ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΕΥΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο Λευκός Πύργος αποτελεί το μνημείο - σύμβολο της Θεσσαλονίκης. Χρονολογείται στο τέλος του 15ου αιώνα και είναι σχεδόν βέβαιο ότι αντικατέστησε παλαιότερο, βυζαντινό πύργο που υψωνόταν στην ίδια θέση. Οι παλαιότερες ονομασίες του Πύργου ως "Φρούριο της Καλαμαρίας", "Πύργος του Λέοντος", "Πύργος των Γενιτσάρων", "Πύργος του αίματος", μαρτυρούν την ιστορική του διαδρομή και την καθοριστική σχέση με τη ζωή της πόλης. Μετονομάσθηκε σε Λευκό Πύργο και ασθεστώθηκε σε μία προσπάθεια ανασκευής της τρομακτικής φήμης του ως φυλακής και τόπου εκτέλεσης των βαρυποινιτών. Είναι ο μοναδικός που σώθηκε από τη θαλάσσια οχύρωση της πόλης τοποθετημένος στη συμβολή του ανατολικού με το θαλάσσιο τείχος.
Είναι πύργος κυλινδρικός με ύψος 32,5 μ. Στην επίστεψη του διαμορφώνονται τοξύλια που φέρουν τις επάλξεις και. στην κορυφή του υπάρχει πυργίσκος με δεύτερη σειρά επάλξεων Αποτελείται από ισόγειο, πέντε ορόφους και τον πυργίσκο, που επικοινωνούν με ένα εσωτερικό, περιμετρικό, ελικοειδές κλιμακοστάσιο.
Ο Λευκός Πύργος έμεινε για πολλά χρόνια κλειστός στο ευρύ κοινό, χρησιμεύοντας ως στέγη της αεράμυνας και των ναυτοπροσκόπων. Οι κατά καιρούς δραστικές επεμβάσεις είχαν αλλοιώσει τη μορφή του. Το 1983, η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ανέλαβε τη συντήρηση του μνημείου και οργάνωσε σ' αυτόν μια μόνιμη Έκθεση για τη Θεσσαλονίκη, συμμετέχοντας στον εορτασμό για τα 2300 χρόνια από την ίδρυση της πόλης. Η Έκθεση εγκαινιάστηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1985.
Η μετατροπή του οχυρωματικού πύργου σε εκθεσιακό χώρο έγινε με σεβασμό στην αυθεντικότητα του μνημείου και στην ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του. Επιδιώχθηκε μια ισορροπία ώοτε τα μνημείο και η έκθεση να συνυπάρχουν και να λειτουργούν ταυτόχρονα ως ιστορική αφήγηση. Η αναστήλωση και η νέα χρήση του μνημείου βραβεύθηκαν το 1989 με το βραβείο της Europa Nostra.
Νέα μόνιμη έκθεση στο μνημείο-σύμβολο της πόλης
Πρόσκληση για μια πιο στενή γνωριμία με τη Θεσσαλονίκη θα αποτελεί στο εξής η επίσκεψη στο Λευκό Πύργο, ο οποίος άνοιξε ξανά τις πόρτες του στο κοινό με νέα μόνιμη έκθεση, αφιερωμένη στην πόλη της Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση, που οργανώθηκε από το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όψεις της ιστορίας της Θεσσαλονίκης διαχρονικά, με στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών να γνωρίσουν καλύτερα την πόλη, τα μνημεία και τα θεματικά μουσεία της. Πρόθεση της έκθεσης δεν είναι να «μουσειοποιήσει» την πόλη, αλλά να τη «συστήσει» στους επισκέπτες και ακόμη περισσότερο στους κατοίκους της, στοχεύοντας στη δημιουργία μιας νέας ουσιαστικής σχέσης με την πόλη. Φιλοδοξία του νέου μουσείου είναι να αποτελέσει την αφετηρία μιας περιήγησης στη Θεσσαλονίκη, χωρίς να υποκαθιστά τους υπόλοιπους μουσειακούς χώρους. Ένα επιπλέον στοιχείο που χαρακτηρίζει την έκθεση, από μουσειογραφική άποψη, είναι ότι ο σχεδιασμός της έγινε με γνώμονα τον σεβασμό της αρχιτεκτονικής ταυτότητας του μνημείου. Η έκθεση δεν ανταγωνίζεται ούτε κρύβει το μνημείο, αντίθετα το αναδεικνύει.
Ανακαλύπτοντας την ιστορία της πόλης
Αναδεικνύοντας στοιχεία που διακρίνουν διαχρονικά τη Θεσσαλονίκη, όπως ο αστικός χαρακτήρας της, η έκθεση εστιάζει σε στιγμές-ορόσημα και σε ιδιαίτερες πτυχές της ζωής της πόλης.
Οι θεματικές ενότητες που αναπτύσσονται στο ισόγειο, στους πέντε ορόφους και στο δώμα του Λευκού Πύργου αναφέρονται στη θέση της Θεσσαλονίκης στον γεωγραφικό χώρο, στις μεταμορφώσεις του δομημένου χώρου, σε σημαντικές στιγμές της ιστορίας της, όπως αυτές αναδεικνύονται μέσα από τα μνημεία της, στην κομβική εμπορική της θέση στο σταυροδρόμι χερσαίων και θαλάσσιων δρόμων, στους κατοίκους της, στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της, αλλά και στις γεύσεις της. Έτσι, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν ένα γοητευτικό ταξίδι στο χρόνο από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης έως και το πρόσφατο παρελθόν της, με συνοδεία τους ήχους, την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, το πνεύμα και τις γεύσεις της πόλης.
Σε κάθε ενότητα έχουν προβλεφθεί δύο επίπεδα πληροφόρησης: στον κεντρικό χώρο του ορόφου αναπτύσσεται κάθε θέμα συνοπτικά, ενώ στα περιμετρικά δωμάτια υπάρχουν εφαρμογές για εμβάθυνση σε επί μέρους πτυχές του, επιτρέποντας στους επισκέπτες να επιλέξουν τον ρυθμό με τον οποίο θα κινηθούν.
Ο εξώστης του Λευκού Πύργου λειτουργεί όχι μόνο ως χώρος θέασης της πόλης και της γύρω περιοχής, αλλά και ως προέκταση του εκθεσιακού χώρου. Σε επιλεγμένες επάλξεις έχουν τοποθετηθεί ενημερωτικές πινακίδες, που πληροφορούν τον επισκέπτη για το τι βλέπει σήμερα και τι έβλεπε κανείς άλλοτε.
Το πρακτικά αδύνατο εγχείρημα παρουσίασης 23 αιώνων ιστορίας σε έναν συνολικό χώρο μόλις 450μ² ήρθε εις πέρας με επιτυχία με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών: οι πληροφορίες παρουσιάζονται κατά κύριο λόγο μέσα από ένα εντυπωσιακό σύνολο εφαρμογών εικόνας και ήχου, με τη μορφή προβολών, παρουσιάσεων βίντεο και διαφανειών, ηχητικών ντοκουμέντων και πολυμεσικών εφαρμογών σε οθόνες αφής, που συνδυάζονται αρμονικά με τον περιορισμένο αριθμό αρχαίων αντικειμένων που εκτίθενται.
Πέρα από την έκθεση στο μνημείο, άλλωστε, το εκθεσιακό σενάριο αναπτύσσεται σε δύο ακόμη συμπληρωματικά και αλληλένδετα επίπεδα πληροφόρησης: έναν οπτικό δίσκο DVD-ROM και την ιστοσελίδα www.lpth.org. Το DVD-ROM, το οποίο περιέχει το σύνολο του υλικού και των εφαρμογών, θα δοθεί στα σχολεία. Οι επισκέπτες της ιστοσελίδας θα βρουν πρωτότυπες εφαρμογές όπως ψηφιακό χάρτη της πόλης, όπου μπορεί κανείς να εντοπίσει μνημεία, μουσεία και χώρους πολιτισμού και να έχει χρήσιμες πληροφορίες για αυτά, χρονογραμμή γεγονότων που αφορούν άμεσα ή έμμεσα στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, επιστημονικά κείμενα καταξιωμένων ιστορικών και αρχαιολόγων, βιβλιογραφία για την πόλη της Θεσσαλονίκης, αλλά και συνταγές εδεσμάτων που φανερώνουν τη γευστική ποικιλία που χαρακτηρίζει τη διατροφική ταυτότητα της πόλης.
