ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ)

ΜΕΤΡΟ 2.1.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2.1.1.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΕΩΝ 2.1.1.η.
ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ:

«Εισαγωγική Επιμόρφωση για νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς σχολικού έτους 2007 – 2008»

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑ ΒΑΘΜΙΔΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Οι παρούσες διδακτικές οδηγίες αποτελούν υποστηρικτικό υλικό για τους επιμορφωτές σύμφωνα με τη φιλοσοφία των Δ.Ε.Π.Π.Σ. και των Α.Π.Σ όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων.

Στη διδακτική μεθοδολογία των μαθημάτων λαμβάνουμε υπόψη το περιεχόμενο του Δ.Ε.Π.Π.Σ., των Α.Π.Σ. και τις αντίστοιχες Οδηγίες για τη διδασκαλία των μαθημάτων, όπου υπάρχουν. Οι επιμορφούμενοι ευαισθητοποιούνται στη χρήση ποικίλων διδακτικών μεθόδων και τεχνικών και, ιδιαίτερα για το δημοτικό και το γυμνάσιο, στη μέθοδο σχεδίων εργασίας (projects).

Γ. ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ - ΤΕΕ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

Αφετηρία, κέντρο και περιεχόμενο του θρησκευτικού μαθήματος στη Δ/θμια Εκπαίδευση είναι το πρόσωπο και το έργο του Ιησού Χριστού μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Με τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στο γυμνάσιο επιδιώκεται η μελέτη του χριστιανισμού ως βιβλικού λόγου και ιστορίας, ως ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης και ως πολιτιστικής έκφρασης και παρουσίας μέσα στο σύγχρονο κόσμο. Η ερμηνευτική μέθοδος κατά τη συνάντηση των μαθητών με τα μορφωτικά αγαθά από την Αγία Γραφή, τους Πατέρες, τη ζωντανή παράδοση της Εκκλησίας, καθώς και από κάθε πρόσφορο συγγενή χώρο είναι ανάγκη να συνδυάζεται με την αξιοποίηση των προσωπικών εμπειριών και δυνατοτήτων των μαθητών στο πλαίσιο ενός δημιουργικού διαλόγου. Η διδασκαλία του μαθήματος αναντίρρητα έχει βασικά γνωσιολογικό χαρακτήρα. Καθώς όμως το περιεχόμενό του δεν μπορεί να «προσφέρεται» ως απλή πληροφορία, είναι αναγκαίο η μέθοδος να ξεκινάει από εμπειρίες και βιώματα των μαθητών, να δημιουργεί ευκαιρίες για ενεργοποίηση και προβληματισμό, χωρίς να προσφέρει έτοιμες απαντήσεις και θέσεις, να δίνει δηλαδή ευκαιρίες για διερεύνηση και ανακάλυψη από τους ίδιους τους μαθητές. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για μια ενεργητική μάθηση με ανακάλυψη. Επίσης, καθώς είναι απαραίτητη η διαλογική συζήτηση, ενδείκνυται η συνεργασία, η συνδιαμόρφωση, η εφαρμογή της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας και η αντίστοιχη οργάνωση της τάξης, καθώς και η πραγματοποίηση δραστηριοτήτων.

Στο λύκειο το μάθημα οφείλει:

• Να ανοίγει στους μαθητές το παράθυρο της γνώσης, πληροφόρησης και εμβάθυνσης στο περιεχόμενο της χριστιανικής παράδοσης και στην εμπειρία της συνάντησης αυτής της παράδοσης με τον πολιτισμό γενικότερα.
• Να καλεί τους νέους σε διαλεκτική προσέγγιση της χριστιανικής παράδοσης, προσφέροντάς τους την απαραίτητη πληροφόρηση για θρησκεύματα και φιλοσοφικές αντιλήψεις, ώστε ελεύθερα να αποφασίσουν αν τους αφορά η βίωση της αλήθειας που κομίζει η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση.
• Να μην αγνοεί ότι τα Θρησκευτικά είναι μάθημα γνώσης και όχι κατήχησης και προσηλυτισμού.
• Να σέβεται την προσωπικότητα των μαθητών, τις έντονες σ’ αυτή την ηλικία φιλοσοφικές, υπαρξιακές και θρησκευτικές αναζητήσεις, καθώς και τους οραματισμούς του, έχοντας ως απαρέγκλιτη προϋπόθεση την ελευθερία της ευαγγελικής κλήσης.
• Να προσεγγίζει τα θέματα που σχετίζονται με την πίστη, τη θρησκεία, τον θεό και την ηθική, λαμβάνοντας υπόψη το νοητικό και υπαρξιακό επίπεδο των μαθητών, τις αυξημένες ευαισθησίες και συναισθηματικές μεταπτώσεις της ηλικίας τους, τα προβλήματα και τις ανάγκες τους (εκρηκτικότητα σεξουαλικής αφύπνισης, προβλήματα στις κοινωνικές και διαφυλικές σχέσεις, αγωνία επαγγελματικής αποκατάστασης κ.ά.).

Όποια διδακτική μέθοδο και αν εφαρμόζουμε για την επίτευξη των γενικών σκοπών του μαθήματος κάθε λυκειακής τάξης ή των ειδικών στόχων κάθε επιμέρους διδακτικής ενότητας, η διδασκαλία δεν μπορεί παρά να έχει χριστοκεντρικό και μαθητοκεντρικό χαρακτήρα, προσαρμοσμένο στην ηλικία των μαθητών, στις δυνατότητες και στις ανάγκες τους.

Το μάθημα στα ΤΕΕ, σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και το βιβλίο που γράφτηκε με βάση αυτό, είναι μονόωρο και διδάσκεται μόνο στην Α΄ τάξη του 1ου Κύκλου. Το περιεχόμενό του προσφέρεται και προσιδιάζει εξατομικευμένα στην ηλικία και στην εξειδικευμένη εκπαίδευση των μαθητών στους οποίους απευθύνεται και προβάλλει την Ορθοδοξία ως πρόταση ζωής και νοηματοδότησης του πολιτισμού.

Αρχίζει με την αναζήτηση του απόλυτου, της αλήθειας, προχωρεί με τα θρησκεύματα και παραθρησκεύματα και, προοδευτικά, καταλήγει στην Ορθοδοξία. Αυτή η εξελικτική-πυραμοειδής ταξινόμηση του περιεχομένου εξυπηρετείται περισσότερο από το διάλογο και την επαγωγική μέθοδο ως μορφές διδασκαλίας. Η διδακτική αφόρμηση σχετίζεται με ζητήματα υπαρξιακού προβληματισμού και με προβλήματα που δημιουργεί το τεχνοκρατούμενο περιβάλλον. Η διαλογική μορφή διδασκαλίας στο εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι απαραίτητη για τη βελτίωση των εκφραστικών μέσων των μαθητών, αξιοποιώντας ιδέες και σύγχρονες τάσεις θεώρησης του κόσμου και της ζωής.

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Στη διδακτική των Αρχαίων Ελληνικών, πρωτότυπο και μετάφραση, προέχει η ευαισθητοποίηση των επιμορφουμένων στα χαρακτηριστικά του κάθε γραμματειακού είδους και στον ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης που απαιτείται, έτσι όπως καταγράφονται στα αντίστοιχα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Α.Π.Σ) και τις Οδηγίες των φιλολογικών μαθημάτων.

ΑΡΧΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ

Στο γυμνάσιο η μέθοδος διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο είναι κειμενοκεντρική, η οποία εστιάζεται στην κατανόηση του περιεχομένου και στην αναγκαία γι’ αυτό το σκοπό λεξιλογική εξομάλυνση, γραμματική και συντακτική επεξεργασία και την άσκηση στην άμεση και βιωματική κατανόηση του αρχαίου κειμένου (αρχαιογλωσσία, αρχαιογνωσία). Επιδιώκεται, επίσης, ο συσχετισμός των κοινών δομικών στοιχείων, αλλά και των διαφορών, μεταξύ της αρχαίας και της νέας ελληνικής γλώσσας.

Στο λύκειο η διδακτική μέθοδος είναι κειμενοκεντρική- ερμηνευτική προσαρμοζόμενη στο γραμματειακό είδος του κειμένου. Το κείμενο αποτελεί κέντρο του ενδιαφέροντός μας και αντιμετωπίζεται ως οργανικό σύνολο του οποίου τα μέρη φωτίζονται και ερμηνεύονται αμοιβαία. Το διδακτικό σχήμα είναι: συνολική θεώρηση του κειμένου, θεματικά κέντρα και δομή, αναλυτική διερεύνηση περιεχομένου και μορφής, και, τέλος, συνολική συνθετική εκτίμηση των ουσιωδών στοιχείων του κειμένου.

ΑΡΧΑΙΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Η διδακτική μέθοδος διαφοροποιείται ανάλογα με το γραμματειακό είδος, το οποίο αντιμετωπίζεται ως νέο λογοτεχνικό κείμενο από μετάφραση.

Η ερμηνευτική διαδικασία στηρίζεται στην αντίληψη ότι το κείμενο αποτελεί οργανικό σύνολο και αρχίζει από τη γενική θεώρηση του όλου. Επισημαίνονται τα θεματικά κέντρα και η δομή και διερευνάται το περιεχόμενο και η μορφή. Το κείμενο εντάσσεται στο κοινωνικό/πολιτικό/πολιτισμικό πλαίσιο δημιουργίας του. Η ενδοκειμενική ερμηνεία ενισχύεται με διακειμενικές αναφορές, με διεπιστημονική σύνδεση με άλλα γνωστικά αντικείμενα και με την υποστήριξη από κατάλληλο εποπτικό υλικό.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η μέθοδος προσέγγισης είναι ερμηνευτική και στηρίζεται στη συνεξέταση μορφής και περιεχομένου. Χρήσιμη είναι η γνώση και η αξιοποίηση των θεωριών της λογοτεχνίας ανάλογα με το λογοτεχνικό είδος και πάντα «σε συνομιλία» με το κείμενο. Η διδασκαλία αποσκοπεί στην κατανόηση του κειμένου με την ανάλυση των επιμέρους στοιχείων του και με άξονα το ίδιο το κείμενο (κειμενοκεντρική μέθοδος). Λαμβάνεται υπόψη το κειμενικό είδος (ποιητικό ή πεζό), αναδεικνύεται ο διεπιστημονικός και διαπολιτισμικός χαρακτήρας του μαθήματος και γίνεται ένταξη του κειμένου στο ιστορικό του πλαίσιο. Στη διδακτική προσέγγιση τον πρώτο ρόλο τον έχει ο αναγνώστης και η ανάγνωσή του, η οποία δεν μπορεί να παρανοεί το κείμενο, καθώς η ερμηνευτική προσέγγιση ξεκινάει από το κείμενο και καταλήγει στο κείμενο.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Με το δεδομένο ότι η γλώσσα είναι επικοινωνιακό, κοινωνικό και πολιτιστικό προϊόν, η καταλληλότερη μέθοδος είναι η επικοινωνιακή (λειτουργική), η οποία μπορεί να στηρίζεται σε ποικίλες προσεγγίσεις (ομαδοσυνεργατική, μέθοδος σχεδίων εργασίας κ. ά.) με στόχο τη βελτίωση της επικοινωνιακής γλωσσικής ικανότητας του μαθητή και της χρήσης της γλώσσας. Στο γυμνάσιο ολοκληρώνεται το γραμματικοσυντακτικό σύστημα της γλώσσας με έμφαση στο «ακούω, κατανοώ, μιλώ και γράφω» και η εισαγωγή του μαθητή στα κειμενικά είδη, στοιχεία που μελετώνται πάντα σε σχέση με τα κείμενα.

Στο λύκειο δίνεται έμφαση στα κειμενικά είδη, στα επίπεδα ύφους και στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου με κατάλληλο και πλούσιο λεξιλόγιο. Αν διαπιστωθεί αδυναμία στο γραμματικοσυντακτικό σύστημα, στην ορθογραφία και τη στίξη, ο εκπαιδευτικός με κατάλληλες διδακτικές διαδικασίες καλύπτει τα κενά.

Ιδιαίτερα πρέπει να δοθεί έμφαση στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε όλα τα σχολεία της χώρας, σε όλες τις βαθμίδες και σε όλους τους τύπους, ώστε ο εκπαιδευτικός να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ανάλογα προβλήματα, όπως εκείνα των παλιννοστούντων, των αλλοδαπών και των οικονομικών μεταναστών, δηλαδή η γλωσσική διδασκαλία σε γυμνάσιο και λύκειο οργανώνεται ανάλογα με το μαθητικό πληθυσμό της τάξης (επίπεδα γλωσσομάθειας και κλιμακούμενης δυσκολίας ασκήσεις).

ΓΛΩΣΣΑ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ TEE

Ιδιαίτερα στα Τ.Ε.Ε., που οι διατιθέμενες ώρες είναι λίγες και γίνεται συνδιδασκαλία γλώσσας και λογοτεχνίας, καλύπτονται τα κενά που εντοπίζονται στο σύστημα της γλώσσας, στην ορθογραφία και τη στίξη, ενώ παράλληλα καλλιεργείται το λεξιλόγιο και μάλιστα το ειδικό με χρήση κατάλληλων κειμένων, χωρίς να υποβαθμίζεται ο ρόλος της λογοτεχνίας και η συμβολή της στη γλωσσική διδασκαλία και την αισθητική απόλαυση. Κοινό γνώρισμα όλων των προσεγγίσεων είναι η αξιοποίηση διαφόρων κειμένων προφορικού και γραπτού λόγου και η άσκηση του μαθητή στην κατάλληλη χρήση της γλώσσας ανάλογα με τις περιστάσεις επικοινωνίας.

ΙΣΤΟΡΙΑ

H διδασκαλία της Ιστορίας στη Δ/θμια εκπαίδευση επιδιώκει για τους μαθητές, πέρα από τις απαραίτητες ιστορικές γνώσεις, την οικείωση του ειδικού λεξιλογίου της ιστορικής επιστήμης, την πολύπλευρη προσέγγιση και κριτική επεξεργασία των ιστορικών πηγών, τη διαμόρφωση πνεύματος μετριοπάθειας, ανοχής και σεβασμού στο διαφορετικό, καθώς επίσης τη συνειδητοποίηση της προσωπικής τους ευθύνης για την πορεία της κοινωνίας μέσα στην οποία ζουν. Η σύγχρονη διδακτική του μαθήματος, επομένως, για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς αυτούς είναι σκόπιμο να ακολουθεί σύνθετες μεθόδους οι οποίες συνδυάζουν και απαιτούν πλουραλιστικές προσεγγίσεις του αντικειμένου. Συνεπώς, η εισαγωγική επιμόρφωση θα πρέπει να προσαρμοστεί στις σύγχρονες απαιτήσεις της διδακτικής του γνωστικού αντικειμένου. Γίνεται έτσι κατανοητό ότι απαιτείται, παράλληλα με την αφήγηση, η χρήση μεθόδων οι οποίες προάγουν την διερευνητική / ανακαλυπτική μάθηση, μέσω της ευρείας αξιοποίησης του γραπτού (κείμενο, χάρτης, εικόνα, πίνακας) και του ηλεκτρονικού (πλοήγηση στο διαδίκτυο, λογισμικό ιστορίας) υποστηρικτικού υλικού.
Παράλληλα με τη διδασκαλία της Γενικής Ιστορίας καθιερώθηκε και η διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας, η οποία αποτελεί το κατ’ εξοχήν πεδίο εφαρμογής μεθόδων διερευνητικής μάθησης και ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας (στο πλαίσιο της ανάληψης σχεδίων εργασίας ή projects από τους μαθητές). Μέσω της διδασκαλίας της Τοπικής Ιστορίας, εξάλλου, κατανοείται από τους μαθητές και η αξία της Προφορικής Ιστορίας για την παραγωγή της ιστορικής γνώσης. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην ένταξη της αξιοποίησης των πηγών στη διδακτική διαδικασία. Σε σχέση επίσης με τη διδακτική αξιοποίηση των γραπτών πηγών, επιβάλλεται να κατανοηθεί ότι είναι λανθασμένη η προσέγγιση οποιασδήποτε γραπτής ιστορικής πηγής ως αποκλειστικά γλωσσικού κειμένου.

Ειδικότερα στα Τ.Ε.Ε., οι μαθητές των οποίων ενδιαφέρονται για θέματα Τέχνης και Τεχνολογίας, πρέπει να ληφθεί μέριμνα κατά την επιμόρφωση, ώστε οι επιμορφούμενοι να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των μαθητών ως προς τη γνώση και κατανόηση της σχέσης που έχει η εξέλιξη της τεχνολογίας με τις εκάστοτε ιστορικές συνθήκες.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Η διδασκαλία του μαθήματος της φιλοσοφίας έχει σκοπό να κατανοήσουν οι μαθητές την ιδιοτυπία, τη μέθοδο και τη σπουδαιότητα της φιλοσοφίας ως πνευματικής επίδοσης. Οι μαθητές πρέπει να εξοικειωθούν με τους όρους και τις έννοιες της φιλοσοφίας, αλλά και με ιδέες που αναφέρονται στον κοινωνικό, επιστημονικό και πνευματικό βίο. Παράλληλα, ο στόχος είναι να προσεγγίσουν τα μεγάλα ερωτήματα που διατυπώνει ανέκαθεν ο άνθρωπος για την ύπαρξή του και το νόημα της και να δουν με κριτικό μάτι τις απαντήσεις που δόθηκαν κατά καιρούς σε αυτά. Τέλος, καλό είναι να αξιοποιούνται διδακτικά και να τονίζονται τα σημεία διαθεματικής και διεπιστημονικής επικάλυψης από άλλα αντικείμενα που διδάσκονται οι μαθητές/τριες (ιστορία, λογοτεχνία, θετικές επιστήμες).

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – ΛΥΚΕΙΟΥ – ΤΕΕ

Οι σύγχρονες αντιλήψεις σχετικά με τη διδασκαλία και μάθηση των Μαθηματικών θεωρούν ότι τα Μαθηματικά δεν αποτελούν μόνο ένα σύστημα γνώσεων, αλλά και μια διαδικασία οργάνωσης και τεκμηρίωσης αυτών των γνώσεων. Αν δεχτούμε, επομένως, ότι η διδασκαλία των Μαθηματικών δεν αφορά μόνο την απόκτηση γνώσεων και την κατάκτηση ενός συγκεκριμένου επιπέδου ικανοτήτων, αλλά περιλαμβάνει και διαδικασίες μάθησης που καλύπτουν τις διαστάσεις που αναφέρονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, οι στόχοι της μαθηματικής εκπαίδευσης εκφράζονται πληρέστερα με όρους δραστηριοτήτων, παρά με όρους παρατηρήσιμων συμπεριφορών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι μια διαδικασία μάθησης που στηρίζεται σε επεξεργασία δραστηριοτήτων δεν θα οδηγήσει και σε κάποια «προϊόντα» μάθησης.

Με βάση τα προηγούμενα προκύπτει ότι για κάθε τάξη η διδασκαλία των Μαθηματικών πρέπει να οργανωθεί στη βάση της συνύπαρξης ενός σχεδιασμού κατάλληλων και πλούσιων δραστηριοτήτων και ενός προγραμματισμού μιας επιθυμητής τελικής συμπεριφοράς. Θα πρέπει όμως να λαμβάνεται πάντοτε σοβαρά υπόψη η γενική παραδοχή ότι οι μαθητές δεν πρέπει να είναι παθητικοί δέκτες πληροφοριών, αλλά να μαθαίνουν μαθηματικά χτίζοντας ενεργητικά τη νέα γνώση από τις εμπειρίες τους και την προηγούμενη γνώση.

Επίσης, είναι σημαντικό να παρέχονται στους μαθητές δικλείδες ασφαλείας στην αναζήτηση της γνώσης και στην εννοιολογική κατανόηση αυτής. Αυτό σημαίνει οι μαθητές πρέπει να έχουν τη δυνατότητα πολλαπλής προσέγγισης μιας έννοιας όπως:

Λεπτομέρειες για τους τρόπους και τις μεθόδους διδασκαλίας μπορεί ο διδάσκων να βρει στο τεύχος των οδηγιών για τη διδασκαλία των Μαθηματικών στο γυμνάσιο και στο λύκειο.

Ειδικότερα στα Τ.Ε.Ε., λόγω του χαρακτήρα των γνωστικών αντικειμένων και των ενδιαφερόντων των μαθητών, η διδασκαλία των Μαθηματικών θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη περισσότερο στις εφαρμογές των Μαθηματικών και να αποφεύγεται η διδασκαλία θεωρητικών θεμάτων.

ΦΥΣΙΚΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Η διδασκαλία του μαθήματος στο γυμνάσιο έχει γνωσιολογικό χαρακτήρα και εστιάζεται σε βασικές έννοιες της Φυσικής. Οι μαθητές στην καθημερινή ζωή τους έχουν βιώσει εμπειρίες και καταστάσεις που περιέχουν πολλές από τις έννοιες που θα διδαχθούν. Συχνά όμως οι αντιλήψεις των μαθητών έρχονται σε αντίθεση με την επιστημονική περιγραφή. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να προκαλεί ερωτήματα, ώστε να εξερευνά τις εναλλακτικές απόψεις των μαθητών και να τους καθοδηγεί στην ανακάλυψη της σωστής εξήγησης των φαινομένων μέσω της ορθής χρήσης των εννοιών. Για το σκοπό αυτό τονίζεται ο θεμελιώδης ρόλος του πειράματος. Το πείραμα αποτελεί τη μεθοδολογία της Φυσικής, ώστε οι μαθητές να αντιλαμβάνονται τη σωστή χρήση των εννοιών για την εξήγηση των φυσικών φαινομένων ενώ ταυτόχρονα ευνοείται και ο διερευνητικός χαρακτήρας του μαθήματος. Για το σκοπό αυτό οι μαθητές θα πρέπει να έρθουν σε επαφή με το εργαστήριο, ώστε να χρησιμοποιήσουν τις συσκευές και τα όργανα που διατίθενται.

Ιδιαίτερο βάρος πρέπει επίσης να δοθεί στην συνειδητοποίηση από το μαθητή της γνωστικής του πορείας.

Η χρήση των νέων τεχνολογιών δίνει τη δυνατότητα για την μοντελοποίηση μη παρατηρήσιμων φυσικών διαδικασιών (ιδιαίτερα στο μικροσκοπικό επίπεδο).

Οι νέες τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα επίσης και για διαφορετικές συμβολικές αναπαραστάσεις φυσικών μεγεθών που περιγράφουν τα φυσικά φαινόμενα και, συχνά, δεν είναι άμεσα παρατηρήσιμα (π.χ. τα διανύσματα).

Η διδασκαλία της Φυσικής στο γυμνάσιο στοχεύει, επομένως, στα παρακάτω σημεία:

• Να φέρει τον μαθητή σε επαφή με τα θεμελιώδη φυσικά μεγέθη και τις βασικές έννοιες καθώς και στον χειρισμό τους, χρησιμοποιώντας τις μαθηματικές γνώσεις, που γνώρισε σε προηγούμενες τάξεις.
• Να εξοικειώσει σταδιακά το μαθητή με τη μικροσκοπική δομή της ύλης και τις σχέσεις μεταξύ των μικροσκοπικών και μακροσκοπικών ιδιοτήτων και μεγεθών της ύλης.
• Να μπορεί ο μαθητής να ερμηνεύει απλά φυσικά φαινόμενα, χρησιμοποιώντας τόσο την έννοια της δύναμης όσο και την έννοια της ενέργειας και τις ενεργειακές μεταβολές.
• Να εθίσει τον μαθητή να χρησιμοποιεί τη Φυσική, για να ερμηνεύει φαινόμενα της καθημερινότητας και να αντιλαμβάνεται πώς λειτουργούν απλές συσκευές καθημερινής χρήσης.
• Να κατανοήσει ο μαθητής ότι πρέπει να χρησιμοποιεί γνώσεις από την Φυσική, ώστε να στέκεται κριτικά απέναντι σε κοινωνικά προβλήματα, όπως η ρύπανση του περιβάλλοντος, η χρήση της πυρηνικής ενέργειας, η εξοικονόμηση πόρων κ.λπ.
• Να έλθει ο μαθητής σε πρώτη επαφή με το εργαστήριο, ώστε να αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι το πείραμα αποτελεί την μεθοδολογία της Φυσικής. Με την πειραματική διαδικασία ενεργοποιείται και η συνεργατική μάθηση, ενώ αναδεικνύονται συναφείς δεξιότητες, όπως ο έλεγχος της υπόθεσης και του θεωρητικού μοντέλου, η γενίκευση των συμπερασμάτων κ.λπ.
• Να έλθει ο μαθητής σε πρώτη επαφή με τα διαθέσιμα λογισμικά και μέσα από τις επιλογές των παραμέτρων του λογισμικού να καθοδηγείται στη σωστή χρήση των εννοιών της Φυσικής.
• Να χρησιμοποιηθούν οι Νέες Τεχνολογίες για τη δημιουργία προσομοιώσεων από τον εκπαιδευτικό ή/και τους μαθητές για αυθεντικές / πραγματικές καταστάσεις.
• Να αναπτύσσουν οι μαθητές σταδιακά την ικανότητα της επιστημονικής μεθοδολογίας, της διερεύνησης και επίλυσης προβλημάτων, ώστε να αποκτήσουν μια διά βίου σχέση μάθησης με τη Φυσική.

Η διαθεματική προσέγγιση απαιτείται για να γίνει αντιληπτό η διασύνδεση της Φυσικής με τον πραγματικό κόσμο. Ο σκοπός του προγράμματος είναι να προβληθούν και να διαχυθούν οι έννοιες της διαθεματικότητας. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στη γνώση και στη γνωστική δομή του αντικειμένου, αλλά και στις δεξιότητες που απαιτούνται και περιγράφονται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ.

ΥΣΙΚΗ ΛΥΚΕΙΟΥ

Στο λύκειο εισάγονται αξιωματικά οι θεωρίες που οι μαθητές γνώρισαν στις προηγούμενες τάξεις.

Η αξιωματική θεμελίωση απαιτεί:

• Τη χρήση βασικών εννοιών από τα Μαθηματικά που θα πρέπει να εισάγονται στην αρχή μαθήματος από τον εκπαιδευτικό.
• Την ένταξη των εννοιών που έχουν διδαχθεί στις προηγούμενες τάξεις στο πλαίσιο της αξιωματικής θεμελίωσης της Φυσικής.
• Τη συνδυαστική προσέγγιση για τη λύση προβλημάτων (π.χ. την κινηματική και ενεργειακή προσέγγιση).
• Την επίλυση προβλημάτων αντίστοιχων με το σχολικό εγχειρίδιο προεκτείνοντας αυτά, ώστε να συνδυάζουν όσο το δυνατόν περισσότερες γνωστικές δομές του αντικειμένου.

Ειδικότερα, έμφαση πρέπει να δοθεί σε έννοιες που δεν αναφέρονται στη θεωρία αλλά υπάρχουν στα προβλήματα του σχολικού εγχειριδίου (π.χ. ρυθμός μεταβολής της κινητικής ενέργειας κ.λπ)

Ειδικότερα, η διδασκαλία της Φυσικής στο λύκειο επιδιώκει:

• Να φέρει σε πρώτη επαφή το μαθητή με την αξιωματική θεμελίωση της Φυσικής (νόμοι του Νεύτωνα, ηλεκτρομαγνητική θεωρία, θερμοδυναμικά αξιώματα κ.ά.) και να αντιληφθεί ο μαθητής τη διασύνδεση της αξιωματικής θεμελίωσης με τις Φυσικές Θεωρίες και τα φυσικά μεγέθη που γνώρισε στο γυμνάσιο.
• Να αρχίσει ο μαθητής να χρησιμοποιεί, συστηματικότερα από ό,τι στο γυμνάσιο, το μικρόκοσμο για να ερμηνεύει μακροσκοπικά φαινόμενα.
• Να φέρει σε πρώτη επαφή το μαθητή με τις αντιλήψεις, τους νόμους και τις αρχές της νεότερης Φυσικής.
• Να δώσει τη δυνατότητα στο μαθητή να ερμηνεύει συνθετότερα φαινόμενα της καθημερινότητας από αυτά που μπορούσε να ερμηνεύσει με τις γνώσεις που απόκτησε στο γυμνάσιο.
• Να μάθει στο μαθητή την πειραματική διαδικασία.

Για να είναι αποδοτική η διδασκαλία ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει:

• Ποικιλία θεωριών μάθησης.

• Τις νέες τεχνολογίες και ειδικότερα:

• Το πείραμα επίδειξης ώστε οι μαθητές να βιώσουν τα φυσικά φαινόμενα.

Η διδασκαλία της Φυσικής μπορεί να βοηθήσει το μαθητή για αποκτήσει και να βελτιώσει κοινωνικές δεξιότητες όπως την ικανότητά του να συνεργάζεται για την αποδοτική παραγωγή κάποιου έργου (εργαστηριακή άσκηση κατά ομάδες), την ικανότητα να παρουσιάζει τα αποτελέσματα της εργασίας του, να διατυπώνει με σαφήνεια τις απόψεις του κ.ά.

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ

Οι εργαστηριακές ασκήσεις στον γυμνάσιο στοχεύουν στο να μάθει ο μαθητής να μετράει Φυσικά μεγέθη (μέτρηση μήκους, θερμοκρασίας) και να επαληθεύει ή να ανακαλύπτει Φυσικούς νόμους (νόμοι της κίνησης, νόμος του Ομ), ενώ στο Λύκειο στο να μάθει ο μαθητής να χρησιμοποιεί τους νόμους της Φυσικής για να μετράει συντελεστές ή τιμές μεγεθών (δεν επαληθεύει το νόμο του Hook, αλλά τον χρησιμοποιεί για να μετρήσει την σταθερά ενός ελατηρίου, δεν επαληθεύει τον νόμο του Ομ, αλλά τον χρησιμοποιεί για να μετρήσει το θερμικό συντελεστή αντιστάσεως ενός υλικού). Για τις μετρήσεις και την καταγραφή των τιμών των φυσικών μεγεθών σε μια εργαστηριακή άσκηση μπορεί να χρησιμοποιηθούν παραδοσιακά όργανα ή συγχρονικές διατάξεις με αισθητήρες, ιδίως στις περιπτώσεις που οι τιμές των μεγεθών μεταβάλλονται ταχύτατα (φαινόμενα επαγωγής). Τονίζουμε ότι οι εργαστηριακές ασκήσεις συμβάλλουν σημαντικά στην κατανόηση της χρήσης της επιστημονικής μεθοδολογίας.

BΙΟΛΟΓΙΑ

Κατά τον σχεδιασμό των διδακτικών ενεργειών για τα Βιολογικά μαθήματα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι η απόκτηση ουσιαστικής γνώσης από το μαθητή είναι αδύνατη, αν δε στηρίζεται σε προηγούμενες γνώσεις, εμπειρίες και βιώματά του. Η προσέγγιση της γνώσης πρέπει να γίνεται με ενεργητικό τρόπο. Η διδακτική πορεία θα πρέπει να βασίζεται στην αυτενέργεια του μαθητή, ο οποίος θα πρέπει να παρακινείται από τον καθηγητή να προσδιορίζει και να αξιοποιεί διάφορες πηγές και μέσα απόκτησης της γνώσης. Πρέπει να γίνεται προσπάθεια να συνδυάζεται η θεωρία με την πράξη, ενώ η πληροφόρηση να παρέχεται με εποπτικό τρόπο και να στοχεύει κυρίως στην απόκτηση δεξιοτήτων και κριτικής σκέψης.

Η μελέτη της Βιολογίας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες αρθρώνεται με βάση τα βιολογικά συστήματα, η μελέτη των οποίων πρέπει να είναι ολιστική. Έννοιες που αναδεικνύονται από τη μελέτη των βιολογικών συστημάτων είναι: η διάκριση, η διαφοροποίηση, η σχέση δομής και λειτουργίας των μερών τους, η αλληλεξάρτηση, η ισορροπία. Μελετώντας την ισορροπία των βιολογικών συστημάτων αναδεικνύονται οι έννοιες της μεταβολής και της προσαρμογής, ενώ σταδιακά εισάγονται οι έννοιες της κληρονομικότητας και της εξέλιξης. Οι έννοιες αυτές, θεμελιώδεις για τη διδασκαλία της Βιολογίας, μπορούν να συμβάλλουν και στη διαθεματική προσέγγιση τη γνώσης.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Βιολογία, μέσω των εφαρμογών της, σχετίζεται με όλους τους τομείς του κοινωνικού περιβάλλοντος. Το γεγονός αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί για να προκληθεί το ενδιαφέρον του μαθητή και να εξασφαλιστεί η ενεργός συμμετοχή του στη μελέτη με τη μέθοδο project επιλεγμένων θεμάτων, μέσω των οποίων επιδιώκεται η οριζόντια σύνδεση και η ανάδειξη των σχέσεων μεταξύ της Βιολογίας και των άλλων Φυσικών Επιστημών ή άλλων γνωστικών περιοχών.

Στη διδασκαλία της Βιολογίας η ερμηνεία των βιολογικών φαινομένων επιχειρείται με δυο εναλλακτικές αλλά παράλληλες μεταξύ τους μεθόδους, στο συνδυασμό των οποίων οφείλεται το σύνολο των επιστημονικών ανακαλύψεων στο χώρο της Βιολογίας. Η μία μέθοδος ερμηνεύει τα βιολογικά φαινόμενα με αναγωγή στις ιδιότητες των ατόμων και των μορίων της ύλης, δηλαδή μελετά τα βιολογικά συστήματα με βάση τις ιδιότητες των μερών τους. Χάρη σ’ αυτήν έγινε δυνατή η κατανόηση του φαινομένου της ζωής στη βάση της φυσικοχημικής του διάστασης. Ταυτόχρονα όμως η Βιολογία προκειμένου να εξετάσει συστήματα με υψηλό βαθμό οργάνωσης, προσφεύγει σε ένα είδος μελέτης, στο οποίο τα μέρη διατηρούν την αυτονομία τους και συνεξετάζονται στην αλληλεπίδρασή τους. Η μέθοδος αυτή που μπορεί να χαρακτηριστεί ως ολιστική έχει προσφέρει αρκετές γνώσεις στο χώρο της γενετικής, της εξέλιξης και της οικολογίας. Τα παραπάνω προσδιορίζουν, ως ένα βαθμό, και τη μέθοδο διδασκαλίας των σχετικών αντικειμένων.

Οι μέθοδοι διδασκαλίας που συνήθως χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση ή και σε συνδυασμό μεταξύ τους με ικανοποιητικά αποτελέσματα είναι οι ακόλουθες:

• Διαδικασία μάθησης μέσω της διερεύνησης και της ανακάλυψης (ενεργητική προσέγγιση της γνώσης). Είναι μια στρατηγική μάθησης την οποία συνθέτουν διαδικασίες παρατήρησης και διερεύνησης, σύγκρισης γεγονότων, επίλυσης προβλήματος, επαγωγικού ή παραγωγικού συλλογισμού κ.λπ. Εστιάζεται κυρίως στη δραστηριοποίηση του μαθητή και στηρίζεται στην αρχή ότι η αφομοίωση των παραπάνω διαδικασιών από τον μαθητή συμβάλλει στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης.
• Επισκέψεις στο φυσικό περιβάλλον (φυσικό και κοινωνικό). Η επαφή με το περιβάλλον εξασφαλίζει άμεση πληροφόρηση και ένα σημαντικό απόθεμα διδακτικού υλικού που μπορεί να αξιοποιηθεί με ποικίλους τρόπους.
• Επιδείξεις με τη βοήθεια κατάλληλου εποπτικού υλικού. Με διαφάνειες για ανακλαστικό προβολέα, σλάϊντς, προπλάσματα, έτοιμα παρασκευάσματα, βιντεοταινίες κ.ά. προκαλείται το ενδιαφέρον των μαθητών, εστιάζεται η προσοχή τους και είναι πιο εύκολο να κατανοήσουν τη δομή και τον τρόπο λειτουργίας των οργανωμένων φυσικών, χημικών και βιολογικών συστημάτων και δομών από το πιο χαμηλό επίπεδο μέχρι το πιο σύνθετο.
• Συζήτηση – διάλογος με τους μαθητές. Μέσα από τη συζήτηση δίνεται η δυνατότητα στον μαθητή να προβληματίζεται, να συμπεραίνει και να διατυπώνει τις απόψεις του, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η συμμετοχή του.
• Πραγματοποίηση πειραμάτων. Το πείραμα ταιριάζει στη φύση του μαθητή και τον ικανοποιεί. Τον βοηθά να σκέπτεται, να υποθέτει, να παρατηρεί, να συγκρίνει, να καταλήγει σε συμπεράσματα και να επαληθεύει, εθιζόμενος έτσι στην επιστημονική μεθοδολογία. Προσοχή όμως θα πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι το πείραμα αξιοποιείται με διαφορετικό τρόπο στη διδασκαλία της Βιολογίας, απ’ ό,τι στη Φυσική και στη Χημεία. Στη Βιολογία τις περισσότερες φορές δεν είναι δυνατό ο μαθητής μέσα από απλά πειράματα να οδηγηθεί στη διατύπωση ενός νόμου, γεγονός που συμβαίνει στη Φυσική και τη Χημεία. Αυτό οφείλεται στο ότι το αντικείμενο μελέτης της Βιολογίας, δηλαδή οι οργανισμοί, εξετάζονται σε διαφορετικά επίπεδα (άτομα - μόρια - οργανίδια - κύτταρα - ιστοί - όργανα - οργανικά συστήματα - οργανισμός - πληθυσμός - βιοκοινότητα - οικοσύστημα) και τα χαρακτηριστικά των ανώτερων επιπέδων δεν μπορούν να ερμηνευτούν πάντα με βάση τα χαρακτηριστικά των κατώτερων επιπέδων. Επίσης, επειδή στη Βιολογία τα πειράματα πολλές φορές γίνονται με ζωντανούς οργανισμούς ή μέρη οργανισμών, που σε καμία περίπτωση δε μπορούν να θεωρηθούν σταθεροί παράγοντες. Ο μαθητής πρέπει να βοηθηθεί να κατανοήσει αυτή την ιδιαιτερότητα, ώστε να δέχεται πιθανά -περίεργα αποτελέσματα, όχι απορρίπτοντάς τα, αλλά ερευνώντας τα αίτια που οδήγησαν σ’ αυτά.
• Η εργασία σε ομάδες. Ενισχύει τη διαδικασία της μάθησης, διευκολύνοντας τις γνωστικές αλληλεπιδράσεις, προσφέροντας ευκαιρίες για ανταλλαγή ιδεών και διατύπωση απόψεων.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ. του μαθήματος, στο δημοτικό σχολείο οι μαθητές απέκτησαν σχετικά ικανοποιητικές νοητικές εικόνες του χώρου και έμαθαν να απεικονίζουν και να επεξεργάζονται στοιχεία με γεωγραφικό περιεχόμενο με τη βοήθεια χαρτών, διαγραμμάτων, πινάκων κ.λπ.. Στο γυμνάσιο πρέπει να μάθουν να συνδυάζουν τέτοιου είδους πληροφορίες προκειμένου να προχωρήσουν στην κατανόηση πιο σύνθετων θεμάτων, όπως, για παράδειγμα, το είδος και η πολυπλοκότητα των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των ανθρώπινων ομάδων και των παραγόντων του φυσικού περιβάλλοντος.

Με βάση τα παραπάνω η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να στρέφεται κυρίως γύρω από τα παρακάτω θέματα:

1. Χάρτες (είδη, αξιοποίηση, προσδιορισμός και χαρακτηρισμός θέσης, προσανατολισμός κ.λπ). Η σημασία των χαρτών για τη γεωγραφική, αλλά και τη γενικότερη, εκπαίδευση είναι πολύ μεγάλη για δύο λόγους: α) γιατί είναι το καλύτερο εργαλείο μελέτης του χώρου και β) γιατί αποτελούν ένα είδος συμβολικής «γλώσσας» κατανοητής από όλους και ικανής να συμπυκνώνει μεγάλο αριθμό πληροφοριών σε μικρό χώρο. Η σημερινή εκπαιδευτική διαδικασία βασίζεται στη μεταβίβαση γνώσεων από γενεά σε γενεά μέσω συμβόλων, επομένως αυτός ο χαρακτήρας των χαρτών πρέπει να προβάλλεται συνεχώς στο σχολείο.
2. Φυσικό Περιβάλλον (ατμόσφαιρα, λιθόσφαιρα, υδρόσφαιρα, βιόσφαιρα). Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί τον «καμβά» πάνω στον οποίο οι ανθρώπινες ομάδες διαμορφώνουν τα δικά τους έργα, αλλάζοντας συνεχώς το τοπίο. Αυτό σημαίνει ότι στο γυμνάσιο η γεωγραφική εκπαίδευση δε θα πρέπει να περιορίζεται σε απλές περιγραφές, αλλά να επεκτείνεται συνεχώς: α) στην έννοια της μεταβολής η οποία είναι θεμελιώδης για τη σχολική Γεωγραφία και β) στη σχέση μεταξύ των επιμέρους παραγόντων του φυσικού περιβάλλοντος και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Είναι προφανές ότι η διδασκαλία, ακόμα και όταν αφορά άλλες περιοχές του κόσμου, θα πρέπει να καταλήγει σε ανάλογα παραδείγματα από τον ελληνικό χώρο.
3. Πληθυσμός και ανθρώπινες δραστηριότητες. Η Γεωγραφία έχει έντονο ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, με την έννοια ότι αναπτύχθηκε ως επιστήμη στην προσπάθεια του ανθρώπου να αντιμετωπίσει την αδιάκοπη πίεση που ασκούν πάνω του ο χώρος και ο χρόνος. Στο πλαίσιο αυτό οι σχέσεις και οι αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των ανθρώπινων ομάδων και του φυσικού περιβάλλοντος παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία εκφάνσεων που, γιαυτόν ακριβώς το λόγο, δεν είναι εύκολο να εξεταστούν σε όλη τους την έκταση. Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ. του μαθήματος οι μαθητές θα πρέπει να προσεγγίσουν κυρίως: α) τα φαινόμενα που συνδέονται με την εξέλιξη του πληθυσμού κάθε περιοχής της Γης β) τα φαινόμενα που συνδέονται με την αξιοποίηση των «διαθέσιμων», δηλαδή των πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάθε στιγμή ανάλογα με την τεχνολογική, κοινωνική και οικονομική εξέλιξη και γ) τα φαινόμενα που συνδέονται με τη δημιουργία και την ανάπτυξη των πόλεων, των μεγαλύτερων έργων του ανθρώπου στην επιφάνεια της Γης.

ΧΗΜΕΙΑ

Εκτός από τις γενικές αρχές της διδακτικής μεθοδολογίας της Χημείας που αναφέρονται στα Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. θεωρούμε ότι ένα πρόγραμμα εισαγωγικής επιμόρφωσης πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα :

1. Εργαστηριακή διδασκαλία της Χημείας.

• Οργάνωση εργαστηρίου Χημείας.
• Συγκρότηση ομάδων για την εκτέλεση πειραμάτων στο εργαστήριο της Χημείας.
• Εκπαίδευση στην εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων Χημείας.
• Αξιολόγηση των μαθητών κατά την εργαστηριακή άσκηση.

2. Χρήση εποπτικού διδακτικού υλικού για τη Χημεία.

3. Εφαρμογή Νέων Τεχνολογιών στη διδασκαλία της Χημείας

• Κριτήρια για την επιλογή ενός λογισμικού Χημείας.
• Ένταξη ενός λογισμικού Χημείας στη διδασκαλία του μαθήματος.

ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ -ΛΥΚΕΙΟΥ

Αναλυτικά προγράμματα (άξονες, διαθεματικό πλαίσιο σπουδών, νέες προοπτικές για το εκπαιδευτικό μας σύστημα και νέες παιδαγωγικές εφαρμογές).

Το προφίλ των μαθητών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση (δυνατότητες νοητικές, γλωσσικές κ.α, ψυχολογικό δυναμικό των εφήβων, ενδιαφέροντα και τρόποι προσέγγισης, αντιμετώπιση ειδικών περιπτώσεων όπως του υπερκινητικού, του δυσλεκτικού και του εφήβου με υψηλό δείκτη νοημοσύνης, δυνατότητες ένταξης στην ομάδα και κατάλληλες διδακτικές προσεγγίσεις για την καλύτερη ομαδοποίηση, ανάλυση αναγκών του μαθητή, μαθησιακοί τύποι/ τρόποι προσέγγισης της γνώσης, στρατηγικές μάθησης, σταδιακή αυτονόμηση, πολλαπλή νοημοσύνη).

Διδακτικές προσεγγίσεις (επικοινωνιακή μέθοδος, ανάπτυξη /βελτίωση δεξιοτήτων: κατανόηση – παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου, σχέδιο μαθήματος [Παρουσίαση – Πρακτική άσκηση – Παραγωγή, Σχέδιο που βασίζεται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, Μοντέλο Δραστηριοτήτων TBL], αρχές δημιουργίας διδακτικού υλικού και όχι ένα και μοναδικό διδακτικό βιβλίο, ανάγκες του συγκεκριμένου μαθητικού πληθυσμού, βιβλιοθήκη τάξης, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, ομαδοσυνεργατική μέθοδος, projects – βιωματική διδασκαλία, διαφοροποιημένη παιδαγωγική [διαβάθμιση δραστηριοτήτων, δραστηριότητες ανοικτού τύπου, συνθετικές εργασίες], εξατομικευμένη παιδαγωγική – κάλυψη των αναγκών του μαθητή, παραγωγή διδακτικού υλικού ως υλικό τάξης).

Διαχείριση τάξης (ρόλοι μαθητή/ δασκάλου, ομαδοσυνεργατική προσέγγιση, παρώθηση).

Αξιολόγηση (ποικίλες μορφές αξιολόγησης [τεστ κατάταξης, διαγνωστικό τεστ, τεστ προόδου, τελικές εξετάσεις] με βαρύτητα στη διαμορφωτική αξιολόγηση και την αυτοαξιολόγηση, στο portfolio, στην αξιολόγηση μέσα στην ομάδα και στην αξιολόγηση προϊόντων ομαδικών εργασιών).

Θέματα ειδικού ενδιαφέροντος όπως :

• Διδασκαλία κατά επίπεδα γνώσεων (Γυμνάσιο) / CEF
• Γλωσσικές δραστηριότητες και όχι γλωσσικές ασκήσεις
• Χρήση της μητρικής γλώσσας και ενδυνάμωση της πολυγλωσσίας
• Projects και τρόποι που προάγουν τη διαθεματική προσέγγιση
• Χρήση πολυμέσων/ νέων τεχνολογιών για την προώθηση του εγγραμματισμού και της διαθεματικότητας
• Θεματικές που προάγουν την επικοινωνία μέσω της ξένης γλώσσας
• Δίκτυα επικοινωνίας με μαθητές άλλων χωρών
• Ανάπτυξη της ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαιδευτικής μας πολιτικής και προώθηση της πολυπολιτισμικότητας.

Αξιολόγηση των μαθημάτων ξένων γλωσσών

Πέρα από τις μορφές αξιολόγησης (βλέπε Α.Π.Σ. Ξένων Γλωσσών), που αφορούν στην αποτίμηση της προόδου των μαθητών και του βαθμού συμμετοχής τους στην παιδαγωγική πράξη, ο διδάσκων στο τέλος της ωριαίας διδασκαλίας οφείλει να καθοδηγεί τους μαθητές του σε πρακτικές, που βασίζονται σε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης (βλ. Portfolio γλωσσών). Ειδικότερα, οι μαθητές με βάση τους στόχους του μαθήματος καλούνται να καταγράψουν τι έχουν μάθει, πως το έχουν μάθει, τι θέλουν ακόμη να μάθουν και ποιες στρατηγικές θα χρησιμοποιήσουν προκειμένου να υλοποιήσουν τις επιδιώξεις τους. Στο πλαίσιο της μικρο-αυτοαξιολόγησης επιτυγχάνεται η ενεργητική εμπλοκή των μαθητών στην πορεία της μάθησης, καλλιεργούνται οι δεξιότητες του «μαθαίνω πως να μαθαίνω» και του «μαθαίνω μέσα από την πράξη», αναπτύσσονται δεξιότητες αυτοβελτίωσης, ενώ παράλληλα ανατροφοδοτείται η διδακτική προσέγγιση, διότι ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα άμεσης βελτιωτικής παρέμβασης στο περιεχόμενο και στη μέθοδο της διδασκαλίας σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών του.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ (Γ΄ Γυμνασίου)

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ (Β΄ Λυκείου)

Η εισαγωγική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών του κλάδου ΠΕ 13 (Νομικών / Πολιτικών) θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα κατωτέρω:

1. Ενημέρωση για τους σκοπούς (γενικούς και ειδικούς κάθε μαθήματος).
2. Ευαισθητοποίηση σε κοινωνικές και πολιτικές αξίες, όπως η ελευθερία, η δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, η συμμετοχή, ο διάλογος και η ανοχή του διαφορετικού, ο σεβασμός στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, η καλλιέργεια της ελληνικής και ευρωπαϊκής ταυτότητας.
3. Τα θέματα πρέπει να διδαχτούν με τρόπο ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του μαθήματος, δηλαδή, η ολόπλευρη ανάπτυξη του μαθητή και ειδικότερα η διαμόρφωση θετικών στάσεων, αξιών και συμπεριφορών. Επισημαίνεται ότι η μάθηση πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ενεργητική διαδικασία, η οποία συντελείται μέσα από μια διαρκή αλληλεπίδραση του μαθητή με το κοινωνικοοικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό του περιβάλλον.
4. Ο προγραμματισμός της διδακτέας ύλης (ετήσιος, εξαμηνιαίος, εβδομαδιαίος και ωριαίος), είναι απαραίτητος, ώστε, αν χρειασθεί, να γίνουν έγκαιρα οι αναγκαίες προσαρμογές. Επιπλέον, η ενημέρωση για το περιεχόμενο και τους σκοπούς του Α.Π.Σ., η γνώση του περιεχομένου του βιβλίου, η εξασφάλιση και η χρήση του αναγκαίου διδακτικού υλικού και εποπτικών μέσων, είναι απαραίτητα για την επίτευξη των διδακτικών στόχων.

Ο εκπαιδευτικός, ως επιστήμονας και ψυχοπαιδαγωγός, χρειάζεται να εργάζεται υπεύθυνα και μεθοδικά, να προσεγγίζει το γνωστικό αντικείμενο διαθεματικά, να χρησιμοποιεί βιβλιογραφία και παραδείγματα. Λόγω της «πολιτικής» φύσης των θεμάτων χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, αντικειμενικός και «αξιολογικά ουδέτερος».

Ενημέρωση για τη χρησιμοποίηση παραδειγμάτων της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής πραγματικότητας.

Επισήμανση ότι η Επιστήμη είναι ένα ενιαίο «όλο» και η διάκριση σε γνωστικά αντικείμενα γίνεται απλώς για καλύτερη προσέγγιση. Επομένως, η διασύνδεση της Ιστορίας, της Πολιτικής, της Οικονομίας κ.λπ. κρίνεται απαραίτητη.

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η διδασκαλία των Εικαστικών δεν θα πρέπει να έχει γνωσιολογικό χαρακτήρα, αλλά να ενισχύει την κατανόηση θεμάτων τέχνης και να ολοκληρώνει τη δημιουργική πράξη. Το ισχύον Α.Π.Σ. δεν προτείνει στενά καθορισμένη ύλη, αλλά άξονες περιεχομένων που συνδυάζει κατά την κρίση του ο εκπαιδευτικός. Στο πλαίσιο της διαθεματικότητας, κάθε μάθημα του σχολείου που χρειάζεται την ‘‘εικόνα’’, μπορεί να συνεργαστεί με το μάθημα των Εικαστικών.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Οι στόχοι της μουσικής αγωγής στο γυμνάσιο είναι:

• Να αναπτυχθεί η ακουστική ικανότητα των παιδιών.
• Να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί η επιθυμία στους μαθητές να τραγουδούν με ευχαρίστηση και με τονική ακρίβεια.
• Να μάθουν σύμβολα της μουσικής και να τα χρησιμοποιούν για αναπαραγωγή και δημιουργία μουσικής.
• Να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί, στο μέτρο του δυνατού για κάθε μαθητή, η ικανότητα αναπαραγωγής (εκτέλεσης) και δημιουργίας (σύνθεσης) μουσικής (με τη φωνή, με αυτοσχέδια όργανα, με παραδοσιακά όργανα, με κίνηση κτλ.) με σκοπό την προσωπική ικανοποίηση και την επικοινωνία με άλλους.
• Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τα βασικά στοιχεία και έννοιες της θεωρίας, της μορφολογίας και της ιστορίας της μουσικής.
• Να απολαμβάνουν, να εκτιμούν και να αποδέχονται την καλή μουσική και να επιδιώκουν να την ακούν.
• Να γνωρίσουν τις παλαιότερες συνιστώσες της νεοελληνικής εθνικής μουσικής παράδοσης (το δημοτικό τραγούδι και το βυζαντινό εκκλησιαστικό μέλος) και να καλλιεργηθεί η αγάπη τους προς αυτές.
• Να εκτιμούν τη μουσική κληρονομιά άλλων λαών.
• Να καλλιεργήσουν την ικανότητά τους να αξιολογούν και να επιλέγουν συνθέσεις της λαϊκής και ελαφράς μουσικής.
• Να αναπτύξουν τις ατομικές τους μουσικές ικανότητες.
• Να συνδέσουν τη μουσική με τις άλλες τέχνες και τα άλλα γνωστικά αντικείμενα του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών.
• Να χρησιμοποιούν τη μουσική για να αναπτύσσουν πνεύμα ομαδικότητας, συνεργασίας, ευθύνης, πειθαρχίας και επικοινωνίας.
• Να γνωρίσουν, να εξοικειωθούν και να χρησιμοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογία για θέματα μουσικής.

1ος ΑΞΟΝΑΣ : ΕΚΤΕΛΕΣΗ - ΕΠΙΠΕΔΑ - ΣΤΟΧΟΙ ( Γυμνάσιο):

• Εκτελούν μια σειρά μουσικών ειδών, ερμηνεύοντας μια ποικιλία μουσικών συμβόλων.
• Τραγουδούν και να παίζουν σε ομάδες ένα πιο απαιτητικό ρεπερτόριο και να εκτελούν ένα μέρος ανεξάρτητα από άλλες ομάδες.
• Τραγουδούν ή να παίζουν ένα σύντομο σολιστικό μέρος.
• Σχεδιάζουν, παρουσιάζουν και να αξιολογούν τις εκτελέσεις τους.

Για την γενική καλλιέργεια της αίσθησης της ακοής: να αναγνωρίζουν και να ταυτίζουν τους ήχους της φύσης, του αστικού και εργασιακού περιβάλλοντος, της φωνής ζώων και των γνωρισμάτων τους και δραστηριότητες γι’ αυτό τον σκοπό. Eνδεικτικές δραστηριότητες: συλλογή ήχων (μέσω μαγνητοφώνου ή άλλου μέσου ηχογράφησης) από το περιβάλλον και ταξινόμησή τους με βάση διάφορα γνωρίσματα (ένταση, πηγή προέλευσης). Aνάλογα με τα διατιθέμενα τεχνικά μέσα: πειραματικές-πρακτικές εργασίες κατά την συλλογή και ταξινόμηση ήχων του περιβάλλοντος με σκοπό μεγαλύτερη διαφοροποίηση κριτηρίων ταξινόμησης, επισήμανση προβλημάτων στην ηχογράφηση, επεξεργασία. Aναγνώριση ήχων ως σημάτων για κάτι. Σύνδεση αυτών των δραστηριοτήτων με γνώσεις για την φυσιολογία της ακοής και με ανάπτυξη προβληματισμού για την ηχορύπανση (Περιβαλλοντική εκπαίδευση).

2ος ΑΞΟΝΑΣ : ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ( Γυμνάσιο)

Αυτοσχεδιάζουν, συνθέτουν και διασκευάζουν στα πλαίσια της ομάδας ή ατομικά και σε μια ποικιλία μορφών δείχνοντας ότι κατανοούν την απλή αρμονία και πολυφωνία (τις σημειώνουν με κατάλληλη σημειογραφία).
Αξιολογούν και να αναθεωρούν τις συνθέσεις τους και να χρησιμοποιούν την κατάλληλη σημειογραφία για την επόμενη εκτέλεση.

3ος ΑΞΟΝΑΣ : ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ( Γυμνάσιο)

Αναγνωρίζουν και διακρίνουν τα μουσικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων και εκτενών ρυθμικών και μελωδικών σχημάτων, μέσα από ευρύ φάσμα φωνητικής και οργανικής μουσικής.
Δείχνουν (παρουσιάζουν) γνώση της μουσικής που έχουν ακούσει μέσα από μια γκάμα μουσικών παραδόσεων διαφορετικών εποχών και περιοχών και κάποιων σημειογραφικών στοιχείων με τα οποία έγινε η ηχογράφηση.
Στη συνέχεια παραθέτουμε συνοπτικό πίνακα των αντικειμενικών στόχων των επιμέρους επιπέδων όλων των αξόνων

Επίπεδο 1.Οι μαθητές αναγνωρίζουν και εξερευνούν πώς παράγονται και αλλάζουν οι ήχοι. Χρησιμοποιούν τη φωνή τους με διαφορετικούς τρόπους όπως με ομιλία, τραγούδι, εκκλησιαστικούς ύμνους και εκτελούν γνωρίζοντας ότι τους παρακολουθεί κοινό. Επαναλαμβάνουν σύντομα ρυθμικά και μελωδικά πρότυπα και δημιουργούν και επιλέγουν τα κατάλληλα εκείνα πρότυπα σε απάντηση της ερώτησης –πρότυπο. Ανταποκρίνονται σε διαφορετικές διαθέσεις στη μουσική και αναγνωρίζουν διακριτές αλλαγές στους ήχους, καταλαβαίνουν απλά επαναλαμβανόμενα πρότυπα και λαμβάνουν υπόψη μουσικές οδηγίες.

Επίπεδο 2.Οι μαθητές αναγνωρίζουν και εξερευνούν πώς μπορούν να οργανωθούν οι ήχοι. Τραγουδούν με κάποια αίσθηση του σχήματος της μελωδίας και εκτελούν απλά πρότυπα και συνοδείες κρατώντας ένα σταθερό ρυθμό. Επιλέγουν προσεκτικά και οργανώνουν ήχους μέσα σε απλέ δομές όπως αρχή, μέση, τέλος, ανταποκρινόμενοι σε δεδομένα σημεία αφετηρίας. Παρουσιάζουν ήχους με σύμβολα και αναγνωρίζουν πώς τα μουσικά στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργήσουν διαφορετικές διαθέσεις και αποτελέσματα, αξιολογώντας και βελτιώνοντας τη δουλειά τους.

Επίπεδο 3.Οι μαθητές αναγνωρίζουν και εξερευνούν τους τρόπους με τους οποίους οι ήχοι μπορούν να συνδυαστούν και να χρησιμοποιηθούν εκφραστικά. Τραγουδούν στο σωστό τόνο με εκφραστικότητα και εκτελούν ρυθμικά απλά μέρη που χρησιμοποιούν μία περιορισμένη έκταση φθόγγων. Αυτοσχεδιάζουν επαναλαμβανόμενα πρότυπα και συνδυάζουν αρκετά επίπεδα ήχου λαμβάνοντας υπόψη το αποτέλεσμα του συνδυασμού αυτών των ήχων. Αναγνωρίζουν πώς τα διαφορετικά μουσικά στοιχεία συνδυάζονται και χρησιμοποιούνται εκφραστικά και κάνουν βελτιώσεις στη δουλειά τους, σχολιάζοντας το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Επίπεδο 4. Οι μαθητές αναγνωρίζουν και εξερευνούν τη σχέση μεταξύ ήχων και πώς η μουσική αντανακλά διαφορετικές προθέσεις. Όταν εκτελούν με το αυτί και από απλές σημειογραφίες, διατηρούν το δικό τους μέρος λαμβάνοντας υπόψη πώς τα διαφορετικά μέρη ταιριάζουν και την ανάγκη να επιτευχθεί ένα συνολικό αποτέλεσμα. Δημιουργούν αυτοσχεδιάζοντας μελωδικές και ρυθμικές φράσεις ως μέρος ομαδικής εκτέλεσης και συνθέτουν αναπτύσσοντας ιδέες μέσα σε μουσικές δομές. Περιγράφουν, συγκρίνουν και εκτιμούν διαφορετικά είδη μουσικής χρησιμοποιώντας ένα κατάλληλο μουσικό λεξιλόγιο. Προτείνουν βελτιώσεις στη δουλειά τη δική τους και των άλλων, κάνοντας σχόλια για το πώς έχει επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Επίπεδο 5.Οι μαθητές αναγνωρίζουν και εξερευνούν μουσικά στοιχεία (κατηγορίες) και πώς η μουσική αντανακλά το χρόνο και τον τόπο. Εκτελούν σημαντικά μέρη από μνήμης και από σημειογραφίες γνωρίζοντας τη δική τους συνεισφορά, όπως το να οδηγούν τους άλλους, το να αναλαμβάνουν ένα μέρος σόλο ή να παρέχουν ρυθμική υποστήριξη. Αυτοσχεδιάζουν μελωδικό και ρυθμικό υλικό μέσα σε δεδομένες δομές, χρησιμοποιούν μια ποικιλία σημειογραφίας και συνθέτουν μουσική για διαφορετικές περιπτώσεις χρησιμοποιώντας κατάλληλα μουσικά στοιχεία όπως μελωδία, ρυθμό, συγχορδίες, και φόρμες. Αναλύουν και συγκρίνουν μουσικά σχήματα. Εκτιμούν πώς τόπος, η περίσταση και ο σκοπός επηρεάζουν τον τρόπο που δημιουργείται, εκτελείται και ακούγεται η μουσική. Εκλεπτύνουν και βελτιώνουν τη δουλειά τους.

Επίπεδο 6.Οι μαθητές αναγνωρίζουν και εξερευνούν τις διαφορετικές διαδικασίες και τα περιεχόμενα των επιλεγμένων μουσικών ειδών. Επιλέγουν και κάνουν χρήση του τέμπο, της δυναμικής, της εκφραστικότητας και του ηχοχρώματος. Κάνουν λεπτές προσαρμογές για να ταιριάξει το μέρος τους μέσα σε ομαδική εκτέλεση. Αυτοσχεδιάζουν και συνθέτουν σε διαφορετικά είδη, χρησιμοποιώντας αρμονικά και μη αρμονικά τεχνάσματα, όπου χρειάζεται, διατηρώντας και αναπτύσσοντας τις μουσικές ιδέες και πετυχαίνοντας διαφορετικά επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Χρησιμοποιούν σχετικά σημειογραφικά συστήματα, για να σχεδιάσουν, αναθεωρήσουν και εκλεπτύνουν το υλικό. Αναλύουν, συγκρίνουν και εκτιμούν πώς η μουσική αντανακλά το περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργείται, εκτελείται και ακούγεται. Βελτιώνουν τη δουλειά τους και τη δουλειά των άλλων, ανάλογα με το επιλεγμένο είδος.

Επίπεδο 7.Οι μαθητές διακρίνουν και εξερευνούν μουσικές φόρμες και επιδράσεις σε επιλεγμένα, είδη και παραδόσεις. Εκτελούν με διαφορετικούς τρόπους, συμβάλλοντας στην ομαδική εκτέλεση και χρησιμοποιώντας σχετικές σημειογραφίες. Δημιουργούν συνθέσεις με συνοχή και προσαρμόζουν, αυτοσχεδιάζουν, αναπτύσσουν, επεκτείνουν και απορρίπτουν μουσικές ιδέες μέσα σε δεδομένες μουσικές δομές, φόρμες και παραδόσεις. Αξιολογούν τη χρήση μουσικών κανόνων και άλλων χαρακτηριστικών και το πώς διαφορετικά περιβάλλοντα αντανακλώνται στο είδος της δουλειάς τους και της δουλειάς των άλλων.

Επίπεδο 8.Οι μαθητές διακρίνουν και εκμεταλλεύονται τα χαρακτηριστικά και την εκφραστική δύναμη των επιλεγμένων μουσικών πηγών, ειδών και παραδόσεων. Εκτελούν, αυτοσχεδιάζουν και συνθέτουν εκτεταμένες συνθέσεις με κάποια αίσθηση διεύθυνσης και σχήματος, στα πλαίσια μελωδικών και ρυθμικών φράσεων αλλά και ολοκλήρωσης της φόρμας. Εξερευνούν διαφορετικά μουσικά είδη, και παραδόσεις, δουλεύοντας με το αυτί, κάνοντας σωστή χρήση της κατάλληλης σημειογραφίας. Διακρίνουν ανάμεσα σε μουσικά είδη, και παραδόσεις, σχολιάζοντας τη σχέση ανάμεσα στη μουσική και στο πολιτιστικό της περιεχόμενο κάνοντας κρίσεις και δικαιολογώντας αυτές τους τις κρίσεις.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Στο μάθημα αυτό οι επιμορφωτές θα πρέπει να δώσουν έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

• Εισαγωγή. Οι ραγδαίες τεχνολογικές μεταβολές. Η προετοιμασία των μαθητών για έναν «τεχνολογικό κόσμο». Η ανάγκη για τεχνολογική εκπαίδευση όλων των πολιτών-μαθητών. Σχεδίαση προγραμμάτων. Προγράμματα τεχνολογικής εκπαίδευσης στα πλαίσια της γενικής εκπαίδευσης. Διάκριση τεχνολογικής εκπαίδευσης στα πλαίσια της γενικής εκπαίδευσης και τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. Σύνδεση με τις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συμφωνία της Λισσαβόνας.
• Το πρόγραμμα Maryland Plan που έχει υιοθετηθεί και εφαρμόζεται στο Ελληνικό σχολείο. Η μέθοδος της ατομικής εργασίας για την Α΄ γυμνασίου, η μέθοδος της ομαδικής εργασίας για την Β΄ γυμνασίου, η μέθοδος «Έρευνα και Πειραματισμός» για την Α΄ ενιαίου λυκείου, συμβατές με το αντίστοιχο αναπτυξιακό επίπεδο των μαθητών. Αξιοποίηση του δικτύου Internet για συλλογή πληροφοριών.
• Εκπαιδευτικά στοιχεία που αξιοποιούνται στις μεθόδους που εφαρμόζονται (θεωρίες μαθήσεως, φιλοσοφικά στοιχεία, ανάγκες για ομαλή ανάπτυξη του ατόμου, ατομικές διαφορές, κοινωνικά – οικονομικά στοιχεία της σύγχρονης εποχής, οργάνωση σεμιναρίων, πραγματοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων για συλλογή πληροφοριών κ.λπ.).
• Οργάνωση και λειτουργία εργαστηρίου, τήρηση κανονισμών ασφαλείας.
• Ο ρόλος του καθηγητή του μαθήματος της Τεχνολογίας.
• Η αξιολόγηση στο μάθημα της Τεχνολογίας.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ Τ.Ε.Ε.

Στη διδακτική των μαθημάτων δίνεται έμφαση στις ενεργητικές–βιωματικές μεθόδους μάθησης, στις συμμετοχικές και ομαδικές εργασίες, ώστε να συμμετέχουν και οι «αδύνατοι» μαθητές. Ενθαρρύνονται, επίσης, όλοι να συμμετέχουν σε κατασκευές έργων, όπου οι ίδιοι σχεδιάζουν, αυτενεργούν, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και ευθύνες, κατασκευάζουν, αναζητούν τη γνώση και πέρα από το σχολικό περιβάλλον και παρουσιάζουν το έργο τους. Με αυτόν τον τρόπο διαμορφώνουν θετική στάση απέναντι στο σχολείο και τη γνώση γενικότερα.

Οι επιλογές των διδακτικών μεθόδων έχουν άμεση σχέση με τη μορφή και το περιεχόμενο του γνωστικού αντικειμένου. Στην Τ.Ε.Ε. τα περισσότερα μαθήματα ειδικότητας έχουν, όπως είναι φυσικό, στο σύνολό τους ή κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, «εργαστηριακό» χαρακτήρα, με σκοπό να οδηγήσουν τους μαθητές στην απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων.

Ο ουσιαστικότερος σκοπός, λοιπόν, των εργαστηριακών μαθημάτων (Ε) είναι κυρίως η ανάπτυξη δεξιοτήτων αισθησιοκινητικού (ψυχοκινητικού) χαρακτήρα, οι οποίες έχουν ως υπόβαθρο τις αναγκαίες θεωρητικές γνώσεις και ταυτόχρονα αξιοποιούν τις συναισθηματικές ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών.

Στην ίδια «κατηγορία», τηρουμένων των αναλογιών, θεωρούμε ότι ανήκουν και τα μαθήματα σχεδιαστικού περιεχομένου, δηλαδή τα Σχέδια (Σ), στα οποία είναι απαραίτητη η ανάπτυξη πρόσθετων δεξιοτήτων που έχουν σχέση με την αντίληψη και απεικόνιση – παράσταση του χώρου.

Ως προς τα μικτά μαθήματα (Θ+Ε και Θ+Σ), εκείνα δηλαδή που αποτελούνται από θεωρητικό και εργαστηριακό ή σχεδιαστικό μέρος, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να διατηρηθεί η ενότητα σκοπών και στόχων, αφού με τα υπάρχοντα δεδομένα η διεξαγωγή τους μπορεί να στηρίζεται σε περισσότερους από έναν εκπαιδευτικούς, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας μεταξύ τους ή και ταυτόχρονης παρουσίας τους στην τάξη. Σε κάθε περίπτωση επιδιώκεται και εδώ η ανάπτυξη και υποστήριξη δεξιοτήτων με έμφαση στην αντιμετώπιση των εργαστηριακών ή σχεδιαστικών ασκήσεων.

Τέλος και τα απλά θεωρητικά μαθήματα ειδικότητας (Θ) θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι αποβλέπουν στην υποστήριξη των δεξιοτήτων αυτών και τελικά στην ολοκλήρωση και διαμόρφωση του αντίστοιχου επαγγελματικού προφίλ.

Επισημαίνεται ότι κατά τη διδακτική πράξη στα εργαστηριακά μαθήματα, στα μαθήματα σχεδίου καθώς και στα αντίστοιχα μέρη των μικτών μαθημάτων, ιδιαίτερη σημασία έχουν τα ακόλουθα :

• Η οργάνωση της διαδικασίας.
• Η επίδειξη εκτέλεσης κάθε άσκησης τόσο στο σύνολό της, όσο και κατά στάδια.
• Η παροχή φύλλων έργου (με επαρκείς οδηγίες) και φύλλων πληροφοριών.
• Η εκτέλεση της εργασίας από τους μαθητές επίσης κατά στάδια.
• Η παρακολούθηση και υποστήριξη της εργασίας των μαθητών.
• Η προσεκτική οργάνωση και πραγματοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων σε χώρους επαγγελματικής δραστηριότητας με συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους.
• Στα θεωρητικά μαθήματα ειδικότητας ακολουθούμε τις αρχές της γενικής διδακτικής με έμφαση στη χρήση επαρκούς εποπτικού υλικού (π.χ. δομικών υλικών, κατασκευών μικρής κλίμακας, σχεδίων, μακετών για τον Τομέα Κατασκευών, υλικών εκτύπωσης ή συντήρησης ή άλλων κατασκευαστικών υλικών για τον Τομέα Εφαρμοσμένων Τεχνών κ.ο.κ.).

Ειδικά για τους εκπαιδευτικούς των κλάδων Π.Ε. 18.02 (Διοίκησης Επιχειρήσεων) και Π.Ε. 18.35 (Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων) επισημαίνεται ότι κατά τη διδασκαλία τους χρειάζεται να συμπληρώνεται το θεωρητικό μέρος των μαθημάτων τους με αντίστοιχες πρακτικές ασκήσεις και εφαρμογές.

Τέλος, ιδιαίτερη αξία έχει η εκπόνηση από τους μαθητές συνθετικών – δημιουργικών εργασιών, π.χ. στο πλαίσιο των μαθημάτων ειδικότητας, πράγμα που προβλέπεται άλλωστε και από τις ισχύουσες διατάξεις.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Τα οικονομικά μαθήματα στο Λύκειο [Αρχές Οικονομίας Α΄ τάξη Ε.Λ., Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών Γ΄ τάξη Ε.Λ. τεχνολογικής κατεύθυνσης, Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ΄ τάξη Ε.Λ. (Μάθημα επιλογής, Πανελλαδικά εξεταζόμενο), Αρχές Λογιστικής Γ΄ τάξη Ε.Λ. (Μάθημα επιλογής)], είναι θεωρητικά μαθήματα και τα δύο από αυτά (Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ΄ τάξη Ε.Λ. και Αρχές Λογιστικής Γ΄ τάξη Ε.Λ), έχουν εφαρμογές και οικονομικές ασκήσεις.

Ενδεικτικές αρχές διδακτικής είναι:

• Η χρήση επαρκούς εποπτικού υλικού (βιντεοταινίες, π.χ.«Η Οργάνωση και η Λειτουργία της Επιχείρησης», «Το Χρήμα και οι Τράπεζες»), που έχουν εκδοθεί από το Π.Ι.
• Η αξιοποίηση υλικού από τον τύπο, έντυπου υλικού από οικονομικούς φορείς και επιχειρήσεις κ.ά.
• Η αξιοποίηση σύγχρονων λογισμικών πακέτων.
• Η διοργάνωση επισκέψεων σε οικονομικούς φορείς και επιχειρήσεις.
• Η διοργάνωση επισκέψεων στελεχών επιχειρήσεων στο χώρο του σχολείου κ.ά.
• Η αξιοποίηση της βιωματικής, της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, της τεχνικής του καταιγισμού ιδεών και της χρήσης σχεδίων εργασίας.
• Η διασύνδεση με τη σύγχρονη οικονομική και επιχειρησιακή πραγματικότητα.

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

Η εισαγωγική επιμόρφωση των Κοινωνιολόγων θα πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω:

1. Ενημέρωση για τις τελευταίες εξελίξεις στις θεωρίες και μεθοδολογίες της Κοινωνιολογίας.
2. Πληροφορίες σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος (π.χ. ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Α.Π.Σ., Διευθύνσεις / Γραφεία, Σχολική Μονάδα, αντικείμενα διδασκαλίας των κοινωνιολόγων κ.λπ.).
3. Οδηγίες για την παρακολούθηση της επικαιρότητας και τη δημιουργία προσωπικού φακέλου εποπτικού υλικού.
4. Ενημέρωση για τις εξωδιδακτικές / ενδοσχολικές δραστηριότητες (π. χ. προγράμματα αγωγής υγείας, κινητικότητας κ.λπ.).
5. Παιδαγωγικές / διδακτικές προσεγγίσεις των κοινωνικών επιστημών.

ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η εισαγωγική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής πρέπει να επικεντρωθεί στα ακόλουθα θεωρητικά και πρακτικά θέματα:

1. Προγραμματισμός Φυσικής Αγωγής.
2. Θέματα γενικής διδακτικής.
3. Βαθμολογία στη Φυσική Αγωγή.
4. Ενημέρωση για τα σχολικά πρωταθλήματα.
5. Ελληνικοί Παραδοσιακοί χοροί.