, που θα έχουν τη λύση τους σε κάποιες από τις διδασκαλίες του Ταοϊσμού ή του Κομφουκιανισμού, προσδιορίζοντας κάποια από τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα. Στη συνέχεια, κάθε μαθητής/μαθήτρια θα πάρει τους γρίφους/ερωτήσεις που κάποιος άλλος έχει δημιουργήσει, προσπαθώντας να δώσει απάντηση σε αυτούς. Στο τέλος, κατόπιν αιτιολόγησης, επιλέγονται οι πιο εύστοχοι και οι πιο αποτελεσματικοί από αυτούς.
-Εναλλακτικά:
«Γράφω στο ημερολόγιο»: Οι μαθητές/μαθήτριες καταγράφουν τις σκέψεις τους ξεκινώντας ως εξής: «Σήμερα επισκέφτηκα έναν θρησκευόμενο Κινέζο. Αυτά που μου έκαναν εντύπωση από όσα μου είπε για τη θρησκεία του ήταν: ... ».

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να:

- αναγνωρίζουν την παραδοσιακή θρησκεία των Ιαπώνων και τη λατρεία τους,

- αναλύουν τη σχέση της φιλοσοφίας τους με τη θρησκευτική ζωή.

- Αναφορά στα χαρακτηριστικά της παραδοσιακή θρησκείας και λατρείας των Ιαπώνων.

- Ανάλυση της σχέσης της φιλοσοφίας τους με τη θρησκευτική ζωή.

Βιώνοντας:
Θρησκευτικές εκφράσεις στη ζωή του έθνους.

Νοηματοδοτώντας:
Το «Αυτοκρατορικό Σίντο» και η σημερινή ιαπωνική θρησκευτικότητα.

Αναλύοντας:
Σύγχρονη ιαπωνική λατρεία και πολυθεϊστική θρησκευτικότητα.

Εφαρμόζοντας:
Έκφραση των βασικών πιστεύω της ιαπωνικής θρησκείας και της σχέσης τους με τη θρησκευτική ζωή.

Προτεινόμενες Δραστηριότητες

1η δραστηριότητα-Βιώνοντας
«Έντεχνος συλλογισμός (Artful thinking) - Βλέπω, Ισχυρίζομαι, Αναρωτιέμαι»: Παρουσιάζονται εικόνες από δύο σημαίες. Οι μαθητές/μαθήτριες τις επεξεργάζονται με το προτεινόμενο μοτίβο.

2η δραστηριότητα-Νοηματοδοτώντας
«Ομαδοσυνεργασία - τοποθέτηση με αφορμή κείμενο»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν το σχετικό κείμενο και καλούνται να απαντήσουν για τη σχέση που μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στις σημαίες και τη θρησκευτικότητα των Ιαπώνων, καθώς και για τον λόγο που οι Ιάπωνες επέλεξαν την απεικόνιση του ήλιου στη σημαία τους.

3η δραστηριότητα-Αναλύοντας
«Ομαδοσυνεργασία - Δουλεύοντας με κείμενο»: Οι μαθητές/μαθήτριες αφού μελετήσουν σχετικό κείμενο για τον πολυθεϊστικό χαρακτήρα της ιαπωνικής θρησκευτικότητας, καλούνται να μπουν σε ρόλο και να συνθέσουν με συντομία τα λόγια που θα μπορούσε ένας θρησκευόμενος Ιάπωνας να απευθύνει προς κάποια ιαπωνική θεότητα (επιλέγονται ενδεικτικά τέσσερα διαφορετικά πρόσωπα: ένας μαθητής στις τελευταίες τάξεις του σχολείου, ένας πατέρας τριών παιδιών, ένας συνταξιούχος αγρότης, μία εργαζόμενη γυναίκα σε πολυεθνική εταιρία). Οι απαντήσεις διαβάζονται  την ολομέλεια όπου γίνεται σύντομη αιτιολόγησή τους.
-Εναλλακτικά:
Οι μαθητές/μαθήτριες ανακαλύπτουν ομοιότητες ανάμεσα στις σιντοϊστικές γιορτές και στις αντίστοιχες εικόνες.

4η δραστηριότητα-Εφαρμόζοντας
«Σύνταξη κειμένου»: Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να μπουν σε ρόλο και να καταγράψουν τις σκέψεις τους στην παρακάτω συνθήκη: «Ένας Χριστιανός ταξιδεύει για πρώτη φορά στην Ιαπωνία. Εκεί μαθαίνει πράγματα που δεν ήξερε σχετικά με τον Σιντοϊσμό και τη σχέση της φιλοσοφίας του με τη ζωή των Ιαπώνων. Στο ημερολόγιό του σημειώνει μία θρησκευτική διδασκαλία που του έκανε εντύπωση, καθώς και μία σκέψη σχετικά με όσα συνάντησε και είδε. Εάν ήσασταν στη θέση του, τι θα γράφατε στο ημερολόγιό σας;». Οι απαντήσεις διαβάζονται στην ολομέλεια και ακολουθεί συζήτηση και αιτιολόγηση των απαντήσεων.
-Εναλλακτικά:
«Επ' αυτού θα είχα να πω ... »: Σύμφωνα με όσα έμαθαν, οι μαθητές/μαθήτριες εκφέρουν τις τοποθετήσεις τους με αφορμή τη φράση: «Ο Ιάπωνας γεννιέται σιντοϊστής και πεθαίνει Βουδιστής». Ακολουθεί γύρος συζήτησης για εμβάθυνση και τελική τοποθέτηση.