Ιδιώτες συλλέκτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό και φορείς πολιτισμού συνεισέφεραν γενναιόδωρα υλικό για την οργάνωση της έκθεσης.
Επίσκεψη στην έκθεση
Η ιστορικότητα και η ιδιόμορφη εσωτερική διαμόρφωση του οχυρωματικού Πύργου δεν επέτρεψαν την πραγματοποίηση των απαραίτητων επεμβάσεων προκειμένου ο Λευκός Πύργος να διαθέτει τις βασικές υποδομές ενός σύγχρονου μουσειακού κτιρίου. Έτσι, η έκθεση δεν διαθέτει κλιματισμό, τουαλέτες για τους επισκέπτες, αναψυκτήριο ή βεστιάριο. Καθώς, επίσης, ήταν αδύνατη η εγκατάσταση ανελκυστήρα, τα άτομα με κινητικά προβλήματα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν την έκθεση μόνο εικονικά, μέσω πληροφοριακών σταθμών στο ισόγειο του κτιρίου. Η ανάγκη διατήρησης σταθερών κλιματικών συνθηκών και η περιορισμένη αντοχή του μνημείου επιβάλλουν τον αυστηρό έλεγχο της ροής των επισκεπτών, κατά τις διεθνείς πρακτικές.
Σύμφωνα με ειδική μελέτη, ο αριθμός επισκεπτών που θα βρίσκονται ταυτόχρονα στο μνημείο δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 70, προκειμένου να διατηρούνται οι κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Έτσι, η επίσκεψη οργανωμένων ομάδων (σχολείων, γκρουπ) θα γίνεται μόνο μετά από συνεννόηση και κράτηση-ραντεβού.
Η έκθεση στο Λευκό Πύργο θα είναι ανοιχτή από Τρίτη έως και Κυριακή, με ωράριο λειτουργίας 08:30-15:00. (Τηλέφωνο: 2310 267832)
Πηγή: Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσ/νίκης
Α. Π . : ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΜΒΠΘ/281535/ 168881/7014/01-09-2016
ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
& ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Διεύθυνση : Λεωφ. Στρατού 2
Τηλέφωνο : 2313 306 476
Τηλ/τυπία : 2313 306 402
Πληροφορίες : Ρ. Βεροπουλίδου
Ε. Φουρλίγκα
Δ/νση αλληλογραφίας
Ταχ. θυρίδα : 50 047
Ταχ. κώδικας : 540 13, Θεσσαλονίκη
Ηλεκτρονική Δ/νση: mbp(ΑΤ)culture.gr
Θέμα: Σχολικές επισκέψεις στον Λευκό Πύργο κατά το σχολικό έτος 2016 - 2017
Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται να πραγματοποιήσουν με την τάξη τους επίσκεψη στο Λευκό Πύργο παρακαλούνται να τηλεφωνούν στο 2310 267832. Διευκρινίζουμε πως δεν υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα.
Σας ενημερώνουμε πως τον Λευκό Πύργο μπορούν να επισκέπτονται μικρές ομάδες έως 15 μαθητών . Η κάθε ομάδα θα πρέπει να συνοδεύεται από 2 εκπαιδευτικούς.
Οι συνοδοί εκπαιδευτικοί, εφόσον έχουν ορίσει συγκεκριμένη ημερομηνία και ώρα επίσκεψης, παρακαλούνται να την επιβεβαιώνουν τηλεφωνικά, μια εβδομάδα πριν.
Ο Λευκός Πύργος λειτουργεί καθημερινά 8.00-20.00 έως τις 31 Οκτωβρίου 2016.
Για το ακριβές χειμερινό ωράριο επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.mbp.gr.
Παρακαλούμε να κοινοποιήσετε το παρόν έγγραφο στα σχολεία της Διεύθυνσής σας.
Η Προϊσταμένη
του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού