Ημέρα Εξάλειψης Φυλετικών Διακρίσεων και Ρατσισμού (21η Μαρτίου)

ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΕΞΑΛΕΙΨΗΣ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

Αρ.Πρωτ.46471/ΓΔ4/20-03-2018/ΥΠΠΕΘ

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ
Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.Ε.
Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Δ.Ε.
Δ/ΝΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠ/ΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΚΠ/ΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΚΑΙ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ
Πληροφορίες: Θ. Δημητρακόπουλος (Π.Ε.)
Αν. Πασχαλίδου (Δ.Ε.)
Β. Πελώνη (Δ.Ε.)
Ι. Καπουτσής (Ε.Ε.)
Ε. Παναγιωτοπούλου(ΕΙΔ.Α.)
Γ. Αθανασόπουλος (ΑΕΙ.)
Τηλέφωνο: 210-3442248 (Π.Ε.)
210-3442238 (Δ.Ε.)
210-34422229 (Ε.Ε.)
210-3442190 (ΕΙΔ.Α.)

Θέμα: Εκδηλώσεις και δράσεις για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας και την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Σχετ.: Τo με αρ. πρωτ. εισ. ΥΠ.Π.Ε.Θ. 41116/12-03-2018 έγγραφο

Λαμβάνοντας υπόψη την με αρ. 11/08-03-2018 Πράξη του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, σας γνωρίζουμε τα εξής:
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου. Καθιερώθηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών σε ανάμνηση ενός τραγικού συμβάντος, που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Στο πλαίσιο αυτό, από το 2015 με το υπ’ αριθ. 42681/ΓΔ4/13/03/2015 έγγραφο του ΥΠ.Π.Ε.Θ. καθιερώθηκε οι σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης να υλοποιούν εκδηλώσεις ή /και δράσεις εντός του διδακτικού ωραρίου, με το σκεπτικό ότι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου δεν είναι μόνο πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας (άρθρο 2 του Συντάγματος) και δέσμευση της χώρας σε διεθνές επίπεδο, αλλά κυρίως πρωταρχική υποχρέωση της εκπαίδευσης που παρέχει μια δημοκρατική κοινωνία, μιας εκπαίδευσης που οφείλει να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες, να καταπολεμά τις προκαταλήψεις, τις ρατσιστικές τάσεις και τις εκδηλώσεις μισαλλοδοξίας και να προωθεί τις ανθρωπιστικές αξίες: το σεβασμό, τον αυτοσεβασμό, την αποδοχή κάθε μορφής ετερότητας ( φυλετικής, εθνικής, θρησκευτικής, έμφυλης, κοινωνικής, οικονομικής), την αλληλεγγύη και την κοινωνική ευαισθησία.

Κατά σύμπτωση η ίδια μέρα έχει ορισθεί και ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. Αυτός ο δεύτερος συμβολισμός μπορεί να αξιοποιηθεί, ώστε οι εκδηλώσεις ή/και οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν να συνομιλούν και με τις δυο συμβολικές πλευρές. Προς την κατεύθυνση αυτή, μπορούν να αξιοποιηθούν έργα της ελληνικής και παγκόσμιας ποίησης που έχουν ως θέμα τους την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την καταδίκη του ρατσισμού.

Με αφορμή την ημέρα αυτή, την Τετάρτη 21 Μαρτίου 2018 ή τις αμέσως επόμενες ημέρες προτείνεται:

Όλες οι σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης να υλοποιήσουν εκδηλώσεις ή/και δράσεις διάρκειας δύο (2) ή τριών (3) ωρών (με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων), εντός του διδακτικού ωραρίου, υπό τον γενικό τίτλο: «Η ποίηση μας βοηθάει να ζήσουμε χωρίς ρατσισμό».

Οι εκδηλώσεις ή/και οι δράσεις μπορεί να είναι ατομικές ή ομαδικές και να περιλαμβάνουν:

α) δημιουργία ποιημάτων με αντιρατσιστικό περιεχόμενο,

β) οπτική αποτύπωση (σκίτσα, ζωγραφική, ψηφιακή εικονογράφηση) ενός ποιήματος,

γ) δημιουργία αφίσας, εικαστικού έργου,

δ) μελοποίηση κάποιου σχετικού ποιήματος

Για την εξεύρεση εκπαιδευτικού υλικού προτείνεται ενδεικτικά οι εκπαιδευτικοί να ανατρέξουν στις εξής ιστοσελίδες:

Unicef, http://www.unicef.gr/reports/symb.php#2

Συνήγορος του Παιδιού, http://www.0-18.gr

Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, http://www.unhcr.gr

Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, http://www.ministryofjustice.gr

Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, http://www.nchr.gr

Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, http://www.hlhr.gr/index.php

Ινστιτούτο για Δικαιώματα, Ισότητα και Ετερότητα (Ιnstitute for Rights Equality & Diversity),
http://www.i-red.eu/?i=institute.en.home

Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας,
http://www.hlhr.gr/images/site/1010/1035_large/report2013final.pdf

COMPASS-Καινοτόμα Εκπαιδευτικά Εργαλεία για την Εκπαίδευση Εκπαιδευτών στα Ανθρώπινα Δικαιώματα,
http://www.minedu.gov.gr/publications/docs2012/120517_compass_edition_gr.pdf

Κέντρο Εκπαιδευτικών Μελετών και Τεκμηρίωσης της Ο.Λ.Μ.Ε., http://kemete.sch.gr/?p=719 και

Σχολείο χωρίς σύνορα: βιβλίο της καθηγήτριας, του καθηγητή
Οδηγός αντιρατσιστικής εκπαίδευσης, http://users.auth.gr/gtsiakal/tsiakalos_book.pdf

Εκπαιδευτικό υλικό του Ιδρύματος της Βουλής:

α) Τι είναι ρατσισμός; Ποια τα είδη του;
http://foundation.parliament.gr/VoulhFoundation/VoulhFoundationPortal/images/site_content/voulhFoundation/file/Ekpaideytika%20New/racism/0_3racism.pdf

β) Εργαστήρι 1: «Οι διαφόρων ειδών Άλλοι»
http://foundation.parliament.gr/VoulhFoundation/VoulhFoundationPortal/images/site_content/voulhFoundation/file/Ekpaideytika%20New/racism/0_7racism.pdf

γ) Εργαστήρι 2: «Είμαι ρατσιστής; Ένα καθημερινό τεστ»
http://foundation.parliament.gr/VoulhFoundation/VoulhFoundationPortal/images/site_content/voulhFoundation/file/Ekpaideytika%20New/racism/1_5racism.pdf

Εκπαιδευτικό υλικό του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και συγκεκριμένα του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία», του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης και του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εκπαίδευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα» του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
https://www.demopaideia.gr/

Ενδεικτικά προτεινόμενες Ταινίες - βίντεο

«Ο ξένος»
Πρόταση διδασκαλίας με θέμα την μετανάστευση, τον πόλεμο, τους πρόσφυγες και την ξενοφοβία, με αφορμή το βιβλίο της Ε. Χωρεάνθη: Ένας ξένος στην οικογένειά μας».

«Ο λαθρεπιβάτης»
Αντιρατσιστική ταινία μικρού μήκους του 1994, που καταγγέλλει όχι μόνο τον καθημερινό ρατσισμό πολλών ανθρώπων, αλλά και την αδιαφορία των περισσοτέρων.

«Κι ένα θύμα ρατσιστικής βίας είναι πολύ!»
Βίντεο από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

«Χρωμοφοβία»
Αλληγορική ταινία μικρού μήκους (Raoul Servais, 1966) για τον φασισμό και τον ρατσισμό.

Μια τάξη, φυλετικά διαχωρισμένη
Το 1968, μία ημέρα μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, μία δασκάλα, αποφάσισε να κάνει ένα πείραμα στους μαθητές της, σ’ ένα σχολείο της Iowa. Το αποκαλυπτικό αυτό πείραμα αφορούσε τον ρατσισμό και την προκατάληψη στην διαφορετικότητα. Χώρισε τους μαθητές της σε δύο ομάδες, εκείνους με γαλάζια μάτια κι εκείνους με καφέ μάτια, και αποφάσισε να τους δώσει ένα μάθημα κατά των φυλετικών διακρίσεων.
http://education.actionaid.gr/el/
https://www.unicef.gr/εκπαιδευτικό-υλικό/εκπαίδευση-και-συνηγορία/25

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Αρ. Πρωτ.: 45482/Δ2/16-03-2016/ΥΠΠΕΘ

Η 21η Μαρτίου έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού. Ταυτόχρονα έχει οριστεί και ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης.

Ο διπλός συμβολισμός αυτής της ημέρας πιστεύουμε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί με γόνιμο τρόπο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Συγκεκριμένα, επειδή η ποίηση μπορεί να συμπυκνώσει με τρόπο μοναδικό αξίες όπως η ισότητα, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η κοινωνική δικαιοσύνη, προτείνουμε οι σχολικές μονάδες να οργανώσουν, με όχημα και επίκεντρο την ποίηση, δραστηριότητες που θα καλλιεργούν και θα προάγουν αυτές τις αξίες. Για τον σκοπό αυτό καλούνται οι Σύλλογοι Διδασκόντων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης να σχεδιάσουν την εβδομάδα που ξεκινά τη Δευτέρα 21 Μαρτίου 2016 δραστηριότητες υπό τον γενικό τίτλο «Με την ποίηση πολεμάμε τον ρατσισμό».

Αυτές οι δραστηριότητες θα εκκινούν από την ανάγνωση και ανάλυση έργων της ελληνικής και της παγκόσμιας ποίησης τα οποία αναδεικνύουν τις αξίες της ισότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ όλων των ανθρώπων. Είναι δυνατό να αξιοποιηθούν και στίχοι τραγουδιών που έχουν σχετικό θέμα. Στη συνέχεια προτείνουμε οι μαθητές/τριες, σε συνάρτηση με την ηλικία και την ωριμότητά τους, να προχωρήσουν στις εξής εναλλακτικές δραστηριότητες οι οποίες μπορούν να σχεδιαστούν είτε ως ομαδικές, είτε ως ατομικές :

α) Δημιουργία ψηφιακών παρουσιάσεων που «εικονογραφούν» τους στίχους ενός ποιήματος. Οι μαθητές/τριες εργάζονται στα εργαστήρια πληροφορικής, αναζητώντας στο διαδίκτυο φωτογραφίες ή εικαστικά έργα που να ταιριάζουν σε κάθε στίχο και συνθέτουν μια ψηφιακή παρουσίαση, συνδυάζοντας εικόνες και στίχους, ακόμα και μελωδίες.

β) Δημιουργία χειροποίητης ή ψηφιακής αφίσας με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού, αξιοποιώντας ως σλόγκαν κάποιο/ους στίχο/ους ποιήματος με αντιρατσιστικό μήνυμα.

γ) Δημιουργία καλλιγράμματος (σχηματικού ποιήματος). Οι μαθητές/τριες διατάσσουν έτσι τους στίχους ενός ποιήματος πάνω στο χαρτί, ώστε να σχηματίζεται μια εικόνα που να συνδέεται με το θέμα του ποιήματος

δ) Δημιουργία ποιήματος με αντιρατσιστικό μήνυμα από τους/τις μαθητές/τριες. Οι μαθητές/τριες δημιουργούν σε ελεύθερο στίχο ή σε παραδοσιακό δικά τους ποιήματα, για να μεταφέρουν ένα σχετικό τους βίωμα ή να εκφράσουν το όραμα για έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις και προκαταλήψεις.

ε) Μελοποίηση ενός ποιήματος. Οι μαθητές/τριες με ταλέντο στη μουσική μπορούν να μελοποιήσουν στίχους γνωστών ποιητών ή στίχους δικούς τους ή συμμαθητών/τριών τους.

Οι δημιουργίες των μαθητών/τριών προτείνεται να αναρτηθούν στις ιστοσελίδες των σχολικών μονάδων ή να δημοσιοποιηθούν σε εκδήλωση στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Επίσης, οι σχολικές μονάδες παρακαλούνται να αποστείλουν κάποια αντιπροσωπευτικά έργα των μαθητών/τριών τους στο ΥΠΠΕΘ, στην ηλε- κτρονική διεύθυνση site(ΣΤΟ)minedu.gov.gr, ώστε να αναρτηθούν και στην ιστοσελίδα του.

Η 21η Μαρτίου αποτελεί μια ευκαιρία για να ενισχυθούν οι δράσεις για την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των παιδιών και για την αποτροπή φαινομένων ρατσισμού, ξενοφοβίας και διακρίσεων μέσα στη σχολική κοινότητα. Η ανάγκη καταπολέμησης των διακρίσεων, και δη των αντιλήψεων, στάσεων και συμπεριφορών που ενισχύουν τον ρατσισμό υπαγορεύεται, τόσο από το ελληνικό Σύνταγμα όσο και από διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα. Το οποιοδήποτε όμως νομοθετικό πλαίσιο αποδεικνύεται αποτελεσματικό μόνον με την ενεργητική συμμετοχή και στάση όλων των πολιτών. Η ανάγκη για ενεργοποίηση όλων μας κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας είναι σήμερα ακόμη περισσότερο έντονη, καθώς οι πόλεμοι και οι εμφύλιες συρράξεις στις χώρες της Μέσης Ανατολής έχουν εξωθήσει σε φυγή προς την Ευρώπη χιλιάδες κατατρεγμένους πρόσφυγες.

Η 21η Μαρτίου ας είναι, λοιπόν, η απαρχή μιας συντονισμένης παρέμβασης στον χώρο των σχολείων με στόχο την αντιμετώπιση φαινομένων ρατσισμού και ξενοφοβίας.

Καλούμε τα στελέχη της εκπαίδευσης, τους/τις εκπαιδευτικούς και τους/τις μαθητές/μαθήτριες σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς να σχεδιάζουν και να υλοποιούν εκπαιδευτικές δράσεις που να στοχεύουν στην ένταξη και στην εκπαιδευτική στήριξη όλων των μαθητών/τριών, χωρίς εξαιρέσεις και περιορισμούς, αποκρούοντας κάθε ρατσιστική πρόκληση, με σεβασμό σε κάθε ιδιαιτερότητα σωματική, πνευματική, συναισθηματική και κάθε διαφορά γλώσσας, φύλου, φυλής, θρησκείας, χρώματος. Καλούμε επίσης όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας να μη σιωπούν, να μην παραμένουν απαθή ή αδιάφορα και κυρίως να μην φοβούνται να ενημερώνουν τους αρμοδίους ή να καταγγέλλουν τα φαινόμενα της βίας, των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού που μπορεί να διαπιστώνονται στον χώρο του σχολείου.

Η ρατσιστική βία, λεκτική ή σωματική, δεν έχει θέση σε μια δημοκρατική κοινωνία, δεν έχει θέση στο σχολείο μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΦΙΛΗΣ